PDF متن کامل مقاله

طي 50 سال از پيدايش قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي، ميزان استروژن در اين قرص‌ها از بيش از 100 ميکروگرم به کمتر از 30 ميکروگرم کاهش يافته است. به‌جز پيشگيري از بارداري، فوايد بسياري نيز مطرح شده‌اند که موجب کاهش مرگ‌ومير و بهبود کيفيت زندگي مي‌شوند. تعدادي از فوايد فوري عبارتند از: بهبود منوراژي و ديس‌منوره، کاهش علايم اختلال ملال پيش از قاعدگي و کاهش آکنه. قرص‌هاي ضدبارداري به‌عنوان يک روش موثر جلوگيري از بارداري، مرگ‌هاي مرتبط با حاملگي را نيز از طريق جلوگيري از حاملگي کاهش مي‌دهند. بعد از سنين باروري، استفاده قبلي از قرص‌هاي ضدبارداري همچنان مفيد واقع شده، احتمال مرگ ناشي از سرطان تخمدان و اندومتر را کاهش مي‌دهد. تمام اين فوايد با گذشت زمان ادامه يافته‌اند در حالي‌که خطرات قلبي- عروقي به دليل کاهش دوز قرص‌هاي ضدبارداري، کاهش يافته است. کاهش تشکيل کيست تخمدان مثالي از فوايد فرمولاسيون‌هاي قرص‌هاي ضد بارداري با دوز بالاست که ديگر در مورد قرص‌هاي دوز پايين صدق نمي‌کند.

از زمان پيدايش داروهاي ضدبارداري خوراکي در 50 سال پيش، تحقيقات گسترده، شواهد محکمي حاکي از فوايد ديگر روش‌هاي پيشگيري از بارداري بر سلامت ارايه کرده‌اند. پزشکان بايد از اين اثرات مطلع باشند زيرا اين اثرات مي‌توانند تا حد زيادي باعث بهبود زندگي بيماران و تداوم استفاده از اين روش شوند. اين مقاله مروري، تحقيق اوليه‌اي ارايه مي‌کند که به فوايد سلامتي قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي (COCs) تاکيد کرده و جديدترين مقالات را بررسي کرده وموجب افزايش آگاهي در مورد فوايد فرمولاسيون‌هاي با دوز پايين رايج مي‌شود. اين فرمولاسيون‌ها طي 2 دهه اخير تقريبا تنها شکل مورد استفاده اين داروها بوده‌اند.

ضررها و منافع قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي بايد در برابر خطرات بارداري سنجيده شود. هرچند در ايالات متحده ميزان مرگ‌ومير همراه با حاملگي و زايمان پايين است، تمام حاملگي‌ها خطر مرگ را به همراه دارند. در سال 1991، نشان داده شد که حاملگي‌ها در زنان سنين 44-35 سال با بيشترين خطر مرگ همراه است (شکل 1). داده‌هاي اخير اين ارتباط را تاييد مي‌کنند، با اين توصيف که ميزان مرگ‌ومير مرتبط با حاملگي (ميزان مرگ‌هاي مرتبط با بارداري در 100,000 تولد زنده) در زنان 24-20 ساله 0/11، در زنان 39-35 ساله، 1/24 و در زنان 39 ساله و بالاتر، 9/54 است.


هر روش کارآمد جلوگيري از بارداري که از بارداري پيشگيري مي‌کند، مرگ‌ومير مادر را با کم کردن ميزان مرگ ناشي از حاملگي کاهش مي‌دهد؛ روش پيشگيري از بارداري هورموني طولاني‌اثر و بستن دوطرفه لوله، بيشترين سود را دارند. خطرات زياد استفاده از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي در آخرين سال‌هاي باروري با کاهش قابل توجهي که در مرگ‌ومير مادري ايجاد مي‌کند، خنثي مي‌شود. در بين زنان 39-35 ساله، خطر مرگ يا عوارض جدي بارداري، بسيار بيشتر از خطر استفاده از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي است. فوايد پيشگيري کارآمد از بارداري، براي زنان 44-40 ساله، حتي بيشتر هم است. پيشگيري کارآمد از بارداري، در تمام سنين حافظ جان است به‌ويژه زماني که ميزان مرگ‌ومير مادري زياد است (شکل 1).

قرص‌هاي ضد بارداري ترکيبي حتي پس از سنين باروري نيز زندگي زنان را نجات مي‌دهند. در گزارش سال 1994مطالعه بررسي سلامت پرستاران (Nurses Health Study) که از سال 1976 شروع شد، اختلاف عمده‌اي در مرگ‌ومير بين زناني که از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده کرده بودند در مقايسه با گروهي که هرگز استفاده نکرده بودند، يافت نشد. اين بررسي که يکي از بزرگ‌ترين مطالعات همگروهي آينده‌نگر انجام شده در زنان است، 166,755 زن با سن 55-30 سال را شامل مي‌شود. نتايج دو بررسي اخير که يک ميليون زن/سال را پوشش مي‌داد، مشخص نمود که مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي، مرگ‌ومير به دليل تمام علل را کاهش مي‌دهد. يک مطالعه همگروهي آينده‌نگر با عنوان بررسي ضدبارداري‌هاي خوراکي توسط کالج سلطنتي پزشکان عمومي (RCGP)، يکي از بزرگ‌ترين تحقيقات مداوم روي اثرات سلامتي قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي است. اين بررسي بيش از 45000 زن را تا 39 سال پيگيري کرده و در آن، خطر نسبي (RR) مرگ‌ومير به دليل تمام علل برابر 88/0 (فاصله اطمينان 95 : 93/0-82/0) بوده است که حاکي از اين بود که مرگ‌ومير در بين مصرف‌کنندگان قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي، 12 کمتر از آنهايي بود که هرگز از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده نمي‌کردند. مطالعه همگروهي ديگر با عنوان بررسي روش‌هاي پيشگيري از بارداري توسط انجمن تنظيم خانواده آکسفورد (Oxford-Family Planning Association)، شامل 17000 زن بود که سن بين 39-25 داشتند و تا سال 2009 پيگيري شدند. در اين بررسي خطر نسبي مرگ‌ومير در ميان مصرف‌کنندگان قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي کاهش يافته بود (87/0؛ 96/0-79/0)؛ اين نتايج با نتايج مطالعه RCGP کاملا سازگار بوده، قويا سودمند بودن استفاده از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي روي سلامت را تاييد مي‌کند.

يک محدوديت کليدي اين مطالعات همگروهي اين است که زن‌ها (و پزشکان آن‌ها) روش‌هاي خوراکي پيشگيري از بارداري را انتخاب کردند و مطالعات تصادفي شده نبودند بنابراين استفاده‌کنند‌گان از روش‌هاي پيشگيري از بارداري ممکن است با کساني‌که از اين روش‌ها استفاده نمي‌کردند، متفاوت با‌شند. در اين بررسي‌ها، اطلاعات دقيق درباره عوامل خطر ديگر جمع‌آوري شد تا اثرات عوامل مخدوش کننده و اثر نوع روش پيشگيري از بارداري تا حد امکان قابل بررسي باشد. زنان در بسياري از اين مطالعات همگروهي، قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي با دوز بالاتر از دوزي که امروزه استفاده مي‌شود، مصرف نمودند، بنابراين فرمول‌هاي با دوز پايين امروزي ممکن است حتي کم‌خطرتر باشند.


آنچه ما از سال 1960 تاکنون آموخته‌ايم

سير زماني مشخص شدن فوايد ديگر روش‌هاي پيشگيري از بارداري نشان مي‌دهد که بعضي از فوايد سلامت مانند کاهش بروز ديس‌منوره و منوراژي طي سال‌هاي ابتدايي استفاده از ضدبارداري‌هاي خوراکي (OC) شناخته شده بودند در حالي‌که ارتباط فوايد ديگر با مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي مانند بهبود آکنه و اختلال ملال پيش از قاعدگي، به‌تازگي مشخص شده‌اند(شکل 2).



منوراژي و آکنه

در سال 1960، Bishop و همکاران گزارش کردند که تجويز نوراتيسترون در انتهاي سيکل قاعدگي زنان باعث خونريزي ناشي از قطع در زنان دچار آمنوره شده، در زنان داراي منوراژي الگوهاي طبيعي خونريزي ايجاد نموده و در تعدادي از زنان دچار ديسمنوره، باعث قاعدگي‌هاي بدون درد مي‌شود. کارآزمايي بعدي اين مشاهدات را در 45 زن با سابقه منوراژي همراه با تخمک‌ گذاري آزمود. زنان به‌طور تصادفي‌شده، چند داروي ضد التهاب غيراستروييدي، دانازول يا قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي دريافت کردند و ميزان خونريزي قاعدگي اندازه‌گيري شد. گروه‌هايي که قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي دريافت کرده بودند، در سيکل‌هايي که تحت درمان بودند در مقايسه با سيکل‌هاي بدون درمان، کاهش معني‌داري در خونريزي ماهيانه داشتند (0001/0>P). اين کاهش خونريزي مي‌تواند براي زنان دچار آنمي، ترومبوفيلي يا ترومبوسيتوپني مفيد باشد.


ديس‌منوره

مطالعات اخير نشان داده‌اند که مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي باعث کاهش ديس‌منوره در زنان مي‌شود. با دختران نوجوان دچار ديس‌منوره که در يک کلينيک تنظيم خانواده با قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي درمان شدند درباره تغييرات ديس‌منوره آنها با گذشت زمان مصاحبه شد. در نوجوان‌هايي‌که شديدترين ديس‌منوره را داشتند (2/18) و در اثر استفاده از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي شدت ديس‌منوره آنها کاهش يافته بود، احتمال استفاده مداوم از قرص‌هاي ضد بارداري ترکيبي 8 برابر بيشتر بود. در مجموع 66 از افراد، کاهش کرامپ قاعدگي و خونريزي قاعدگي را ذکر کردند. يک کارآزمايي باليني ديگر، نوجوان‌هاي دچار ديس‌منوره متوسط تا شديد را به‌صورت تصادفي‌شده در يکي از گروه‌هاي دريافت کننده قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي حاوي 20 ميکروگرم اتينيل استراديول و 100 ميکروگرم لونورژسترول و يا دارونماي داراي ظاهري مشابه با داروهاي مربوطه قرار داد. در اين مطالعه از پرسشنامه استاندارد ديسترس قاعدگي موس(MMDQ) استفاده شد که در آن زنان تجربياتشان از علايم مختلف قاعدگي را با يک مقياس مي‌سنجيدند؛ نتايج اين مطالعه با يافته‌هاي پيشين مبني بر موثر بودن قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي (حتي قرص‌هاي داراي دوز پايين) در طول زمان در بهبود در قاعدگي، مطابقت داشت. در ابتداي مطالعه، گروهي که جهت دريافت قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي تصادفي شده بودند، ميانگين نمره MMDQ برابر 11 داشتند که پس از 3 ماه استفاده از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيب به نمره 3 کاهش يافت.

الگوهاي خونريزي

موضوع بهبود کنترل سيکل قاعدگي بسيار مورد توجه بوده است در نتيجه روش‌هاي پيشگيري از بارداري هورموني از فرمول‌هاي با دوز بالاي استروژن/ پروژستين به فرمولاسيون‌هايي با دوز کمتر و روش‌هاي تجويزي ديگر تغيير کرده‌اند. يک مرور کاکرين قرص‌هاي حاوي 20 ميکروگرم يا کمتر استروژن را با قرصي‌هاي که بيشتر از 20 ميکروگرم استروژن داشتند مقايسه نمود و نشان داد که قرص‌هاي حاوي دوزهاي کمتر با خطر بيشتر اختلالات خونريزي همراه بودند.

الگو‌هاي خونريزي هنگام استفاده سه هفته‌اي حلقه واژينال که 15 ميکروگرم در روز اتينيل استراديول و 120 ميکروگرم در روز اتونوژسترل (يعني دوزي کمتر از اکثر قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي) آزاد مي‌کند با قرص‌هاي ضد بارداري ترکيبي حاوي 30 ميکروگرم اتينيل استراديول و 3 ميلي‌گرم دروسپيرنون مقايسه شدند. بروز خونريزي/ لکه‌بيني حين درمان در گروهي که از حلقه واژينال استفاده مي‌کردند کمتر بود. اين موضوع نشان‌دهنده کنترل بهتر سيکل قاعدگي با حلقه واژينال است. به‌تازگي يک بررسي، قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي حاوي استراديول والرات و دينوژست را باهم مقايسه کرد و نشان داد خونريزي ناشي از قطع در روش‌هاي پيشگيري از بارداري ترکيبي جديد، کوتاه‌تر و کمتر از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي حاوي اتينيل استراديول و لوونورژسترول است. روزهاي همراه با خونريزي/ لکه بيني به‌طور معني‌داري در گروه استراديول والرات/ دينوژست کمتر بود (3/17 و 5/21 روز، در طول 90 روزاول؛ 0001/0>P). دو گروه از نظر خونريزي مشابه بودند. مطالعه ديگر قرص استراديول والرات/ دينوژست را با يک دارونما مقايسه کرد و بهبود در خونريزي شديد و طولاني را نشان داد. اين احتمال وجود دارد که تحقيقات آتي در زمينه فرمول‌هاي هورموني جديد، منجر به بهبود الگوهاي خونريزي شوند.


کيست‌هاي تخمدان و تومورهاي خوش‌خيم تخمدان

گزارش‌هاي اوليه مبني بر فوايد اين روش‌ها روي کيست‌هاي تخمداني با گذشت زمان تاييد نگرديده است. در سال 1974، اطلاعات حاصل از برنامه همکاري نظارت بر داروي بوستون نشان داد که کيست‌هاي عملکردي تخمدان در زناني‌که از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده مي‌کردند، نسبت به زناني که از آن استفاده نمي‌کردند شيوع به مراتب کمتري داشت (به ترتيب 7/1 و 20). اين يافته توجه جامعه پزشکي را به خود جلب کرد و در اثرات قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي وارد گرديد. در سال 1987، يک مطالعه مجموعه موارد باليني در 7 زن مصرف کننده قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي سه مرحله‌اي، کيست‌هاي عملکردي تخمدان را گزارش کرد. بررسي‌هاي بعدي هيچ خطر بيشتري را با مصرف قرص‌هاي سه مرحله‌اي نشان نداد. به‌هرحال محافظت در برابر کيست‌هاي عملکردي تخمدان با قرص‌هاي دوز پايين، بسيار کمتر است.

در سال 2000 يک مطالعه مورد- شاهدي نشان ‌داد که تومورهاي خوش‌خيم تخمدان در کساني‌که تا آن زمان از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده کرده بودند، نسبت به کساني‌که هرگز از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده نکرده بودند، شيوع کمتري داشت (نسبت شانس: 79/0، فاصله اطمينان 95 : 05/1- 60/0). در مجموع با استفاده طولاني‌تر، خطر نيز کاهش بيشتري يافت. اين کاهش تقريبا به‌طور کامل ناشي از کاهش احتمال اندومتريوم‌ها بود و مصرف بيش از 60 ماه قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي که نسبت شانس‌ها را به 15/0 کاهش مي‌داد (فاصله اطمينان 95 :50/0-05/0). استفاده از هورمون‌ها براي درمان علايم اندومتريوز اواخر دهه 1950 شروع شد و يک مطالعه اخير، قرص‌هاي اتينيل استراديول جديد با دوز پايين‌تر (35 ميکروگرم) را با دارونما مقايسه کرد که اثر مشابه داشتند. استفاده مداوم قرص‌هاي با دوز پايين باعث کاهش درد ناشي از اندومتريوز در زناني مي‌شود که درد آنها به رژيم‌هاي دوره‌اي معمول پاسخ نمي‌دهد.


استخوان

اثر سودمند بالقوه قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي روي استخوان در سال 1975 گزارش شد، زماني‌که يک مطالعه مقطعي نشان داد که استفاده کنندگان از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي نسبت به کساني‌که از قرص‌هاي ضد بارداري ترکيبي استفاده نمي‌کنند، تراکم مواد معدني استخواني (BMD) بيشتري دارند. يک مطالعه مورد- شاهدي در سال 1999 گزارش کرد که مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي توسط زنان قبل از 40 سالگي با 25 کاهش خطر شکستگي در آينده همراه بوده است (نسبت شانس: 75/0، فاصله اطمينان 95:96/0-59/0). اغلب بررسي‌ها براي تعيين خطر شکستگي‌، به‌عنوان يک نشانگر جايگزين، BMD را مي‌سنجند. در سال 2005، سازمان جهاني بهداشت (WHO) اظهار داشت، استفاده ازقرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي ممکن است اثرات کمي روي BMD داشته باشد که بعيد است از نظر باليني حايز اهميت باشند. بنا به گزارش سازمان جهاني بهداشت مصرف‌کنندگان نوجوان روش‌هاي پيشگيري از بارداري خوراکي، ممکن استBMD کمتري نسبت به همسالان غيرمصرف‌کننده به‌دست آورند در حالي‌که زنان در حول‌وحوش سنين يائسگي عموما با مصرف روش‌هاي پيشگيري از بارداري خوراکي، در مقايسه با همسالاني که از اين روش‌ها استفاده نمي‌کنند، داراي افزايش BMD مي‌شوند. يک مرور کاکرين به اين نتيجه رسيد که به نظر نمي‌رسد قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي روي BMD موثر باشند و بسياري ازمطالعات براي تعيين اثر قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي روي خطر شکستگي آتي در زندگي به اندازه کافي بزرگ يا طولاني نبودند. تاثير مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي روي استخوان در زنان، تا قبل از 40 سالگي، سني که اثر وابسته به دوز قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي روي BMD ظاهر مي‌شود، ناچيز است.


فيبروييدها

صرف نظر از دوز، قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي باعث رشد فيبروييد نمي‌شوند. يک بررسي، 31 کاهش احتمال ايجاد فيبروييد در ميان زنان انگليسي مصرف کننده قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي را نشان داد و اين احتمال به‌طور پايداري با افزايش مصرف، کاهش مي‌يافت اما اطلاعات جديدتر هيچ ارتباط واضحي ميان مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي و فيبروييدها نشان نمي‌دهند. يک مطالعه آينده‌نگر گزارش شده در سال 2004، شامل مطالعه همگروهي زنان سياهپوست در ايالات متحده با رحم سالم و بدون سابقه تشخيص ليوميوم طبق گزارش خود فرد بود و آنها را براي 4 سال تحت ارزيابي قرار داد و هيچ ارتباطي ميان ليوميوم و مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي نيافت. در واقع، قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي مي‌توانند براي درمان درد و خونريزي شديد در زنان داراي داراي فيبروييد مورد استفاده قرار گيرند.

آکنه

براساس اثرات قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي روي کاهش آندروژ‌ن‌ها و افزايش گلوبولين متصل شونده به هورمون جنسي، قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي بايد براي زنان داراي آکنه مفيد باشد. در سال 1997 يک کارآزمايي تصادفي شده دوسوکور با شاهد دارونما توسط ردموند و همکاران، يک قرص‌ ضدبارداري ترکيبي سه مرحله‌اي و دارونما را در درمان آکنه بررسي کرد و دريافت که در زنان داراي آکنه متوسط تا شديد قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي ضايعات التهابي را تا حدود 50 کاهش مي‌دهد (ميانگين کاهش 4/51 در برابر 6/34 ؛ 01/0= P). يک مرور نظام‌مند کاکرين در سال 2009 از 25 کارآزمايي انواع مختلف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي به اين نتيجه رسيد که آنها در کاهش ضايعات آکنه صورت کارآمد هستند. تعدادي از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي حاوي انواع مختلف پروژستين‌ها و با دوز‌هاي متفاوت در زنان به دو منظور پيشگيري از بارداري و درمان آکنه استفاده شده‌اند. سه روش پيشگيري از بارداري خوراکي ترکيبي از سوي سازمان غذا و دارويي ايالات متحده (FDA) براي درمان آکنه متوسط تاييد شده‌اند که بر پايه دو کارآزمايي باليني با شاهد‌ دارونما مرحله 3 براي هر کدام از اين فراورده‌ها بوده‌اند که بر روي زناني انجام شده که از روش ديگري براي جلوگيري از بارداري استفاده مي‌کرده‌اند. مقايسه‌هاي يک‌به‌يک و دقيق کمي در مورد کارآيي قرص‌ها براي درمان آکنه انجام شده است.


اختلال ملال پيش از قاعدگي

بسياري از زنان تغييرات فيزيکي و هيجاني ناشي از سيکل قاعدگي خود را تجربه مي‌کنند. در بررسي 82 زن مبتلا به اختلال ملال پيش از قاعدگي شديد، يک قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي حاوي دروسپيرنون با بهبود در چند مورد از 22 مورد يک مقياس علايم پيش از قاعدگي که توسط خود فرد گزارش مي‌شد، همراه بود. مطالعه ديگر روي قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي حاوي دروسپيرنون نشان داد که رژيم‌هاي درازمدت (168 روزه) و يک رژيم 7-21 علايم پيش از قاعدگي را کاهش مي‌دهند. يک مرور نظام‌مند کاکرين در سال 2009 از 5 کارآزمايي به اين نتيجه رسيد که قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي حاوي 20 ميکروگرم اتينيل استراديول به همراه دروسپيرنون ممکن است به کاهش علايم زنان دچار اختلال ملال پيش از قاعدگي کمک کند.


سرطان

احتمال سرطان در زنان سنين باروري، کم است. صرف نظر از استفاده از روش‌هاي پيشگيري از بارداري، احتمال ايجاد هر نوع سرطاني با افزايش سن، زياد مي‌شود. تعدادي از زنان داراي سابقه خانوادگي يا جهش ژنتيکي مستعدکننده به سرطان، درباره اثر مضر مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي نگرانند.


سرطان تخمدان

تقريبا 20 سال از مصرف قرص گذشته بود که مطالعات درباره پيامدهاي سرطان و مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي وارد مقالات شدند. مطالعه مورد- شاهدي انجام شده در سال 1979 در کاليفرنيا نشان داد که خطر سرطان تخمدان در صورت افزايش طول مدت مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي، کاهش مي‌يابد. محققان اين فرضيه را مطرح کردند که مهار تخمک گذاري، مسوول اثر محافظتي قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي است. اين موضوع به سرعت توسط مطالعات ديگر تاييد شد که بزرگ‌ترين آنها مطالعه سرطان و هورمون استروييدي بود که نشان داد در زنان 54-20 ساله مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي، حتي براي تنها چند ماه، خطر سرطان اپيتليال تخمدان را در مقايسه با زناني‌که هرگز قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي مصرف نکرده بودند، تا 40 کاهش مي‌دهد (خطرنسبي: 6/0، فاصله اطمينان 95 : 7/0-5/0). دو مطالعه بزرگ همگروهي در انگلستان، کاهش پايدار در خطر مرگ‌ومير سرطان تخمدان را نشان داد. خطر نسبي مرگ سرطان تخمدان در بين مصرف‌کنندگان قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي در مطالعه روش پيشگيري از بارداري خوراکي RCGP برابر 53/0 (فاصله اطمينان 95 : 72/0-38/0) و در مطالعه گروه مطالعه آکسفورد- FPA نيز به‌طور مشابه4/0 (فاصله اطمينان 95 :CI 6/0-3/0) گزارش شده است.

اين اثر براي مدت طولاني پس از پايان مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي باقي مي‌ماند. اگرچه اين اثرات محافظتي براي قرص‌هايي با دوز بالا در نظر گرفته شدند، مطالعات بعدي روي فرآورده‌هاي با دوز پايين نيز، کاهش خطر را تاييد کردند.

يک فرا بررسي اخير، ارتباط بين مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي با سرطان پستان و تخمدان را ميان زنان داراي جهش ژنتيکي BRCA-1 و BRCA-2 بررسي کرد. اين مطالعه 50 کاهش در خطر نسبي سرطان تخمدان در ميان مصرف‌کنندگان هميشگي قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي که اين جهش‌هاي ژنتيکي را داشتند، مشخص نمود. در اين زنان، نسبت خطر سرطان پستان درميان مصرف‌کنندگان قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي در مقايسه با کساني‌که هرگز از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده نکرده بودند، افزايش معني‌داري نداشت (17/1، فاصله اطمينان 95 : 86/1-74/0)


سرطان آندومتر

اثر محافظتي قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي تا سال 1980 مشخص شده بود. ويس وسايوتس نشان دادند که خطر سرطان آندومتر در مصرف کنندگان قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي حدودا 50 کمتر است. اين مطالعه همچنين مشخص نمود که سرطان اندومتر با مصرف مداوم قرص ضدبارداري حاوي استروژن و بدون پروژسترون مرتبط است و اين امر منجر به جمع‌آوري اين‌گونه قرص‌ها از بازار انگلستان گرديد. اين اثر محافظتي همچنين در اطلاعات مرگ‌ومير به‌دست آمده از 2 مطالعه همگروهي انگليس مشهود است. مطالعه روش‌هاي پيشگيري از بارداري خوراکي توسط RCGP، براي مرگ‌ومير سرطان آندومتر، خطر نسبي برابر 43/0 را گزارش کرد (88/0- 21/0) و مطالعه آکسفورد- FPA، کاهش کمي بيشتري در خطر نسبي را مشخص کرد (3/0، 8/0-1/0). اخيرا بررسي آينده‌نگر اروپايي درباره سرطان و تغذيه، نشان‌داد که خطر ايجاد سرطان آندومتر در مصرف کنندگان قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي، پايين است (نسبت شانس: 65/0؛فاصله اطمينان 95 : 75/0-56/0).


بيماري خوش‌خيم پستان

بيماري خوش‌خيم پستان با آتيپي مي‌تواند به‌طور بالقوه به سمت سرطان پيشرفت کند. مطالعه آکسفورد- FPA در سال 1981 گزارش کرد که احتمال ايجاد فيبرآدنوم، بيماري کيستي پستان و توده‌هاي بيوپسي نشده پستان در کساني‌که به‌طور متداول از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده مي‌کنند، به‌طور معني‌داري پايين‌تر است (001/0>P) و اين احتمال با افزايش سال‌هاي مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي کاهش مي‌يابند. يک مطالعه همگروهي کانادايي اخير نشان داد زناني‌که براي حداکثر يکسال از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده کردند، تنها کاهش خطر مختصري داشتند. زناني‌که بيش از 7 سال از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده کرده بودند، کاهش خطري برابر 15 داشتند. بنابراين شواهدي با قدرت متوسط در مورد محافظت اين قرص‌ها در برابر بيماري خوش‌خيم پستان وجود دارد.

محور اصلي اين مقاله فوايد قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي است ولي به‌دليل اهميت، به سرطان پستان نيز خواهيم پرداخت. از آنجاکه سرطان پستان يک بيماري با واسطه هورمون است، زنان اغلب درباره تاثير قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي بر سرطان پستان نگرانند. تعداد زيادي همچنان از اين‌که مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي خطر ايجاد سرطان پستان را زياد مي‌کند، واهمه دارند. يک مطالعه مورد- شاهد بزرگ در آمريکا که در سال 2002 گزارش شد، نشان داد که خطر نسبي سرطان براي زناني‌که به‌تازگي استفاده از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي را شروع کرده بودند برابر 0/1 (3/1-8/0) و براي افرادي‌که قبلا هم از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده کرده بودند برابر 9/0 (0/1-8/0) بود. اين خطر ارتباط معني‌داري با طول مدت مصرف قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي و دوز استروژن نداشت. تحقيق ديگر گزارش شده در سال 2007، از اطلاعات مصاحبه به‌دست آمده از مطالعه سرطان و هورمون استروييد استفاده کرد و خطر مرگ ناشي از سرطان پستان و ارتباط آن را با قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي ارزيابي نمود. هيچ ارتباطي بين مدت استفاده، زمان طي شده از اولين بار مصرف، سن در هنگام اولين بار استفاده و مصرف فرمول‌هاي خاص قرص وجود نداشت.


سرطان کولورکتال

اثر محافظتي قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي بر سرطان کولورکتال، اولين بار در يک مطالعه مورد- شاهدي گزارش شد که کاهش برابر 50 (فاصله اطمينان 95 : 2/1-3/0) در بروز سرطان کولورکتال در ميان زناني که از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده کرده بودند را نشان داد. پس از آن، يک فرا بررسي از 11 مطالعه مورد- شاهدي و 7 مطالعه همگروهي، يک خطر نسبي برابر 81/0 (92/0- 72/0) در استفاده کنندگان از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي در مقايسه با کساني‌که هرگز از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي استفاده نکرده بودند، مشخص نمود. کاهش خطر در ميان مصرف کنندگان اخير محسوس‌تر بود (نسبت شانس: 70/0، فاصله اطمينان 95 : 90/0-53/0)


خلاصه

تمام روش‌هاي هورموني جلوگيري از بارداري به‌طور موثري از حاملگي پيشگيري نموده، استفاده از اين روش‌ها مرگ ناشي از بارداري را کاهش مي‌دهند. حتي پس از سنين باروري، استفاده قبلي از قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي مرگ‌ومير را به‌واسطه کاهش قابل توجه در خطر سرطان تخمدان و آندومتر و تا حد کمتري سرطان کولورکتال، کم مي‌کند. قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي همچنين زندگي زنان را به‌واسطه کاهش ديس‌منوره، منوراژي، اختلال ملال پيش از قاعدگي و آکنه بهبود مي‌بخشند. در ابتدا نشان داده شد که قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي با دوز بالاتر، به‌واسطه کاهش کيست‌هاي تخمدان سودمند هستند اما اين اثر به ‌وسيله فرمول‌هاي قرص‌هاي ضدبارداري ترکيبي با دوز پايين نشان داده نشده است.

منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۵۳۶، دکتر رضا هژبرپور