مشاوره5- رينيت
زني در اوايل تابستان با سابقه تشديد پيشرونده علايم آبريزش پايدار بيني و عطسه‌هاي مکرر مراجعه مي‌کند. چندين سال پيش براي وي قرص‌هاي آنتي‌هيستامين تجويز شده بود که مفيد بود ولي وي را خواب‌آلود مي‌کرد. در اين اواخر از افشانه‌هاي داخل بيني دکنژستان «بدون نياز به نسخه» استفاده کرده است که هرچند ابتدا مفيد بودند، اکنون علايم را تسکين نمي‌بخشند. او که خسته شده و آشفته است، مي‌خواهد بداند چه چيز ديگري مي‌تواند مفيد باشد.
به چه مسايلي بايد پرداخت؟
• آيا واقعا رينيت وجود دارد؟ رينيت با وجود حداقل 2 علامت از علايم ذيل به مدت حداقل يک ساعت در بيشتر روزها مشخص مي‌گردد: انسداد بيني، عطسه، آبريزش بيني و خارش بيني.
• آيا اين مشکل مخل کار و خواب است؟ آيا روابط وي را مختل مي‌کند يا باعث شرمندگي در مناسبات اجتماعي مي‌گردد؟
• علت زمينه‌اي چيست؟ آيا بيمار داراي سابقه شخصي يا خانوادگي آلرژي است؟ آلرژي شايع‌ترين علت علايم مزمن است. اگر فصلي باشد (تب يونجه)، گرده‌ها و هاگ قارچ‌ها، محتمل‌ترين محرک‌ها هستند؛ علايم هميشگي نوعا ناشي از آلرژي به مايت گرد و غبار منزل يا حيوانات خانگي هستند. ديگر علل علايم رينيت عبارتند از عفونت (ويروسي يا باکتريايي)، مشکلات ساختاري بيني و به طور نادرتر مشکلات آندوکرين (هيپوتيروييدي) و بيماري‌هاي درمان‌زاد (براي مثال قرص‌هاي ضد بارداري ترکيبي).
• از علايم همراه بپرسيد. علايم بهاري (نشانگر آلرژي به گرده درختان) ممکن است با نشانگان آلرژي دهاني(1) (تورم يا گزگز لب‌ها پس از خوردن ميوه‌هاي هسته‌دار نپخته) مرتبط باشند؛ علايم حين فصل اوج تب يونجه (التهاب ملتحمه و سرفه، ويز و سنگيني قفسه سينه) تظاهرات شايع‌تر تب يونجه هستند. غالبا هم‌زمان پوليپوز بيني، آسم و بيش‌حساسيتي به آسپيرين وجود دارد. سينوزيت و اوتيت مياني همراه با افيوژن، عوارض شناخته شده رينيت به شمار مي‌روند.
مراقب «علايم هشدار دهنده» (انسداد يک طرفه بيني و ترشح داراي رگه خوني از بيني) باشيد؛ ممکن است اين علايم حاکي از کارسينوم نازوفارنکس باشند.
در مورد سابقه مصرف دارو براي علايم رينوکنژکتيويت و پاسخ به درمان بپرسيد. آيا پذيرش خوبي وجود نداشته و در اين صورت آيا به خاطر عوارض جانبي درمان بوده است؟ آيا امکان دارد علايم ناشي از عوارض جانبي داروهاي ديگر باشند؟ استفاده درازمدت از دکنژستان‌ها موجب تشديد بازگشتي (rebound) علايم مي‌گردد.
چه بايد کرد؟
• بيمار دچار علايم هشداردهنده را بايد فورا به يک متخصص ارجاع داد.
• در صورت امکان، بيماري زمينه‌اي را درمان کنيد. عفونت‌هاي ويروسي و باکتريايي معمولا خودمحدود شونده هستند هرچند ممکن است درمان سيستميک عفونت‌هاي باکتريايي لازم باشد. ويز فصلي مي‌تواند حاکي از ابتلا به آسم باشد. مشکلات ساختاري بيني معمولا به مشاوره با يک جراح نياز خواهند داشت.
• براي رينيت آلرژيک مزمن، يک افشانه داخل بيني کورتيکواستروييد به صورت روزانه تجويز نماييد (قطره تجويز نکنيد چون جذب سيستميک را افزايش مي‌دهد). به بيماران دچار رينيت آلرژيک فصلي شديد (تب يونجه) توصيه نماييد چند هفته قبل از زمان مورد انتظار شروع علايم درمان را شروع کنند و در سرتاسر فصل گرده‌افشاني ادامه دهند.
اگر علايم کنترل نشوند و بيمار دچار علايم ملتحمه‌اي نيز باشد، افزودن يک آنتي‌هيستامين سيستميک غيرخواب‌آور را مدنظر قرار دهيد.
در صورت شکست درمان ترکيبي، گزينه‌هاي ديگر را مدنظر قرار دهيد: اقداماتي براي دوري از آلرژن‌ها، تثبيت‌کننده‌هاي موضعي ماست سل‌ها، افشانه‌هاي داخل بيني آنتي‌هيستامين‌ها و استروييدهاي خوراکي (براي مثال روزانه 20 ميلي‌گرم پردنيزولون به مدت 5 روز) هرچند شواهد حمايت‌کننده از اين مداخلات محدودند. براي آن دسته از مبتلايان به تب يونجه شديد که به درمان طبي پاسخ نمي‌دهند، ايمني درماني در يک مرکز تخصصي را مدنظر قرار دهيد.
منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۴۲۴