پزشکی بالینی

هر چند داپلر اولتراسوند براي سال‌ها به طور گسترده‌اي در ارزيابي جريان خون داخل قلبي کاربرد باليني پيدا کرده، از زماني که روش TDE با کدهاي رنگي معرفي شد، تمايل به TDE به طور روزافزوني بيشتر شده است. ارزيابي‌هاي روتين اکوکارديوگرافي از حرکت ناحيه‌اي ديواره بطن چپ، وابسته به فرد است،‌ زيرا به وسيله تشخيص چشمي، حرکات منظم و مکرر اندوکارد و ضخامت ديواره تعيين مي‌شود.

از دو روش براي ارزيابي عملکرد ميوکارد استفاده مي‌شود: 1) Pulsed – TDE و 2) TDE با رمزبندي رنگي (Color-coded TDE) که روش دوم، گسترش يافته تکنيک اول است. اين مداليتي در شرايط باليني مختلفي به کار مي‌رود، خصوصا در ارزيابي عملکرد دياستوليک بطن چپ، تخمين فشار پر شدن بطن چپ، تعيين عدم هماهنگي بطن چپ براي درمان همگامي مجدد قلبي (CRT) و تشخيص بيماري‌هاي قلبي مختلف.

TDE از تغييرات تکنولوژي داپلر جريان خون استفاده مي‌کند و سرعت حرکت را با کمک تغييرات فرکانس از داده‌هاي رسيده به اولتراسوند با روش مشابه محاسبه مي‌نمايد. مزيت اوليه TDE تعيين تغييرات داپلر حرکت بافت با دامنه بالا است (حدود 40 دسي‌بل بيشتر از سيگنال‌هاي داپلري که از جريان خون مي‌آيند) و هدف اصلي آن، تمرکز بر مقادير پايين سرعت حرکت ميوکارد مي‌باشد.

Pulsed-TDE: اين نوع از اکوکارديوگرافي داپلر بافتي، بيشترين سيستمي است که استفاده مي‌شود. هرچند جزييات تنظيمات TDE براي هر سيستمي منحصر به فرد است، TDE اغلب از طريق يک سيستم که خصوصيات آن از قبل تنظيم شده، انجام مي‌شود. سپس عمليات که بسيار شبيه داپلرهاي ضرباني روتين است، با تنظيم مقياس و سرعت رفت و برگشت براي بهينه‌سازي نمايش طيف نوري، مشابه آنچه در داپلر ضرباني جريان خون اجرا مي‌شود، به انجام مي‌رسد.

در TDE با رمزبندي رنگي، تعيين سرعت حرکت بافتي با کدهاي رنگي مي‌تواند اضافه بر M-mode و تصاوير دو بعدي متداول انجام شود. اداره کردن اين نوع TDE، شبيه تجهيزات داپلر جريان رنگي روتين است و متغيرهاي آن، طيف سرعت و دستيابي به رنگ مورد نظر مي‌باشند.

بيشترين کاربرد باليني TDE در ارزيابي عملکرد سيستوليک و دياستوليک بطن چپ است.

بررسي عملکرد سيستوليک موضعي و سراسري بطن چپ: توانايي TDE در اين زمينه، خصوصا ارزيابي ناحيه‌اي، به خوبي تاييد شده است. TDE مي‌تواند سرعت اندوکارد و حداکثر سرعت آن را محاسبه کند که اندازه‌‌گيري به وسيله TDE با رمزبندي رنگي انجام شده و ارتباط نزديکي با حداکثر سرعت M-modeهاي ديجيتالي دارند. TDE پالسي نيز مي‌تواند علمکرد ناحيه‌اي بطن چپ را از نظر کمي تعيين کند. حداکثر حرکت سپتال که با استفاده از اين دستگاه محاسبه مي‌شود، طي سيستول، شل شدن ايزوولميک و ابتدا و انتهاي دياستول به دست مي‌آيد. جريان خون ناحيه‌اي ميوکارد و عملکرد سيستوليک و دياستوليک آن نيز به ترتيب با ميکروسفرهاي راديواکتيو و کريستال‌هاي اولتراسونيک بررسي مي‌شوند. ايسکمي که باعث کاهش سريع و قابل‌توجه حرکت‌هاي سيستوليک و ناهنجاري‌ در عملکرد دياستوليک مي‌شود، به وسيله TDE پالسي در همان ثانيه‌هاي اوليه رخداد حادثه ايسکمي تشخيص داده مي‌شود. در اين وضعيت، کاهش در سرعت سيستوليک که در TDE پالسي ديده مي‌شود، به طور معني‌داري با کوتاه شدن سيستوليک و جريان خون ناحيه‌اي ميوکارد در طي کاهش جريان خون کرونري هماهنگ است.

استفاده در طول انجام اکوکارديوگرافي با استرس دوبوتامين: اين روش، تکنيکي است براي ارزيابي ناهنجاري‌هاي ناحيه‌اي حرکت ديواره به دليل ايسکمي که به وسيله استرس دارويي ايجاد مي‌شود. به همين دليل، روش مفيدي براي تشخيص بيماري‌هاي کرونري قلب يا تعيين قابليت دوام ميوکارد با عملکرد بد است. محدوديت مهم اين رويکرد، آن است که معيارهاي تشخيصي بر پايه ارزيابي چشمي فرد انجام دهنده و با نمره‌دهي سگمانت‌ها به روش نيمه کمي است. TDE با رمزبندي رنگي، اين قابليت را دارد تا به عنوان وسيله‌اي با دقت بيشتر که عملکرد ناحيه‌اي بطن چپ را بررسي مي‌کند، سرعت ميوکارد را اندازه بگيرد.

محاسبه سرعت دريچه ميترال براي ارزيابي عملکرد بطن چپ: تعيين حرکت دريچه ميترال که با اکوکارديوگرافي M-mode انجام مي‌شود، مي‌تواند به عنوان شاخصي از عملکرد کلي سيستوليک بطن چپ تلقي شود. اين حرکت مي‌تواند در بسياري از بيماران به آساني از پنجره آپيکال ديده شود. نزول دريچه ميترال، کوتاهي طولي حفره بطن چپ را تداعي مي‌کند و با ديگر مقياس‌هاي کلي عملکرد بطن چپ هماهنگ است. اگرچه اکوکارديوگرافي دو بعدي، روش استاندارد ارزيابي عملکرد بطن چپ و کسر جهشي آن است، مزيت استفاده از حرکت دريچه ميترال براي تعيين عملکرد بطن چپ، آن است که نيازي به رديابي کافي اندوکارد نيست.

استفاده در ارزيابي رگورژيتاسيون مزمن آئورت: TDE ممکن است براي تشخيص بد عملکردي تحت باليني بطن چپ در بيماران مبتلا به رگورژيتاسيون مزمن و شديد آئورت که بدون علامت هستند، اما ممکن است کانديد جراحي باشند، مفيد باشد.

استفاده در نارسايي قلبي و درمان دوباره هم‌زمان‌سازي: TDE براي ارزيابي شدت نقص هماهنگي داخل بطن چپ، در بيماران مبتلا به نارسايي قلبي که به طور معمول تاخير هدايت داخل بطني دارند، مفيد است. همچنين مي‌تواند نقش موثري در ارزيابي اثر CRT در عملکرد بطن چپ و تاييد بهبود نارسايي قلب داشته باشد.

ارزيابي عملکرد دياستوليک: ارزيابي حداکثر سرعت منفي ميوکارد، يک ارزيابي کمي از عملکرد دياستوليک فراهم مي‌کند.

تخمين فشار پر شدن بطن چپ: از آنجا که اين تخمين به جايگذاري تهاجمي يک کاتتر در شريان ريوي نياز دارد، تخمين غيرتهاجمي از اين فشار از نظر باليني باارزش است. TDE، راه‌حل اين مساله است، به خصوص در بيماراني که کسر جهش بطن چپ آنها کاهش يافته است. از ديگر کاربردهاي باليني TDE مي‌توان به تشخيص زودهنگام کارديوميوپاتي هيپرتروفيک و افتراق کارديوميوپاتي هيپرتروفيک از هيپرتروفي بطني نيز اشاره کرد.

منبع: نشریه سپید شماره ۱۸۸