پزشکی بالینی

 علل متعددي در ايجاد آکنه دخيل‌اند. برخي از آنها عبارتند از: کراتينيزه‌شدن غيرطبيعي فوليکول‌ها، افزايش توليد سبوم ثانويه به هيپرآندروژنيسم، کلونيزاسيون باکتريايي و التهاب. درمان آکنه براساس نوع و شدت ضايعات انتخاب مي‌شود. در اين مقاله به اختصار به درمان‌هاي موجود اشاره خواهد شد.

آکنه يکي از شايع‌ترين اختلالات پوستي است. شيوع آکنه به‌حدي است که برخي متخصصان آن را نوعي وضعيت فيزيولوژيک دوران نوجواني و بلوغ ناميده‌اند. اين بيماري -احتمالا به دليل پايين‌تربودن سن بلوغ- در دختر‌ها زودتر از پسرها بروزمي‌کند. آکنه در 40 درصد دختران 17 ساله و 25 درصد پسران 18 ساله ديده‌مي‌شود. پس از اين سن، درصد شيوع آن کاهش مي‌يابد و معمولا بيماري رو به بهبودمي‌رود ولي تا سن 25 سالگي ادامه مي‌يابد. البته در برخي افراد و به‌خصوص در خانم‌ها ممکن است تا 44 سالگي نيز ديده شود. به‌طورکلي آکنه حدود 85 درصد از افراد 12 تا 24 سال را گرفتار مي‌کند ولي تعداد افرادي که آکنه پايدار يا آکنه ديررس دارند، در حال افزايش است. آکنه در تمام ‌نژادها ديده مي‌شود و آثار رواني- اجتماعي آن غيرقابل‌انکار است و باعث کاهش اعتماد‌به‌نفس و انزواي اجتماعي افراد مبتلا مي‌شود.

1- آکنه ولگاريس: (Vulgaris Acne) که متداول‌ترين نوع آکنه است.

2- آکنه روزاسه (Rosacea Acne) که افراد بالاي 30 سال را مبتلا مي‌کند.

تشخيص آکنه ولگاريس عمدتا براساس علايم باليني است. شرح‌حال و معاينه فيزيکي مي‌تواند به اطمينان از وجود يا عدم وجود يک علت زمينه‌اي براي آکنه - مثل دارو يا ناهنجاري اندوکرين مسبب يا تشديدکننده هيپرآندروژنيسم (مثل نشانگان تخمدان پلي‌کيستيک)- کمک کند. ساير تظاهرات پوستي بالابودن سطح آندروژن عبارتند از: سبوره و هيرسوتيسم آندروژنيک. براي زناني که چرخه قاعدگي طبيعي دارند به‌طور معمول آزمون‌هاي اندوکرين درخواست نمي‌شود. زنان مسن‌تر به‌خصوص زناني که به‌تازگي دچار آکنه و ديگر نشانه‌هاي افزايش آندورژن (مثل هيرسوتيسم، آلوپسي‌آندروژنيک، اختلال قاعدگي يا نازايي) شده‌اند، بايد با اندازه‌گيري تستوسترون کل و آزاد سرم، دي‌هيدرواپي آندروسترون (DHEA) و سطح هورمون لوتئيتيره‌کننده (LH) و هورمون محرک فوليکول (FSH) از نظر افزايش سطح آندروژن مورد بررسي قرارگيرند. سونوگرافي لگن ممکن است وجود تخمدان‌هاي پلي‌کيستيک را نشان دهد. نشانه‌هاي هيپرآندروژنيسم در کودکان دچار آکنه پيش از بلوغ عبارتند از: شروع زودهنگام رشد مو‌هاي شرمگاهي يا زير بغل، بوي بدن، بلوغ تناسلي و سن استخواني بالا.

1.موادآرايشي: بيشتر محصولات آرايشي حاوي ترکيبات مسدودکننده پوست (Comedogenic) هستند.

2.دوران بارداري و عادت ماهيانه: در 3 ماهه نخست بارداري و چند روز پيش از قاعدگي به‌دليل نوسانات هورموني، آکنه تشديد مي‌شود.

3.داروها: مصرف برخي داروها مانند کورتيکواستروييدها، تزريق يا مصرف قرص تستوسترون، ليتيوم و دانازول ممکن است باعث ايجاد آکنه شود.

4.رژيم غذايي

5.موادشيميايي: برخي موادشيميايي مانند سموم، قير و قطران زغال‌سنگ، روغن پارافين، روغن‌هاي روان‌کننده و روغن‌هاي خوراکي مورد استفاده در آشپزي باعث ايجاد آکنه مي‌شوند.

6.تحريکات پوستي: فشاردادن، ترکاندن و کندن جوش‌ها.

7.آب‌و‌هوا: آکنه در آب و هواي گرم و مرطوب تشديد مي‌شود.

8.نورخورشيد: نورخورشيد آکنه را تشديد مي‌کند زيرا به پوست آسيب مي‌رساند و توليد چربي را افزايش مي‌دهد.

9.آلودگي‌ها و محرک‌هاي محيطي.

10.استرس: استرس ارتباط بسيار تنگاتنگي با آکنه دارد. استرس ترشح هورمون تستوسترون را افزايش مي‌دهد. عامل استرس در زنان بسيار اهميت دارد زيرا تحمل بدن آنها به افزايش سطح اين هورمون کمتر از مردان است.

درمان آکنه براساس نوع و شدت آن تعيين مي‌شود. جدول زير ارتباط بين نوع آکنه و گزينه‌هاي درماني را نشان مي‌دهد:

درمان موضعي، درمان اصلي آکنه خفيف تا متوسط به‌شمارمي‌رود. رتينوييدها و داروهاي ضدميکروب، مثل بنزوييل پراکسايد و آنتي‌بيوتيک‌ها، اساس درمان موضعي آکنه را تشکيل مي‌دهند.

افراد دچار آکنه متوسط تا شديد به درمان سيستميک نياز خواهند داشت. درمان آنتي‌بيوتيکي خوراکي، درمان‌هاي هورموني و ايزوترتينويين، درمان‌هاي سيستميک اصلي آکنه هستند. آنتي‌بيوتيک‌هاي خوراکي مورد استفاده براي درمان آکنه، کوتريموکسازول، اريترومايسين، تتراسايکلين، مينوسيکلين، داکسي?سايکلين و کليندامايسين هستند.

درمان‌هاي فيزيکي آکنه عبارتند از: جداکردن کومدون، لايه‌برداري شيميايي، ميکرودرم ابريژن (microdermabrasion)، تزريق کورتيکواستروييد داخل ضايعه براي کيست‌هاي آکنه، درمان فتوديناميک با نور آبي داراي شدت زياد و پهناي باريک، پرکننده‌هاي قابل تزريق و بازسازي سطح پوست با ليزر براي اسکار آکنه.

منبع: نشریه سپید شماره ۲۶۰