پزشکی بالینی

بايد پيش از تصميم به هرگونه اقدامي، ارزيابي کاملي به عمل آوريد؛ اين امر احتمالا نيازمند بيش از يک نوبت مشاوره است. رويکردي توام با همدردي و بدون قضاوت، وي را وارد فرآيند تغيير و کمک به آغاز آن خواهد کرد. بايد مشخص کنيد که چرا اکنون نزد شما آمده است و چه مي‌خواهد (غالبا ولي نه هميشه نسخه‌اي مي‌خواهد). تمام پزشکان عمومي بايد قادر باشند اطلاعات مورد نياز براي يک ارجاع مناسب و ارايه مراقبت‌هاي عمومي را جمع‌آوري نمايند.

مصرف کنوني مواد. در مورد مواد غيرمجازي که در ماه گذشته مصرف کرده (از جمله حشيش)، بپرسيد. مقدار و دفعات مصرف و نيز راه مصرف را ثبت نماييد. به مصرف سيگار و الکل نيز توجه کنيد.

مصرف مواد و درمان در گذشته. زمان شروع مصرف و هنگامي را که اولين بار اين امر به يک مشکل تبديل شده است، بپرسيد. داروها چه تاثيري بر او دارند؟ آيا قبلا سعي کرده است ترک کند؟

سابقه تزريق. آيا تاکنون تزريق کرده و در اين صورت اخيرا چطور؟ در کساني که قبلا تزريق کرده‌اند، بروز عفونت هپاتيت C بالاست. در مورد نحوه تهيه سوزن و سابقه استفاده از وسايل مشترک جويا شويد. جويا شدن از مقاربت حفاظت نشده نيز مي‌تواند مناسب باشد.

سابقه طبي. نتايج آزمون‌هاي ويروس‌شناسي و سابقه ايمني‌سازي وي را مرور کنيد. از داروهاي تجويز شده جويا شويد (در زنان به پيشگيري از بارداري و غربالگري گردن رحم توجه نماييد).

سابقه روان‌پزشکي. در سوءمصرف‌کنندگان مواد، مشکلات سلامت روان شايعند. بيمار ممکن است سابقه فزون‌دوز يا تماس با خدمات روان‌پزشکي را داشته باشد. با پرس‌وجو ممکن است وجود مداوم علايم اضطراب يا افسردگي مشخص گردد.

سابقه قانوني. به سابقه قضايي و هر گونه آزاري که جهت تامين هزينه عادت خود مرتکب شده است، توجه کنيد.

وضعيت اجتماعي. از روابط شخصي وي بپرسيد. چه کسي براي حمايت از وي در دسترس است؟ آيا شريکي دارد که دچار سوء مصرف مواد است؟ از سابقه شغلي و وضعيت کنوني سکونت وي جويا شويد (آيا بي‌خانمان است)؟

مراقبت از فرزندان. ببينيد آيا فرزنداني دارد که از آنها مراقبت کند و آثار احتمالي سوء مصرف وي را بر رفاه آنها بررسي کنيد.

اولويت‌هاي مشاوره اول عبارتند از کاهش خطر و اطمينان از حفظ تماس با بيمار. در مورد انگيزه‌هاي وي براي تغيير و انتظارات وي از درمان بحث کنيد. بيماران نيازمند ارجاع عبارتند از افراد زير 18 سال، زنان باردار و بيماران دچار اختلال رواني عمده.

معاينه فيزيکي. سلامت دهان، وضعيت تغذيه‌اي و محل‌هاي تزريق از جمله ساعد و کشاله ران را ارزيابي کنيد.

کاهش خطر. به وي توصيه کنيد در صورت امکان از تزريق پرهيز کند و توصيه‌هاي ويژه‌اي در مورد روش‌هاي کم‌خطرتر تزريق ارايه کنيد. مراکز حمايتي محلي، چه دولتي چه خصوصي، مي‌توانند نقش حامي و مشاور را بازي کنند.

غربالگري مواد در ادرار. پيش از تجويز يک داروي جايگزين بايد نمونه ادرار را براي آزمايش بفرستيد تا سوءمصرف وي تاييد گردد. به جاي آن از آزمون‌هاي بزاق‌ دهان نيز مي‌توان استفاده نمود.

ثبت روزانه مواد. از او بخواهيد تمام داروهاي مصرفي خود در 14-7 روز آينده را ثبت کند و براي مشاوره بعدي بياورد.

واکسيناسيون. تمام سوءمصرف کنندگان مواد بايد به سرعت در مقابل هپاتيت B واکسينه شوند. در مورد فوايد غربالگري براي عفونت‌هاي ديگر مثل HIV و هپاتيت C نيز بحث کنيد.

پيگيري. ترتيب ملاقات مجدد با وي را بدهيد تا نتايج آزمون‌ها بررسي و در مورد برنامه درماني بحث شود. تجويز داروهاي جايگزين براي وابستگي به مخدر، مبتني بر شواهد خوبي است و از اجزاي معمول درمان به شمار مي‌رود. برخي سوءمصرف‌کنندگان مواد مي‌توانند از مداخلات رواني- اجتماعي يا ارجاع جهت سم‌زدايي استفاده کنند.

منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۴۲۳