پزشکی بالینی

گوش با دو عدد باطری طرز کار و انواع سمعک

 چگونه مي‌شنويم؟
پروسه شنوايي وابسته به يك سري رويدادهايي است، كه طي آنها امواج صوتي در هوا به پالس‌هاي الكتريكي تبديل و توسط اعصاب شنوايي به مغز منتقل مي‌شوند. گوش داراي سه بخش اساسي است، كه تحت عنوان گوش خارجي، گوش مياني و گوش دروني شناخته مي‌شوند.
امواج صوتي وارد گوش خارجي مي‌شود و از يك راه بسيار باريك (كانال گوش) به پرده صماخ مي‌رسند. پرده صماخ در اثر وارد شدن امواج صوتي دچار لرزش مي‌شود و اين لرزش‌ها از طريق سه استخوان ريز به گوش مياني منتقل مي‌شود. اين استخوان‌ها صدا را تقويت مي‌كنند و آن را به گوش داخلي مي‌فرستند. به اين ترتيب پالس‌هاي الكتريكي توليد مي‌شود، كه اعصاب شنوايي آنها را به سمت مغز هدايت مي‌كنند. مغز اين پالس‌ها را به چيزي تبديل مي‌كند، كه ما به صورت تجربي آن را به عنوان صدا مي‌شناسيم و مي‌شنويم.
سمعك چيست؟
سمعك ابزاري الكترونيك است، كه با كمك باطري كار مي‌كند و براي برقراري ارتباط بيشتر صدا را تقويت مي‌كند. سمعك صدا را از طريق ميكروفن دريافت و امواج صوتي را به سيگنال‌هاي الكتريكي تبديل مي‌كند. تقويت‌كننده صداي سيگنال را تقويت مي‌كند و سپس آن را از طريق بلندگو به گوش ارسال مي‌كند.
چه دلايلي باعث كاهش شنوايي مي‌شود؟
تقريباً 28 ميليون امريكايي دچار مشكلات شنوايي هستند. كاهش شنوايي يكي از مهم‌ترين و شايع‌ترين بيماري‌هاي گوش است، كه محدوده سني خاصي براي ابتلا ندارد و در تمام سنين مشاهده مي‌شود به عنوان مثال تقريباً از هر 1000 كودك 17 نفر به كاهش شنوايي مبتلا مي‌شوند. انواع مختلفي از كاهش شنوايي وجود دارد، كاهش شنوايي هدايتي هنگامي رخ مي‌دهد، كه امواج صوتي به درستي نمي‌توانند از گوش دروني عبور كنند. اين حالت ممكن است، به دلايل مختلفي شامل افزايش بيش از حد موم گوش، آسيب‌ديدگي، جمع‌شدن مايع در گوش مياني يا سوراخ شدن پرده صماع ايجاد شود. كاهش شنوايي عصبي هنگامي ايجاد مي‌شود، كه اعصاب شنوايي يا سلول‌هاي مويي در گوش داخلي با افزايش سن، نويز يا بيماري، آسيب‌ديدگي و جراحت، تورم سر، شرايط سمي دچار آسيب‌ديدگي ‌شوند. كاهش شنوايي تركيبي، تركيبي از هر دو حالت هدايتي و عصبي است. كاهش شنوايي هدايتي معمولاً با روش‌هاي دارويي يا جراحي قابل اصلاح است، ولي كاهش شنوايي عصبي معمولاً با اين روش‌ها قابل درمان نيست. افرادي كه با مشكل كاهش شنوايي روبه‌رو هستند، معمولاً در يكي از حالت‌هاي زير قرار دارند: مشكل در درك محاورات به ويژه هنگامي كه نويز پس‌زمينه وجود داشته باشد، احساس وزوز يا زنگ زدن گوش، مشكل در شنيدن صداي تلويزيون يا راديو در حالت طبيعي، سياهي رفتن چشم يا مشكلات تعادلي.
چگونه سمعك مي‌تواند به شنوايي كمك كند؟
 بر اساس نتايج تست شنوايي، متخصص شنوايي‌سنجي تعيين مي‌كند، كه آيا سمعك مي‌تواند به فرد كمك كند يا خير. سمعك معمولاً براي بهبود شنوايي و درك صداهاي اطرافيان براي افرادي كه دچار شنوايي عصبي هستند مورد استفاده قرار مي‌گيرد. هنگامي كه سمعك انتخاب مي‌شود، متخصص شنوايي‌سنج موظف است كه توانايي شنوايي را بررسي كند و توانايي كار در منزل و محيط كار، محدوديت‌هاي فيزيكي، شرايط پزشكي را نيز مورد بررسي قرار دهد. تشخيص اين كه فرد بايد از يك يا دو سمعك استفاده كند، نيز بر عهده شنواسنج است. استفاده از دو سمعك مي‌تواند به ايجاد تعادل در صداها كمك كند و به درك لغات در مكان‌هايي كه نويز پس‌زمينه وجود دارد، كمك مي‌كند و تعيين مكان اصلي صدا را امكان‌پذير مي‌سازد.

انواع مختلف سمعك چيست؟
سمعك‌ها انواع مختلفي دارند و هر نوع از آنها مزاياي خاص خود را دارند، كه به طراحي، سطح تقويت و ابعاد آنها بستگي دارد. پيش از استفاده از سمعك براي طولاني‌مدت، از بيماران خواسته مي‌شود، كه براي مدت 30 تا 60 روز به عنوان امتحان از سمعك استفاده كنند تا اطمينان حاصل شود، كه اين سمعك براي او مناسب است، يا خير. 4 حالت اساسي براي سمعك‌هايي كه در مورد بيماران با كاهش شنوايي عصبي استفاده مي‌شود، وجود دارد:
سمعك درون گوشي (ITE)، سمعك كاملاً در خارج گوش قرار مي‌گيرد. اين سمعك از پلاستيك سخت ساخته شده است. سمعك ITE در مكانيسم‌هايي استفاده مي‌كند، كه در آنها از سيم پيچ‌هاي مغناطيسي استفاده مي‌شود، كه مي‌تواند انتقال صدا را در تماس‌هاي تلفني بهبود ببخشد. اين سمعك در اثر چرك كردن گوش دچار آسيب مي‌شود و به دليل داشتن ابعاد كوچك ممكن است، مشكلات تطبيقي يا فيدبك را در پي داشته باشد. اين نوع سمعك به ندرت براي كودكان استفاده مي‌شود.
سمعك پشت گوشي (BTE)، اين سمعك پشت گوش قرار مي‌گيرد و براي افراد در سنين مختلف قابل استفاده است و كمتر از سمعك نوع قبل داراي مشكلات فيدبك است.

سمعك لوله‌اي
در كانال گوش قرار مي‌گيرد و داراي دو سايز مختلف است. سمعك‌هاي درون كانالي (ITC) طوري طراحي شده‌اند، كه سايز و ابعاد آنها با كانال گوش مطابقت داشته باشد و سمعك‌هاي كاملاً درون كانالي (CIC) بيشتر درون كانال گوش متصل مي‌شوند. از آنجا كه سايز آنها بسيار كوچك است، سمعك‌هاي كانالي از نظر جابه‌جايي و تطبيق براي كاربران كمي مشكل‌ساز هستند و نمي‌توان آنها را جزء ابزارهاي دانست، كه قابل استفاده براي همگان است. اين سمعك نيز ممكن است تحت تأثير چرك گوش دچار آسيب شود و معمولاً استفاده از آن براي كودكان توصيه نمي‌شود.
سمعك بدني كه بيشتر توسط افرادي كه دچار مشكلات شنوايي شديد هستند، استفاده مي‌شود. اين سمعك توسط سيم به گوش متصل مي‌شود و معمولاً مجهز به زنگ است. از آنجا كه سايز آن بزرگ است، پردازش‌هاي سيگنال خوبي در آن قابل اجرا است، ولي معمولاً هنگامي كه استفاده از سايز انواع سمعك كاملاً بي‌فايده است، از آن استفاده مي‌شود.
آيا تمام سمعك‌ها به صورت يكسان عمل مي‌كنند؟
مكانيسم داخلي سمعك‌ها در طراحي‌هاي مختلف متفاوت است. سه نوع مدار اصلي الكترونيكي مي‌توان براي سمعك‌ها در نظر گرفت:

تطبيق آنالوگ

شنواسنج ميزان صوت قابل شنيدن توسط بيمار را تعيين مي‌كند و در آزمايشگاه با توجه به اين ميزان شرايط لازم براي سمعك مناسب بيمار اعمال مي‌شود. اين نوع سمعك معمولاً كمترين هزينه را در پي دارد.
آنالوگ قابل برنامه‌ريزي شنواسنج از برنامه كامپيوتري براي برنامه‌ريزي سمعك استفاده مي‌كند. مدار شنوايي آنالوگ قابل برنامه‌ريزي توانايي ثبت بيش از يك برنامه را دارد. اين نوع سمعك معمولاً داراي كنترل از راه دور است و كاربر مي‌تواند برنامه‌هاي سمعك را بسته به محيطي كه در آن قرار مي‌گيرد، تغيير دهد. اين نوع مدار قابل استفاده در همه انواع سمعك است.

ديجيتال قابل برنامه‌ريزي

شنواسنج براي برنامه‌ريزي سمعك از كامپيوتر استفاده مي‌كند و مي‌تواند كيفيت صدا و زمان پاسخ را به صورت انفرادي براي هر بيمار تنظيم كند. سمعك‌هاي ديجيتال از ميكروفون، گيرنده، باطري و چيپ‌هاي كامپيوتري استفاده مي‌كنند. مدارات اين سمعك‌ها انعطاف‌پذيري زيادي دارند و از آنها مي‌توان در تمام انواع سمعك استفاده كرد.

منبع: نشریه مهندسی پزشکی شماره ۷۹