مشاوره18- درد مزمن زانو
يک نقاش و دکوراتور 57 ساله با شرح حال 6 ماه درد و خشکي در زانوي چپ خود مراجعه مي‌کند. اين مشکل به تدريج آغاز گشته و طي چند هفته گذشته تشديد شده است...
به چه مسايلي بايد پرداخت؟
يک چهارم افراد بالاي 55 سال به درد مزمن زانو مبتلا هستند. علايم معمولا خفيف تا متوسط‌اند. استئوآرتريت (که با درد مرتبط با فعاليت و محدوديت حرکت، کرپيتوس و تورم متناوب بدون علايم عمومي تظاهر مي‌کند) شايع‌ترين تشخيص عملي است. در اين بيماران نيازي به انجام آزمون‌هاي معمول خوني نيست. تا 70 مبتلايان به درد مزمن زانو شواهد راديوگرافيک استئوآرتريت را خواهند داشت ولي نتايج راديوگرافي ارتباط ضعيفي با علايم دارند. راديوگرافي ساده به طور معمول براي تاييد تشخيص باليني استئوآرتريت توصيه نمي‌گردد.
نشانه‌ها و علايم «هشداردهنده» نيازمند ارجاع فوري را رد کنيد (تروماي قابل ملاحظه، شواهد التهاب موضعي شديد، سپسيس) . در صورت شک به يک علت التهابي، پيش از ارجاع به متخصص يک بررسي ابتدايي انجام دهيد. علل خارج مفصلي (درد ارجاعي از هيپ يا پشت) و دورمفصلي (بورسيت) را مدنظر قرار دهيد.
شاخص‌هاي مفيد پيش‌آگهي عبارت‌اند از سطح ناتواني، شدت درد، شاخص توده بدن و وضعيت روان‌شناختي. وضعيت شغلي و استخدامي بيمار در تصميم‌گيري درباره گزينه‌هاي درماني مهم‌اند.
به بيماري‌هاي همزماني که ممکن است بر درد و درمان آن اثر بگذارند (محدوديت حرکتي بيشتر، استفاده از چند دارو)، توجه کنيد.
چه بايد کرد؟
سعي کنيد به درک مشترکي از مشکل برسيد و يک برنامه درماني را تنظيم کنيد که وي را قادر سازد درد خود را کنترل کرده، ناتواني خود را به حداقل برساند و از پيشرفت جلوگيري کند.
به هر دو زانو نگاهي بيندازيد و مفصل را ارزيابي کنيد. اين امر به تشکيل فهرست تشخيص افتراقي کمک خواهد نمود. معاينه پايه بايد شامل دامنه حرکت (از جمله روتاسيون هيپ)، قدرت عضلاني، پايداري رباط‌ها و عدم همراستايي به صورت واروس يا والگوس باشد. فقدان يافته‌هايي چون کرپيتوس و بزرگي استخوان، استئوآرتريت را رد نمي‌کند.
در مورد نگراني‌ها و علل احتمالي درد و ناتواني وي بحث کنيد و به وي در مورد باورهاي غلط شايع در مورد آرتريت (کادر1) آگاهي دهيد. به وي اطمينان بدهيد و مثبت باشيد (مثلا به جاي اشاره به «سايش و پارگي» به «سايش و ترميم» مفصل اشاره کنيد).
ارايه جزييات مکتوب مي‌تواند به وي در فهم تشخيص و کمک به خود ياري رساند. ببينيد تاکنون چه درمان‌هايي را امتحان کرده است و ترجيحات وي چه هستند.
مداخلات غيردارويي بخش مهمي از درمان تمام بيماران را تشکيل مي‌دهد. وي را تشويق کنيد که فعال بماند؛ وزن خود را کم کند (اگر دچار اضافه وزن يا چاق است)؛ يک برنامه ورزشي منظم داشته باشد و در صورت لزوم فعاليت‌هاي شغلي خود را اصلاح کند.
درمان وي، از جمله مسکن‌ها و مکمل‌هاي بدون نسخه را مرور کنيد. بيمار ممکن است در مورد استفاده از گلوکزآمين يا کندرويتين سولفات راهنمايي بخواهد؛ نتايج کارآزمايي‌ها متفاوت بوده‌اند و آخرين آنها نشان مي‌دهند که اين داروها فايده کمي براي رفع علايم دارند. استامينوفن، مسکن خوراکي خط اولِ توصيه شده است و به تناسب مي‌توان از نردبان مسکن‌ها بالا (و پايين) رفت. اگر داروهاي ضدالتهابي غيراستروييدي (NSAIDs) مدنظر هستند، در مورد خطرها و فوايد آنها بحث کنيد. ممکن است بيمار ترجيح دهد در ازاي کاهش احتمال عوارض جانبي خطرناک، با درد مختصري بيشتري زندگي کند يا از NSAIDهاي موضعي استفاده نمايد. بعدا مي‌توان براي تسکين درد از تزريق کورتيکواستروييد به داخل مفصل نيز استفاده کرد.
با ارجاع براي فيزيوتراپي مي‌توان به طيفي از درمان‌هاي غيردارويي موثر، از جمله دستورات و نظارت ورزشي، طب سوزني، وسايل کمکي پياده‌روي و توصيه‌هايي در مورد فعاليت را فراهم نمود.
تنها در صورتي وي را به متخصص روماتولوژي يا ارتوپدي ارجاع دهيد که دچار علايم هشدار دهنده يا يک تشخيص نامعلوم يا نيازمند جراحي باشد يا به درمان در حيطه مراقبت‌هاي اوليه پاسخ ندهد.
کادر1. باورهاي غلط شايع در مورد آرتريت
هيچ کاري براي آن نمي‌توان کرد
در صورت ابتلا به آن نبايد ورزش کرد
تنها سالمندان دچار آن مي‌شوند
جراحي هميشه وضعيت را بهتر مي‌کند
تنها از استامينوفن و جراحي مي‌توان بهره جست
در صورت ابتلا به آرتريت نمي‌توان کار کرد
منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۴۳۵