پزشکی بالینی

نسل جدید الکترولارینکس؛ کاربردی آسان، صدای انسان 


 ‏electro-larynx‏ ابزار کمکي براي صحبت کردن افرادي است كه صداي حنجره خود را از دست داده‌اند. متأسفانه صداي اين اشخاص شبيه صداي انسان سالم نيست. با استفاده از اين دستگاه بيماران آهنگ صدايشان را به وسيله بازدم كنترل مي‌كنند. اين وسيله براي اولين بار در ژاپن ساخته شد و 3500 نفر از بيماران از سال 1988 تاكنون از اين وسيله استفاده کرده‌اند. به هر حال بيشتر بيماران به نوع پيشرفته آن نياز دارند تا بتوانند بدون كمك گرفتن از دست به راحتي از آن استفاده كنند. ‏Electro-larynxهاي جديد به گردن بيمار وصل مي‌شود و در ساخت آنها از يك بست نرمش پذير در برابر حرارت، استفاده شده است.‏

روش‌هاي مختلفي جهت توان بخشي آوايي افراد مبتلا به ‏laryngectom‏ به كار گرفته شده است. ‏Laryngectomes‏ به افرادي كه قدرت صحبت كردن را به واسطه جراحي حنجره از دست داده‌اند، مي‌گويند. بسياري از اين افراد روش صحبت كردن حلقي را ياد مي‌گيرند و از يك ارگان حلقي براي توليد صدا به جاي تارهاي صوتي استفاده مي‌كنند اين روش به خصوص براي مسن‌ترها بسيار مشكل است و بايد تمرين فيزيكي داشته باشند تا بتوانند در اين كار مسلط شوند.
‏Electro-larynx‏ كه صحبت كردن آن بسيار راحت‌تر از سخن گفتن حلقي است، يك ابزار كمك صحبتي براي كساني است كه نمي‌توانند از روش حلقي استفاده كنند. شكل 1 نمايي از دستگاه ‏electro-larynx‏ و ويبراتور الكترومكانيكي را نشان مي‌دهد. دستگاه ‏electro-larynx‏ از يك ويبراتور الكترومكانيكي تشكيل شده كه به منظور ايجاد صداهاي ارتعاشي به گردن وصل مي‌شود. ارايه اطلاعات آواشناختي مانند لهجه و آهنگ با استفاده از اين دستگاه بسيار سخت است. بنابراين صداهاي توليدي يكنواخت است و شبيه صداي انسان سالم نيست. ‏Electro-larynx‏ رايج در استفاده روزمره بسيار مشكل‌ساز است. زيرا همواره نياز به گرفتن با دست و كنترل آن دارد. در سال 1988 يك ژاپني اين وسيله را با نام "‏your tone‏" به بازار عرضه كرد.
‏
طراحي ‏electro-larynx‏ پوشيدني
 اين وسيله از سه جزء تشكيل شده است:‏
- يك ارتعاش‌كننده باريك با يك بست ترموپلاستيكي
- يك سوئيچ on/off‏ بي‌سيم ‏
- يك جعبه كنترلي

ارتعاش‌كننده باريك
 ويبراتور بر روي گردن بيمار قرار مي گيرد. اين ويبراتورها در دو سايز مختلف ‏mm‏19*‏mm‏32‏‎ ‎‏ و ‏mm‏31*‏mm‏35 با وزن‌هاي 32 گرمي و 48 گرمي وجود دارند. از آنجا كه سايز عضلات گردن در افراد، مختلف است از بست ترموپلاستيكي استفاده مي‌شود تا در دماي 70 درجه سانتي‌گراد نرم و در دماي بدن سفت شوند.
‏
سوئيچ ‏on/off‏ بي‌سيم
اين سوئيچ شامل يك ‏push-button‏ انگشتي و يك فرستنده است كه دور مچ بسته مي‌شود. به وسيله فشار دادن سوئيچ دور انگشتي، يك موج بي‌سيم توان پايين به كنترلر انتقال مي‌يابد.
‏
جعبه كنترلي
شامل مدار كنترلي كامپيوتري، يك گيرنده بي‌سيم و يك باتري 9 ولتي با ابعاد ‏mm‏24*‏mm‏120*‏mm‏60 است و ‏gr‏ 117 وزن دارد كه اين مدار كنترلي، سيگنال بي‌سيم را از فرستنده دريافت و به ارتعاش‌كننده كوچك مي‌دهد.
‏
ارزيابي
 براي ارزيابي نمونه اوليه ‏electro-larynx‏ پوشيدني، كيفيت صداهاي حنجره امتحان مي‌شود كه براي ارزيابي عملكرد دستگاه، يك مرد 72 ساله كه 11 سال به لارنژكتومي مبتلا بود و از دستگاه ‏electro-larynx‏ استفاده مي‌كرد مورد آزمايش قرار گرفت. او يكي از بهترين صحبت‌كنندگان ‏electro-laryn geal‏ بود و به كساني كه در ژاپن به اين بيماري مبتلا بودند، اين روش را ياد مي‌داد.
در ابتدا از شخص تحت آزمايش خواسته شد تا نطقي را كه نماي رو به جلو دارد را بيان كند.
در دفعات بعدي آزمايش از شخص خواسته شد تا به ترتيب كلماتي را كه نماي رو به بالا، پايين و چپ و راست دارد را بدون فاصله ادا كند. اين سيگنال‌هاي صحبت به وسيله يك ميكروفن گوشي‌دار ‏AT810X‏ و يك ضبط صوت ‏sony TCD 100‎‏ ثبت شد. در شكل‌هاي (‏c‏)6 و (‏e‏)6 به دليل ايجاد فاصله بين پوست و ويبراتور سبك مقداري نويز ايجاد شده است كه براي برطرف كردن اين مشكل همان طور كه در شكل‌هاي (‏a‏)7 تا (‏e‏)7 نشان داده شده از يك محكم‌كننده استفاده شده است.

منبع: نشریه مهندسی پزشکی شماره ۸۲