پزشکی بالینی

سينوزيت که اکنون رينوسينوزيت نام دارد، عبارت است از التهاب يک يا چند سينوس اطراف بيني و از لحاظ باليني با وجود حداقل 2 علامت از علايم ذيل مشخص مي‌گردد: انسداد يا احتقان، آبريزش يا ترشح از پشت حلق، احساس درد يا فشار در صورت، کاهش يا از دست رفتن حس بويايي. در رينوسينوزيت حاد‌، علايم تا 12 هفته باقي مي‌مانند و کاملا از بين مي‌روند؛ در رينوسينوزيت مزمن علايم بدون بهبودي کامل بيش از 12 هفته باقي مي‌مانند. ويروس‌ها باعث تورم مخاط و انسداد ورودي سينوس به داخل بيني مي‌گردند. علايم، ناشي از افزايش توليد موکوس، کاهش درناژ، فلج مژک‌ها و ايستايي (استاز) ترشحات هستند. ممکن است عفونت باکتريايي ثانويه، معمولا توسط استرپتوکوک پنومونيه، هموفيلوس آنفلوانزا يا (در کودکان) موراکسلا کاتاراليس، رخ دهد. آتوپي نيز مي‌تواند در ايجاد رينوسينوزيت نقش داشته باشد ولي شواهد کمي در مورد آن وجود دارد و نقش آن مشخص نيست.

باکتريايي يا ويروسي؟ هر چند نحوه افتراق بين رينوسينوزيت باکتريايي و ويروسي مشخص نيست، در رينوسينوزيت‌ حاد عفونت باکتريايي ثانويه ممکن است با موارد ذيل مشخص گردد.

طول مدت بيش از 7 روز

ترشح چرکي سبز يا زرد از بيني

شرح‌ حال بهبود و سپس بدتر شدن علايم

تب و ضعف عمومي

درد و تندرنس صورت به ويژه اگر يک طرفه يا ناقرينه باشد.

آيا مورد ديگري نيست؟ تشخيص افتراقي مي‌تواند شامل موارد ذيل باشد:

رينيت (احتقان بيني، آبريزش بيني، عطسه کردن)

دندان درد راجعه

اختلال کارکرد مفصل تمپورومنديبولار

سردرد تنشي(tension)

ميگرن

نورالژي تري‌ژمينال

درد آتيپيک صورت

وضعيت‌هاي نئوپلاستيک

عوارض مي‌توانند شامل موارد ذيل باشند:

سلوليت پري‌اربيتال (قرمزي، ادم، درد، تب، کموز)

آبسه کاسه چشم (موارد بالا به علاوه پروپتوز، افتالموپلژي، دوبيني، کاهش حدت بينايي)

مننژيت (سردرد، سفتي گردن، خواب‌آلودگي، ترس از نور)

استئوميليت (استئيت سينوس فرونتال و ادم پوست روي استخوان فرونتال که يک توده ايجاد مي‌کند [تومور پات⁽¹⁾])

آبسه مغز (سردرد، تغيير وضعيت هوشياري، اختلال بينايي، عدم تعادل، تشنج يا ديگر مشکلات عصبي کانوني).

اطمينان‌بخشي

بخور روزانه (اطمينان حاصل کنيد که سوختگي رخ ندهد)

درمان‌هاي طبي ممکن عبارتند از:

تسکين درد (استامينوفن، ايبوپروفن، کديين به صورت گام به گام در صورت نياز مطابق با نردبان تسکين درد سازمان جهاني بهداشت)

ضد احتقان‌ها:

خوراکي (پسودوافدرين که مي‌تواند باعث بي‌خوابي، اضطراب، تپش قلب و تاکي‌کاردي شود [در گروه‌هاي خاص مثل مبتلايان به پرفشاري خون مراقب باشيد])

موضعي (گزيلومتازولين که استفاده طولاني‌مدت [بيش از يک هفته] از آن مي‌تواند باعث رينيت بازگشتي شود)

کورتيکواستروييدهاي داخل بيني ( به ويژه در رينوسينوزيت مزمن، رينوسينوزيت حاد راجعه و رينيت مي‌تواند مفيد باشد)

آنتي‌بيوتيک‌ها (اگر شرح حال به نفع علت باکتريايي باشد). به خاطر کاهش تحويل دارو ممکن است يک دوره طولاني (حداقل 2 هفته) لازم باشد؛ از راهکارهاي محلي تبعيت کنيد:

خط اول: آموکسي‌سيلين (تري‌متوپريم يا سفاکلور در صورت آلرژي بيمار به پني‌سيلين)

خط دوم: کوآموکسي‌کلاو (کلاريترومايسين در صورت آلرژي بيمار به پني‌سيلين)

در صورت وجود چرک، پيش از شروع آنتي‌بيوتيک، يک سواب براي باکتري‌شناسي بگيريد. تجويز تاخيري آنتي‌بيوتيک ممکن است نقش داشته باشد.

ارجاع به متخصص گوش و حلق و بيني:

در صورت شک به عوارض، فورا ارجاع دهيد.

در صورت عدم پاسخ بيمار به درمان، اختلالات ضعف ‌ ايمني (عفونت با ويروس نقص ايمني انساني [HIV]، نقص ايمني مادرزادي) يا بيماري‌هاي گرانولوماتوز را مدنظر قرار دهيد

اگر علايم بيش از 12 هفته طول بکشند يا رينوسينوزيت حاد عود کند:

بدون نياز به انجام بررسي‌هاي تشخيصي (مثل تصويربرداري)، مشاوره با متخصص ضروري است.

متخصص مي‌تواند براي تاييد تشخيص آندوسکوپي بيني انجام دهد.

گرافي‌هاي ساده سينوس ديگر انديکاسيون‌ ندارند؛ متخصص ممکن است عموما پيش از مداخله جراحي سي‌تي‌اسکن درخواست کند.

منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۴۳۱