پزشکی بالینی

تشخيص PCOS به دليل تنوع علايم و نشانه‌ها و آشکار نبودن آنها مي‌تواند مشکل باشد. شايع‌ترين تظاهرات آن عبارتند از هيرسوتيسم، ناباروري، مقاومت به انسولين و اختلالات قاعدگي. پزشکان در سه حالت مي‌توانند PCOS را تشخيص دهند:
1) زماني که علت‌هاي ديگر براي علايم يا اختلالات آزمايشگاهي رد شوند؛
2) زماني‌که کاهش يا عدم تخمک‌گذاري وجود داشته باشد که معمولا به صورت اوليگومنوره يا آمنوره تظاهر مي‌کند و
3) زماني‌که هيپرآندروژنيسم باليني تاييد شده (مانند هيرسوتيسم، آکنه) وجود داشته باشد. اگرچه اغلب پلي‌سيستيک بودن تخمدان‌ها وجود دارد، اما معمولا براي تشخيص ضروري نيست.

چالش‌هاي پيش‌روي درمان
در سال‌هاي اخير مطالعات زيادي روي PCOS انجام شده‌اند، اما اکثر آنها نسبتا کوچک بوده‌اند يا بسياري از آنها آثار شاخص‌هاي جايگزين (مانند سطوح آندروژن) را بررسي کرده‌اند، نه نتايج باليني را (مانند هيرسوتيسم).
يکي از بزرگ‌ترين چالش‌ها در مرور درمان‌هاي PCOS اين است که بسياري از تظاهرات آن ممکن است اجزاي ديگر فرآيندهاي بيماري باشند.
براي مثال، ممکن است روي داروهاي موثر بر هيرسوتيسم مطالعه شود، ولي جمعيت بيماران مورد مطالعه PCOS نداشته باشند.
داروهاي حساس کننده به انسولين براي بيشتر زنان مبتلا به PCOS کاربرد دارند، زيرا آثار مثبتي روي مقاومت به انسولين، اختلالات قاعدگي، عدم تخمک‌گذاري، هيرسوتيسم و چاقي دارند.
از ميان تمام داروهاي استفاده شده در درمان تظاهرات PCOS، بيشترين اطلاعات حمايت کننده از اثربخشي متفورمين حکايت دارند.

داروهاي موثر بر تظاهرات نشانگان تخمدان پلي‌سيستيک
 هيرسوتيسم: درمان‌هاي هيرسوتيسم در زنان مبتلا به PCOS مشابه درمان هيرسوتيسم در زنان بدون PCOS از قبيل مبتلايان به هيرسوتيسم ايديوپاتيک است. روش‌هاي غير دارويي زيادي وجود دارند، مانند الکتروليز، واکس، بليچ کردن، کندن، کرم‌هاي دپيلاتور، ترموليز و ليزر. از داروهاي انتخابي براي درمان هيرسوتيسم در زنان مبتلا به PCOS، اسپيرونولاکتون براي درمان هيرسوتيسم صورت استفاده مي‌شود. ضدبارداري‌هاي خوراکي ترکيبي، به‌ويژه آنهايي که پروژستين‌‌هاي نورژستيمات، دسوگسترل يا دروسپيرنون دارند، از رايج‌ترين داروهاي مورد استفاده در هيرسوتيسم در زنان مبتلا به PCOS هستند، اما براي اين منظور هنوز به تاييد اداره نظارت بر غذا و داروي آمريکا نرسيده‌اند.
 اسپيرونولاکتون به خاطر آثار آنتي‌آندروژنيک خود موثر است، ولي براي اين منظور تأييديه اداره نظارت بر غذا و داروي آمريکا را ندارد. ترکيب کردن اسپيرونولاکتون با ضدبارداري‌هاي خوراکي مي‌تواند آثار سينرژيستيک داشته باشد، ولي در زناني که دروسپيرنون مصرف مي‌کنند، به علت اينکه هر کدام از آنها مي‌توانند هيپرکالمي ايجاد نمايند، بايد با احتياط تجويز شوند.
 داروهاي حساس‌کننده به انسولين شامل متفورمين، آکاربوز و روزيگليتازون را مي‌توان براي درمان هيرسوتيسم در زنان مبتلا به PCOS به کار برد. نشان داده شده که اسپيرونولاکتون و روزيگليتازون براساس امتيازات Ferriman-Gallway مؤثرتر از متفورمين هستند.
 کرم موضعي افلورنيتين براي موهاي زايد صورت به تاييد اداره نظارت بر غذا و داروي آمريکا رسيده، ولي اطلاعات منتشرشده‌اي درباره استفاده اختصاصي از آن در زنان مبتلا به PCOS در دست نيست.
 سيبوترامين که براي کنترل چاقي تاييد شده نيز مي‌تواند هيرسوتيسم را بهبود بخشد.
 ناباروري: اختلالات هورموني در زنان مبتلا به PCOS (مانند افزايش سطوح آندروژن) مي‌توانند موجب بي‌نظمي‌هاي قاعدگي (از قبيل اولگومنوره، آمنوره، سيکل‌هاي بدون تخمک‌گذاري) شوند که به خون‌ريزي‌هاي بدعملکردي رحمي يا DUB و ناباروري مي‌انجامند. داروهاي خط اول براي القاي تخمک‌گذاري و درمان ناباروري در بيماران مبتلا به PCOS شامل متفورمين و کلوميفن (به تنهايي يا در ترکيب با هم) و همچنين روزيگليتازون هستند.
 کلوميفن دارويي براي القاي تخمک‌گذاري است که در زنان با يا بدون PCOS استفاده شده است. مطالعات نشان داده‌اند که لتروزول در زنان مبتلا به PCOS تخمک‌گذاري را تنظيم مي‌نمايد و ميزان بارداري را بهبود مي‌دهد، اما به دليل اينکه کاربرد آن در طبقه‌بندي اداره نظارت بر غذا و داروي آمريکا، در دسته بارداري D قرار دارد، مورد بحث است. اين دارو در مطالعات حيواني امبريوتوکسيک و فتوتوکسيک بوده و هيچ مطالعه‌اي در زنان باردار در دست نيست.
 داروهاي حساس‌کننده به انسولين شامل متفورمين، روزيگليتازون و پيوگليتازون در بهبود باروري و تخمک‌گذاري در زنان مبتلا به PCOS موثر بوده‌اند.
 مقاومت به انسولين: شيوع مقاومت به انسولين در زنان مبتلا به PCOS به ميزان قابل‌توجهي بالاتر از جمعيت‌هاي زنان هم‌سن و هم‌وزن است. اگرچه مقاومت به انسولين به تنهايي يک اختلال آزمايشگاهي است نه باليني، اما مي‌تواند به ديابت منجر شود و با نشانگان متابوليک همراه باشد، در نتيجه به افزايش خطر قلبي عروقي بينجامد. درمان مطلوب PCOS نيز مانند ديابت علاوه بر داروهاي مناسب، نياز به تغييراتي در روش زندگي (مانند رژيم غذايي، ورزش) دارد. متفورمين در زنان مبتلا به PCOS مقاومت به انسولين را که به صورت افزايش نسبت‌هاي گلوکز/انسولين ناشتا تشخيص داده مي‌شود، بهبود مي‌بخشد واحتمالا بهترين دارو براي اين منظور است. زنان مبتلا به PCOS که چاق نباشند، احتمالا بيشتر از آنهايي که چاق هستند از متفورمين سود مي‌برند.
 ديگر داروهاي حساس‌کننده به انسولين شامل روزيگليتازون و پيوگليتازون نيز براي بهبود مقاومت به انسولين در زنان مبتلا به PCOS موثر هستند، ولي اين داروها مي‌توانند باعث ايجاد يا بدتر شدن نارسايي احتقاني قلب يا ايجاد افزايش وزن ناخواسته گردند.
اگر زني داراي اضافه وزن باشد، پزشک بايد از پيگيري کردن برنامه کاهش وزن وي، به‌طور جدي حمايت کند. داروهايي که براي کاهش وزن در زنان مبتلا به PCOS مطالعه شده‌اند، شامل متفورمين، آکاربوز، سيبوترامين و اورليستات هستند.
 بي‌نظمي‌هاي قاعدگي: ضدبادراي‌هاي خوراکي در ميان رايج‌ترين داروهاي مورد استفاده در درمان بي‌نظمي‌هاي قاعدگي در زنان مبتلا به PCOS قرار دارند، ولي مطالعات اندکي درباره تاثير آنها در اين مورد در دست است.
 سيپروترون‌‌استات به‌ علاوه اتينيل‌استراديول به ميزان وسيعي مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات، مطرح‌کننده تاثير داروهاي زير در بهبود بي‌نظمي‌هاي قاعدگي (مانند اوليگومنوره) هستند:
اسپيرونولاکتون، آکاربوز، روزيگليتازون و متفورمين. از اين ميان احتمالا بهترين انتخاب متفورمين است، زيرا علاوه بر بي نظمي‌هاي قاعدگي، مقاومت به انسولين را هم بهبود مي‌بخشد.

منبع: نشریه سپید شماره ۱۷۰