PDF متن کامل روش
روش جدید تصویربرداری؛ به بافت های میکرونی نزدیک تر شوید!
توموگرافي اپتيكي همدوس (OCT) يك تكنولوژي تصويربرداري سرعت بالا است كه از نورهاي مادون قرمز براي تصويربرداري مقطع عرضي بافت در مقياس ميكرومتر استفاده مي‌كند.
از آنجا كه تصاوير OCT مبتني بر ويژگي‌هاي اپتيك‌هاي پس‌پراكنده از بافت هستند، تغييرات در ويژگي‌هاي اپتيكي بافت در اثر جراحي‌هاي برش با ليزر بايد با استفاده از اين تكنيك قابل ثبت باشد.
در اين روش ثبت‌هاي بافت‌ها از طريق تزريق‌هاي مواد حاجب در حد ميكرو انجام مي‌گيرد تا مورفولوژي نواحي برش به
خوبي مشخص شود. جراحي ليزر يكي از مؤثرترين روش‌هاي جراحي است زيرا از ابزارهاي برش و انعقاد خون با توان‌هاي قابل كنترل استفاده مي‌كند و سيستم‌هاي انتقال فيبرهاي اپتيكي انعطاف‌پذير و طول موج‌هاي مختلف و توانايي خوبي در برش بافت‌ها دارد. ليزرها به ابزارهاي استاندارد براي برش عمل‌هاي آندومتري، برش‌هاي ليزر بينابيني تومورها و جراحي‌هاي چشم‌پزشكي تبديل شده‌اند. پيشرفت‌هاي گسترده در زمينه تكنولوژي‌هاي تصويربرداري رزولوشن بالا همراه با توانايي متمركز كردن پرتوهاي ليزر برش دقيق بافت را امكان‌پذير كرده است. البته هيچ روش تصويربرداري در حين انجام جراحي وجود ندارد كه رزولوشن كافي براي هدايت و مشخص كردن مكان برش داشته باشد و سرعت تصويربرداري آنها در حدي نيست كه بتوانند ديناميك‌هاي برش جراحي ليزر را ثبت كنند. اگرچهMRI و توموگرافي كامپيوتري(سي تي اسکن) مي‌توانند از كل بدن و ارگان‌ها تصويربرداري كنند اما رزولوشني بين 1 ميلي متر تا 500 ميکرومتر دارند كه براي بافت‌هايي با ساختارهاي در حد ميكرو مناسب نيست. به علاوه استفاده از آنها در مورد تصويربرداري در حين عمل‌هاي جراحي سرعت بالا به علت‌هاي مختلف از جمله سايز، هزينه و پيچيدگي استفاده محدود است. تصويربرداري التراسوند را مي‌توان براي تصويربرداري در حين جراحي به كار برد. علاوه بر اين اگر چه پروب‌هاي تصوير برداري با تکنيک التراسوند به روش‌هاي غيرتهاجمي قابل استفاده هستند اما رزولوشن‌ها معمولاً بيشتر از 100 ميکرو متر نيست و نياز به تماس‌هاي فيزيكي به همراه ماده واسط دارند. اما روش توموگرافي اپتيكي همدوس با رزولوشن و سرعت بالاي تصويربرداري و توانايي مانيتورينگ انعقاد، برش و بريدن بافت در حين عمل جراحي در مكان‌هاي مختلف كه به كمك عمل‌هاي ليزر- جراحي تصوير محور صورت مي‌گيرد مي‌تواند براي كنترل روند درمان و كاهش آسيب‌هاي ناشي از جراحي به كار رود. اين روش براي مقياس‌هايي در حد ميكرون طراحي شده و شامل تكنولوژي تصويربرداري real-time است. در مقايسه با التراسوندOCT ، شدت نورهاي مادون قرمز پس پراكنده شده را به جاي امواج صوتي اندازه‌گيري مي‌كند. OCT براي نخستين بار براي تصويربرداري و رديابي بيماري‌هاي شبكيه در ساختار شفاف چشم انسان مورداستفاده قرار گرفت. البته عمق تصويربرداري در حد چند ميلي‌متر محدود است زيرا تضعيف اپتيكي در حين جذب و پراكندگي به شدت اتفاق مي‌افتد، اما در عين حال اعماق تصويربرداري براي كاربردهاي تشخيصي متفاوت درحين اجراي مانتيورينگ‌هاي مختلف حين اعمال جراحي كافي است. تحقيقات نشان داده است كه OCT به عنوان يك ابزار تشخيصي در جراحي و مانيتورينگ ميكروجراحي‌هاي دقيق بين رگ‌ها و اعصاب بسيار مفيد است.
مطالعات vivo بر روي مدل‌هاي حيواني نيز انجام شده‌اند كه كارايي روش اندوسكوپي كاتتر مبتني بر تصويربرداري OCT را به خوبي نشان مي‌دهد.
روش‌هاي تصويربرداري OCT كه در حين اعمال جراحي به كار برده مي‌شوند كاربردهاي فراواني دارند. از آنجا كه رزولوشن اين روش تصويربرداري در مقياس ميكرون است نه تنها روش‌هاي جراحي تصوير محور بلكه روش‌هاي تخصصي پيش از جراحي‌هاي بافت بدون نياز به resect كردن فيزيكي يا برداشتن نمونه‌هاي بيوپسي توسط اين روش قابل انجام است. جراحي‌هاي اعصاب و قلبي عروقي دو نمونه از كاربردهاي بارز تصويربرداري OCT هستند. انتقال فيبرهاي اپتيكي منفرد پرتوهاي OCT حتي براي تكنيك‌هاي جراحي كوچك كه جنبه‌هاي تهاجمي اندكي نيز دارند قابل استفاده است. OCT مبتني بر فيبر در نواحي محدودي قابل انجام است كه به گاهي اوقات در پروب‌هاي دستي قرار داده مي‌شوند. نتايج نشان‌دهنده قابليت بسيار بالاي سيستم تصويربرداري OCT با سرعت و رزولوشن بالا است كه مي‌تواند در مكان‌يابي ليزر و تغييرات ديناميك ايجاد شده در اثر ايجاد حرارت در بافت بسيار مؤثر باشد نقش بسيار ارزنده‌اي را در تصويربرداري‌هاي در حين اعمال جراحي ايفا كند.
منبع: نشریه مهندسی پزشکی شماره ۸۲