آنفلوآنزا امروزه يکي از دلايل بيماري و مرگ ناشي از عفونت در کشورهاي پيشرفته است. در اين مقاله، توصيه‌هاي اصلي کميته مشاوره ايمن‌سازي عليه آنفلوآنزا در سال هاي 2012-2011 ميلادي و واکسن‌هاي جديدي که براي پيشگيري از اين بيماري عفوني وارد بازار شده‌اند بررسي خواهد شد.

واکسيناسيون ساليانه آنفلوآنزا براي تمام افراد بزرگ‌تر از 6 ماه توصيه مي‌شود. بهتر است واکسيناسيون قبل از شيوع آنفلوآنزا در جامعه انجام شود. هرچند گونه‌هاي ويروس موجود در واکسن‌ها در مقايسه با سال گذشته تغييري نيافته‌اند، براي سال 2011 ميلادي نيز واکسيناسيون اجباري بود؛ زيرا مطالعات متعددي نشان داده‌اند که تيتر آنتي‌بادي طي يک سال پس از واکسيناسيون کاهش مي‌يابد. واکسيناسيون آنفلوآنزا به‌خصوص در افرادي که در معرض خطر مواجهه با عوارض شديد و کشنده آنفلوآنزا هستند، توصيه مي‌شود.

از نظر ميزان شيوع، جدي‌ترين عوارض عبارتند از مشکلات ريوي ؛ که در چهار گروه طبقه‌بندي مي‌شوند: پنوموني آنفلوآنزايي اوليه، پنوموني باکتريال ثانويه، پنوموني مرتبط با پاتوژن‌هاي غيرمعمول در ميزبانان با نقص دستگاه ايمني و نوع چهارم عبارت است از تشديد بيماري‌هاي مزمن ريوي. شايع‌ترين عوامل باکتريال عبارتند از پنوموني استرپتوکوکوسي، استافيلوکوک اورئوسي و هموفيلوس آنفلوآنزا که با ويروس آنفلوآنزا همخواني دارند و قدرت اتصال و تهاجم باکتري‌ها، تکثير ويروسي و پاسخ التهابي ميزبان را تحت‌تاثير قرار مي‌دهند. نورآمينيداز ويروس باعث آزادسازي پارتيکل‌هاي جديد ويروسي از سلول‌هاي ميزبان، آسيب به لايه اپيتليال مجاري هوايي و نشان دادن مکان‌هاي اتصال براي چسبيدن باکتري‌ها به سلول مي‌شود. در خلال آنفلوآنزاهاي فصلي 2004-2003 ميلادي و 2007-2006 ميلادي، مواردي از پنوموني شديد اکتسابي از جامعه ناشي از استافيلوکوک اورئوس مقاوم به متي‌سيلين با ميزان مرگ‌ومير 33 درصد گزارش شد. اداره کنترل بيماري‌ها توصيه کرده است که در شرايط محدود‌بودن ميزان واکسن، اولويت بايد به افراد در معرض خطر داده شود.


واکسيناسيون آنفلوآنزا در کودکان

در مورد کودکان، خطر نياز به بستري بيمارستاني به دليل عوارض جدي ناشي از آنفلوآنزا در گروه سني زير 2 سال بيشتر است. نياز به اقدامات درماني و بخش‌هاي اورژانس متعاقب ابتلا به آنفلوآنزا نيز در ميان کودکان کوچک‌تر از 5سال افزايش مي‌يابد. حدود نيمي از کودکاني که در اثر عفونت ويروس آنفلوآنزا در خلال فصل آنفلوآنزا 2011-2010 ميلادي فوت شده‌اند، بيماري زمينه‌اي جدي نداشته‌اند و سن آنها کمتر از 5 سال بوده است. طي 8سال مطالعه مشخص شد که کودکان 6ماهه به دو دوز واکسن آنفلوآنزا نياز داشتند که با فاصله حداقل 4هفته‌اي از يکديگر طي اولين فصل واکسيناسيون آنها تجويز شود تا ميزان پاسخ دهي ايمني را افزايش دهد. پيش از اين اگر کودکي در اين گروه سني فقط يک دوز واکسن آنفلوآنزا را در فصل قبل دريافت کرده بود، بايد دو دوز ديگر در فصل بعدي براي او تجويز مي‌شد. البته، از آنجا که گونه‌هاي واکسن 2012-2011 در مقايسه با فصل قبلي تغييري نداشتند، کودکان اين گروه سني که حداقل يک دوز واکسن فصلي 2011-2010 را دريافت کرده بودند، امسال فقط به يک دوز از واکسن 2011-2012 نياز دارند. اگر پزشک نتواند اطمينان يابد که حداقل يک دوز واکسن در فصل آنفلوآنزا در 2011-2010 ميلادي دريافت شده است، در اين صورت دو دوز با فاصله حداقل 4 هفته‌اي بايد تجويز شود.


واکسيناسيون آنفلوآنزا در سالمندان

سالمندان بالاي 65 سال در معرض خطر نياز به بستري و مرگ ناشي از آنفلوآنزاي فصلي و پاسخ به واکسيناسيون با تيترهاي پايين‌تر آنتي‌بادي در مقايسه با جوانان هستند. يک مطالعه در سال 2010 نشان داد که شواهد موجود براي اثبات اثربخشي و ايمني واکسن آنفلوآنزا در سالمندان بالاي 65 سال کافي نيستند. مطالعه?هاي اخير نيز نتايج ضدونقيضي در مورد اثربخشي واکسن در اين گروه سني ارائه کرده‌اند.


واکسيناسيون آنفلوآنزا در زنان باردار و نوزادان

زنان طي بارداري در معرض خطر مرگ‌ومير ناشي از آنفلوآنزا هستند و واکسيناسيون هم از زن باردار و هم از نوزادش محافظت خواهد کرد (به‌خصوص در نوزادان زير 6 ماه که نمي‌توان برايشان واکسن آنفلوآنزا تجويز کرد). کالج بيماري‌هاي زنان و زايمان آمريکا تزريق واکسن غيرفعال شده ‌تري‌والانت را براي تمام زنان باردار طي فصل آنفلوآنزا، صرف‌نظر از سن بارداري توصيه کرده است. واکسيناسيون طي بارداري درکنار حفاظت از مادر باعث افزايش ايمني نوزاد او هم خواهد شد. نوزادان مادران واکسينه‌شده متعاقب ابتلا به آنفلوآنزا 45 تا 48 درصد کمتر نياز به بستري بيمارستاني داشته‌اند. پيش از 2009 ميلادي ميزان پوشش واکسيناسيون آنفلوآنزا در زنان باردار اندک (حدود 15 درصد ) بود، اما اين ميزان در پاسخ به همه‌گيري آنفلوآنزاي H1N1 سال 2009 ميلادي به حدود 50 درصد رسيد. اين افزايش سطح واکسيناسيون طي فصل 2011-2010 به ميزان 49درصد ثابت ماند اما هنوز بسيار کمتر از اهداف برنامه مردم سالم 2020 ميلادي است.

حساسيت به تخم‌مرغ

اخيرا مطالعه?هاي متعددي بي‌خطر‌بودن واکسن غيرفعال شده ‌تري‌والانت را در افراد با سابقه حساسيت به تخم‌مرغ نشان داده‌اند و در برگه اطلاعات دارويي واکسن غيرفعال شده‌ تري‌والانت نيز فقط واکنش حساسيتي شديد(آنافيلاکسي)به پروتئين تخم‌مرغ به عنوان ممنوعيت مصرف اين واکسن ذکر شده است.


تازه‌هاي واکسن و داروهاي ضدويروس

واکسن آنفلوآنزا را مي‌توان از 3 راه تجويز کرد، واکسن غيرفعال شده‌ تري‌والانت داخل عضلاني، واکسن غيرفعال شده‌ تري‌والانت زيرجلدي و واکسن آنفلوآنزاي زنده ضعيف شده است.

در ژانويه 2011 ميلادي، کميته مشورتي ايمن‌سازي(ACIP)، اطلاعيه‌اي در مورد استفاده از داروهاي ضدويروس در درمان و کموپروفيلاکسي آنفلوآنزا منتشر کرد. مهم‌ترين موارد آن عبارتند از :

درمان زودرس با اوسلتاميوير يا زاناميوير بايد در مبتلايان به بيماري شديد، عارضه‌دار يا پيشرونده يا در افرادي که به بستري نياز دارند يا در معرض خطر هستند، انجام شود.

آمانتادين و ريمانتادين به دليل مقاومت بالاي ويروس‌هاي آنفلوآنزاي A نبايد تجويز شوند.

اوسلتاميوير را مي‌توان در نوزادان کمتر از يک سال در صورت نياز تجويز کرد.

درمان ضدويروس را مي‌توان براي هر بيمار سرپايي مبتلا به آنفلوآنزا، براساس وضعيت باليني طي 48 ساعت اول شروع بيماري تجويز کرد.

منبع: نشریه سپید شماره ۲۸۶، دکتر شیرین میرزازاده