پزشکی بالینی

ويژگي ها و انواع استنت

سالانه عده زيادي از مردم در جهان دچار حمله قلبي مي شوند. از آنجا كه بيشتر حملات قلبي ناشي از بيماران سرخرگ كرونري(CAD) است ،آگاهي از چگونگي روند اين بيماري، راه هاي جلوگيري از آن و روش‌هاي درماني ممكن بسيار ضروري است .کرونا به طورعام به معني تاج است و دو سرخرگ تغذيه کننده قلب را سرخرگ هاي کرونري مي نامند، زيرا قلب را مانند يک تاج در بر مي گيرند.CAD معمولا از تشکيل پلاک هاي چربي در سرخرگ‌ها ناشي مي‌شود که اگر اين انسداد کامل شود، بيمار دچار حمله قلبي مي شود.
سرخرگ كرونري راست از آئورت جدا شده به پايين و طرف راست خون مي رساند و سرخرگ كرونري چپ كه داراي دو شاخه اصلي است، وظيفه خون رساني به ساير نقاط را بر عهده دارد. سلول هاي موجود در ماهيچه قلب، اكسيژن خود را از خون سرخرگ هاي كرونري مي گيرند. سطح داخلي سرخرگ‌هاي سالم اندوتليوم صاف است. اما در بيماري سرخرگ كرونري اين سطح نا هموار شده، جريان خون را كند و متلاطم مي كند.  

 شکل1)آناتومي قلب
شکل2) بیماری سرخرگ کرونری

         
علل ايجاد بيماري گرفتگي عروق کرونري(CAD)
• اختلالات مادرزادي
• اسپاسم(انقباض مداوم)سلول هاي ماهيچه اي مجاور رگ ها
• معمول ترين علت انسداد سرخرگي، آترواسکلروز(Atherosclerosis)است.  
 آترواسكلروز، تجمع مواد چربي، داخل و روي ديواره سرخرگ است. انسداد هنگامي آغاز مي شود كه كلسترول موجود در خون روي ديواره داخلي سرخرگ ها، رگه‌هاي چربي ايجاد كند. اگر اين ديواره آسيب ببيند يا سطح آن ناهموار شود، تشكيل رگه هاي جديد تسريع خواهد شد. اين روند مي تواند از اواخر نوجواني آغاز شود. اما در خانم ها هورمون هاي زنانه تا حدي از ايجاد آترواسكلوز جلوگيري مي‌كند.اين رسوبات چربي، به تدريج انباشته شده و با بافت فيبري، اجزاي متفاوت خوني و كلسيم به هم متصل مي شود و يك پلاك سخت را ايجاد مي كند، در اين هنگام ديگر خون نمي تواند با جريان آرام از سرخرگ بگذرد.
              
گاهی اوقات سرخرگ تنگ شده، ناگهان و به طور كامل با يك لخته خوني مسدود مي شود و حمله قلبي رخ مي‌دهد. وجود پلاك خود مي تواند به تشكيل لخته كمك كند، زيرا وقتي يك پلاك شكسته و پاره مي شود، بدن پلاك هايي را براي بستن محل پارگي مي فرستد، اين پلاك ها مي توانند در محل پارگي لخته هایی ایجاد کنندکه سرخرگ را کاملا مسدود کند.
استنت ها
استنت ها وسيله هايي محكم هستند كه براي كار به عنوان يك چارچوب موقت يا دائم به منظور ثابت نگه داشتن يا افزايش قطر ديواره داخلي يك رگ كاربرد دارد.  اين تكنيك شامل جايگذاري  يك وسيله فلزي مشبك در محل باريك شده درون سرخرگ است كه استنت را بر روي بالن انتهاي كاتتر قرار مي دهند و سپس به محل مسدود شدن درون سرخرگ هدايت مي كنند.                                                             
 استنت ها به چهار گروه اصلي تقسيم مي شوند:
 استنت های فنری شکل                                                           
با قطري كه در ابتدا كوچك بوده و با برداشتن قيودي، به قطر از پيش تعيين شده مي رسد.

شکل3) نمونه ای از استنت فنری شکل

 استنت ها با حافظه گرمايي
كه در آنها فلز نيتينول كه داراي حافظه گرمايي است به كار  رفته و با اعمال گرما شكل خود را از دست مي دهند و سپس در محيط بيولوژيك دوباره شكل اصلي خود را به دست مي آورند.  
استنت هاي بالني
كه بر مبناي اصل تغيير شكل الاستيك يك فلز پس از گذر از محدوده پلاستيك خود تغيير شكل داده و به ابعاد خود مي رسند و براي هميشه در اين ابعاد باقي مي مانند.            

استنت ها از جنس پليمرهاي تخريب پذير بيولوژيك
كه به عنوان بسترهايي باعمر محدود به كار رفته يا به عنوان وسايل رهايش دارو در حين تخريب به كار  مي روند.

ويژگي هاي استنت هاي کرونري
• انعطاف پذيري در جهت طولي
• ميزان کاهش قطر يا عقب نشيني
• درجه حساسيت نسبت به اشعه X
• درصد کوتاه شدن
• مساحت سطح فلزي در حالت انبساط يافته
• ايمن بودن در برابر MRI
• جنس مواد سازنده

مواد سازنده استنت
1-فولاد زنگ نزن (Stainless steel)
2- فولاد زنگ نزن با پوشش پليمري
3- مواد پليمري
جدول 1 - تعدادي از استنت هاي ساخته شده از فلزات را نشان  مي دهد. 

 
مشكلات فلزات در زمينه ساخت استنت ها
1- فلزات به علت كشش سطحي بالا ، سطح لخته زا ايجاد مي‌كنند.
2- فلزات به دليل خصوصيات ساختاري خود داراي بار الكتريكي مثبت هستند.
3- طولاني شدن گذاشتن استنت باعث خوردگي،ناپايداري و سوراخ شدن ديواره رگ مي شود.
4- در درازمدت بافت اضافي در درون استنت ايجاد مي شود.

روش حل مشکلات استنت هاي فلزي
استنت ها با پوشش پليمري
براي حل مشکلات استنت هاي فلزي از استنت‌هايي با روکش پليمري که با مواد ضد انعقاد مانند هپارين،تاکسول،هيرودين،ويوزوکيناز پوشانده شده است استفاده مي‌شود.

در پایان امیدوارم  با بررسي همه جانبه اين بيماري و ارائه راهکارها و نوآوري‌ها در زمينه استنت هايي با پوشش هاي پليمري رهايش کننده دارو ، در راستاي درمان اين بيماري بتوان در کشورگام هاي مثبتي را برداشت.

منابع
1- قلب سالم براي همه ،كولي دنتون، هومن حسيني نيك، انتشارات فيروزه،تهران 1378

2-پروژه کاربرد فلزات در مهندسی پزشکی استنت ها مهندس حسین اسلامی1385

3- biomaterial science, jack E.lemons,academic press,California 1996

4- handbook of coronary stents, second edition,Patrick    w.serruys,London, 1998  

5-biomaterial science an introduction to material in medicine, second edition , buddyyd.ratner, allans.hoffman, frfderickj.s choen,jacke.iemons

 
6- the worlds best anatomical charts, anatomical chart company,Skokie,1995

7- American socirty for metals properties and selection: stainless steel,tool materials,vol 3,1990

8- handbook of biomaterials properties ,black j,1998

منبع: نشریه مهندسی پزشکی شماره ۸۹