فشار خون بالا عارضه اي است كه خطر بيماري هاي قلبي را در بزرگسالان بالا مي برد. فشار خون نيرويي است كه براي تلمبه كردن و به جريان انداختن خون در شريان ها و رساندن آن به بافت هاي بدن لازم است. به هنگام فعاليت قلب براي تامين نيازهاي بدن، فشارخوني كه در سرخرگ ها جريان دارد، بالا و پايين مي رود. ورزش، هيجان و استرس همگي مي توانند سبب افزايش موقتي در فشار خون شوند. هر چه افراد چاق تر مي شوند، معمولا" فشار خونشان بالاتر مي رود.

افراد سالم در اواسط20 سالگي، فشار خوني حدود80/120 دارند. اغلب هنگامي كه فشار خون بالاتر از 90/160 باشد، پزشك درمان را آغاز مي كند. تقريبا"15 درصد افراد به طور دائم دچار افزايش فشار خون هستند كه به آن فشار خون مي گويند. در5 درصد همين افراد، اين مشكل به علت شرايطي از قبيل بيماري كليوي، اختلالات هورموني و يا بارداري است. در مابقي اين افراد، علت واضحي شناخته نشده است. در هفتاد درصد افراد دچار پرفشاري، علت را خانوادگي دانسته اند. چاقي و اضافه وزن مسلما" با فشار خون بالا ارتباط دارد. شيوع اين مشكل در افراد جوان دچار اضافه وزن دو برابر و در افراد مسن و چاق 50 درصد بيشتر از افراد داراي وزن طبيعي است. در مردان به ازاي هر ده درصد افزايش وزن ، فشار خون6/6 ميلي متر بالاتر مي رود.

اكثر افراد مبتلابه پرفشاري علايمي ندارند، اما اين مشكل مي تواند سبب آسيب حاد يا مزمن به بخش هاي مختلف بدن شود. در مغز، اين مشكل به مويرگ هاي خوني آسيب مي رساند، در نتيجه سكته مغزي بروز مي كند. در چشم ها پرفشاري سبب آسيب به مويرگ هاي خوني و بروز اختلال بينايي و در كليه ها نيز سبب نارسايي كليه مي شود. ممكن است علايمي از قبيل سردرد، دردهاي قفسه سينه و تنگي نفس نيز بروز كند. مواردي از پرفشاري كه در حد مرزي هستند، اغلب بدون درمان باقي مي مانند.

درمان غير دارويي پرفشاري خون شامل كاهش نمك در رژيم غذايي، ترك سيگار، انجام ورزش منظم و استفاده از روش هاي شل كردن عضلات است. داروهاي ضد فشار خون ممكن است تجويز شود. عموما" اعتقاد پزشكان به اين است كه افراد دچار پرفشاري، نياز به كاهش دريافت سديم دارند. پتاسيم و كلسيم اضافي نيز مي تواند به كاهش فشار خون كمك كند. اقلام غذايي حاوي پتاسيم به سه دسته پتاسيم كم، پتاسيم متوسط و پتاسيم بالا تقسيم مي شوند. ذرت، بلال، سيب، چاي و قهوه داراي مقدار كم پتاسيم هستند. سيب زميني، بادمجان، چغندر، شلغم، عدس، انجير، انگور، خرما، ريواس، هلو، گريپ فروت، گيلاس و خرمالو و كشمش داراي مقدار متوسط پتاسيم هستند. اسفناج، جعفري، كلم، كرفس، خيار، گوجه فرنگي، هويج، آلو، انار، آلبالو، پرتقال، خربزه، زردآلو، كيوي، گرمك، نارنگي، هندوانه و موز داراي مقدار بالاي پتاسيم هستند.

در مطالعات مقايسه اي ميان گياهخواران با افراد غير گياهخوار، مشاهده شده است كه متوسط فشار خون گياهخواران كمتر است. يكي از علل اين تفاوت را دريافت بيشتر پتاسيم در گياهخواران دانسته اند. طبق تعريف موسسه ملي قلب، ريه و خون آمريكا هر چه دريافت سديم كمتر باشد فشار خون پايين تر مي آيد. ميوه ها و سبزي ها داراي مقدار كمي سديم هستند و بايد به وفور مصرف شوند. گوشت و مرغ طبخ شده بدون نمك براي افراد دچار پرفشاري توصيه مي شود. براي معطر كردن گوشت مي توان از سبزي هاي معطر، ادويه ها و ميوه ها استفاده كرد، به عنوان مثال براي گوشت گوسفند از مرزنگوش و مريم گلي، براي مرغ از شويد و ترخون و براي جگر از پرتقال مي توان استفاده كرد.

ماهي تازه منجمد يا كنسرو شده بدون آب نمك از لحاظ سديم فقير هستند. مي توان ماهي را با برگ بو، شويد، فلفل قرمز و سياه، ادويه ها، مركبات و ساير سبزي ها معطر كرد. سبزي هاي ريشه اي از قبيل سيب زميني، همچنين برنج، ماكاروني، رشته ها و حليم بدون نمك و مواد نشاسته اي، داراي سديم كم هستند و مي توان به عنوان پايه اي براي وعده غذايي از آن ها استفاده كرد. دانه كنجد و سبزي هاي برگ سبز، منابع كم سديم و تامين كننده كلسيم هستند.سیر نيز به كاهش فشار خون كمك مي كند.

مركبات، توت ها و سبزي هاي داراي برگ سبز، منابع خوب ويتامينC هستند. دريافت كم اين ويتامين با پرفشاري ارتباط دارد. مصرف مكمل ويتامينC در افراد دچار پرفشاري و همچنين افراد سالم سبب كاهش فشار خون مي شود

تا حد ممكن از مصرف چربي هاي جامد خودداري كنيد. از چربي يا روغن هاي حيواني و روغن هاي اشباع شده گياهي(هيدروژنه) كمتر استفاده كنيد. هنگام آشپزي از روغن هاي مايع مانند ذرت، زيتون و آفتابگردان به جاي ساير روغن ها استفاده كنيد. مصرف چربي زياد، موجب بروز بيماري هايي مانند تصلب شرايين(سخت شدن رگ ها) و پرفشاري خون مي شود.

چاقي يكي از عواملي است كه موجب افزايش فشار خون مي شود. بنابراين كاهش وزن و حفظ وزن طبيعي از اركان اساسي هر برنامه طراحي شده جهت مقابله با پرفشاري هستند. مواد حاوي كافئين از قبيل قهوه، چاي، نوشابه هاي كولا و شكلات، سبب افزايش فشار خون مي شوند و بايد در حد اعتدال مصرف شوند.

از سوسيس، كالباس، كنسرو گوشت، برگرها و ساير فراورده هاي گوشتي به علت دارا بودن مقادير بالاي سديم بايد پرهيز كرد. سبزي هاي كنسرو شده در آب نمك، زيتون، چيپس و ساير تنقلات شور نيز نبايد مصرف شود. مصرف الكل با فشار خون بالا ارتباط داشته و مي تواند سبب تشديد بيماري شود.

براي كاهش فشار خون ، پياده روي سريع به مدت 30 تا 45 دقيقه، سه تا پنج بار در هفته توصيه مي شود. مصرف سيگار سبب تشديد پرفشاري مي شود. نيكوتين موجود در سيگار، فشار خون را افزايش مي دهد، رگ هاي خوني را تنگ مي كند، بر مقدار منواكسيد كربن مي افزايد و در نتيجه موجب كاهش ميزان اكسيژن رساني به عضله قلب مي شود. نتايج تحقيقات نشان مي دهد كه در افراد سيگاري سرخرگ ها 50 درصد سريع تر از افرادي كه اصلا" سيگار نمي كشند، سفت مي شوند. افرادي كه فشار خون بالا دارند نبايد دچار هيجان هاي شديد و فشارهاي روحي وعصبي شوند.