تجهیزات82- سي تي اسكن
مفاهيم پايه
نام اختصاري:
Computerized Tomography Scan (CT-Scan)
:scan به معني تقطيع كردن
:Tomography از Tomo بـه مـعـنـي برش يا قـطـعه و graphy به معني شكل و ترسيم است، گـــــرفـــتـــــه شـــــده اســـــت و در اصــــل بــــه مــعــنــــي تـصـويـربـرداري از بـرش هـاي قـطـع شده از يك عضو به صورت كامپيوتري است.
فيزيولوژي
بـــه مــنــظـــور تــشــخــيـــص بــهــتــر و راحــت تــر بـيـمـاري‌هـاي مـرتبط با مغز و اعصاب و بعضي بيماري‌هاي داخلي از دستگاه سي تي اسكن كه قادر به نمايش بافت هاي سخت با كنتراست بالا است استفاده مي شود.
اجزاي دستگاه سي تي اسكن
يك دستگاه اسكن توموگرافي كامپيوتري از يـك تـخـت بـراي قـرار گـرفـتـن بـدن بـيـمـار ، يك گانتري كه سر بيمار در آن قرار مي گيرد، يك منبع توليد اشعه ايكس ، سيستمي براي آشكار كردن تـشعشع خارج شده از بدن ، يك ژنراتور اشعه ايـكـس و يـك كـامـپيوتر براي بازسازي تشكيل شده است.
چگونه كار مي كند؟
پس از اينكه بدن بيمار بر روي ميز و سر آن در گانتري قرار گرفت و شرايط دستگاه بر حسب ناحيه مورد تصوير برداري تنظيم شد، يك دسته پـرتو ايكس به صورت يك باريكه در آمده و از بـدن بيمار رد مي شود . مقداري از انرژي اشعه هـنـگـام عـبـور از بـدن جذب و باقيمانده اشعه با عنوان پرتو خروجي كه از بدن بيمار عبور مي كند توسط آشكار سازي كه مقابل دسته پرتو ايكس قـرار دارد، انـدازه گيري شده و پس از تبديل به زبان كامپيوتري در حافظه كامپيوتر ذخيره مي شود.
ايـن مـرحـلـه چـنـد صـد يـا چـنـد هـزار بـار بسته به نوع دستگاه تكرار مي شود تا تمام اطـلاعـات مـربـوط بـه عضو مورد نظر در حافظه كامپيوتر ذخيره شود. كامپيوتر ميزان اشعه‌اي را كه هر حجم معيني از بافت جذب مي كند، اندازه گيري مي كند. اين حجم بافتي را وكسل )Voxel(مي نامند كه مشابه چند ميليمتر مكعب از بافت بدن است.
نمايش هر كدام از وكسل ها را بر روي مانيتور يك پيكسل )Pixl(مي گويند. هر چه تعداد پيكسل ها بر روي مانيتور بيشتر باشد تصوير واضح تر و قابل تفكيك تر است. اعدادي را كه با توجه به مقدار جذب اشعه به هر بافت اختصاص داده مي شود، اعداد سـي تي يا اعداد هانسفيلد مي نامند. هر چه مقدار اين اعداد كمتر باشد، بر روي فيلم سـي‌تـي‌اسـكـن آن قسمت طبق معيار خاكستري بيشتر به سمت سياهي تمايل دارد و برعكس هرچه عدد سي تي مثل استخوان بالا باشد تصوير به سمت سفيدي تمايل دارد. گـاهـي بـراي مـشـخـص تـر شـدن اعضايي كه داراي چگالي شبيه به هم هستند از مواد كنتراست زا استفاده مي شود كه تفاوت را به خوبي مشخص كند.
مزاياي سي تي اسكن
تشخيص بيماري‌هاي مغز و اعصاب
نشان دادن موارد اورژانس بيماري هاي مغزي به دليل توانايي در به تصوير كشيدن تفاوت
كاربرد
بيماري‌هاي مادر زادي مانند بزرگي يا كوچكي جمجمه
تشخيص تومورهاي داخل جمجمه اي و خارج مغزي
نمايش خونريزي در قسمت هاي مختلف مغز و سكته هاي مغزي
تشخيص بيماري اعضاي داخل شكمي مانند كبد ، لوزالمعده ، غدد فوق كليوي
بررسي بيماري هاي ريه
معايب سي تي اسكن
هرچند تخت اسكن طوري ساخته شده كه وزني معادل 200 كيلوگرم را تحمل مي‌كند اما براي بيماراني كه از اضافه وزن بيش از حد رنج مي برند انجام CT دشوار است.
اين سيستم در شناسايي كلسيم رسوب كرده در پيرامون عروق خوني و نيز در شناسايي پلاك ها عملكرد قابل قبولي ندارد.
اگربيماري داراي استنت هاي كرونري باشد اين روش نمي تواند تنگي هاي درون استنت را تشخيص دهد.
دريچه هاي مصنوعي، ليدهاي باطري قلبي يا هر نوع جسم خارجي اطراف قلب مي تواند از كيفيت تصاوير بكاهد.
منبع: نشریه مهندسی پزشکی شماره ۱۰۰