مشاوره24- حمله اول سايکوز
جواني 17 ساله از مشکلات خواب و روياهاي بد شکايت دارد. اخيرا دوره کالج خود را رها کرده است و روزهاي خود را تنها در اتاق خوابش به خواندن کتاب‌هاي علمي ـ تخيلي و فانتزي مي‌گذارند. اندکي ژوليده و مغموم به نظر مي‌رسد و تماس چشمي کمي برقرار مي‌کند و پاسخ‌هاي وي غالبا يک بخشي هستند...
به چه مسايلي بايد پرداخت؟
در مورد علايم دال بر آسيب‌پذيري روان‌شناختي از جمله تحريک‌پذيري، احساس ناآرامي، خستگي هميشگي، شکاک بودن و گوشه‌گيري بپرسيد.
در صورت شک به سايکوز، سوالات بيشتري در مورد تغيير در کارکرد اجتماعي (مثل وجود مشکلاتي در روابط با دوستان و خانواده)، شناخت (مثل تمرکز يا حافظه ضعيف)، خلق (مثل احساس افسردگي، اضطراب يا تحريک‌پذيري) و محتواي فکر (مثل اشتغال ذهني با افکار عجيب يا ايده‌هايي که بي‌توجهي به آنها دشوار به نظر مي‌رسد [مثلا «آيا اخيرا احساس کرده‌ايد که مردم دارند در مورد شما حرف مي‌زنند يا براي شما توطئه‌چيني مي‌کنند يا سعي مي‌کنند به شما صدمه برسانند؟»]) بپرسيد.
در مورد سوء مصرف مواد بپرسيد. هر چند هيچ شواهد متقاعد کننده‌اي دال بر نقش سوءمصرف مواد در ايجاد حمله اول سايکوز وجود ندارد، سوءمصرف مي‌تواند علايم طولاني و شديدتري ايجاد نمايد. البته نبايد فقط به اين خاطر که مثلا بيمار حشيش مي‌کشد، ارجاع براي ارزيابي از نظر سايکوز را به تاخير انداخت.
به دنبال شواهد بهداشت شخصي نامناسب، خلق هذياني يا سردرگم، کلام خلاصه يا مبهم يا حملات عصبانيت يا تحريک (irritation) باشيد؛ اين موارد نيز به نفع سايکوز هستند.
سايکوز به ندرت به صورت يک مجموعه شسته و رفته تظاهر مي‌کند و علايم به ندرت خودبه‌خود نمايان مي‌گردند. ممکن است لازم باشد بيمار را بيش از يک بار ببينيد تا نماي کاملي به دست آوريد.
|
کادر1. حمله اول سايکوز |
علايم هشدار دهنده در مورد احتمال وجود آسيب‌پذيري روان‌شناختي
تحريک پذيري
از دست دادن تمرکز
افسردگي
اضطراب
احساس «ناآرامي»
خستگي هميشگي
شکاک بودن
بي‌ادب بودن
کناره‌گيري از دوستان
در صورت شک به سايکوز، در مورد تغيير در موارد ذيل سوال کنيد:
کارکرد اجتماعي
شناخت
خلق
محتواي فکر
چه بايد کرد؟
از وي اجازه بگيريد که با خانواده‌اش صحبت کنيد تا تصوير کامل‌تري از رفتار وي در منزل به دست آوريد. اين کار شما را قادر خواهد کرد در مورد جزييات سابقه خانوادگي سايکوز نيز بپرسيد (خطر سايکوز با وجود سابقه خانوادگي مثبت افزايش مي‌يابد).
«صبر نکنيد تا ببينيد» چه مي‌شود و علايم را اشتباها به عنوان بخشي از نوجواني يا افسردگي يا ثانويه به سوءمصرف مواد تلقي نکنيد. بنابر يافته‌هاي مطالعات صورت گرفته در مورد حمله اول سايکوز، به طور متوسط 2-1 سال بين شروع علايم و شروع درمان فاصله وجود دارد. شواهد کنوني حاکي از آن هستند که پايش و درمان زودهنگام ممکن است با پاسخ به درمان و پيامدهاي بهتري همراه باشد.
اگر علايم ايجاب کننده ارجاع فوري نباشند، مدت کوتاهي نظارت فعالانه را در پيش بگيريد. ممکن است پس از آن که تا حدي اعتماد ايجاد شود، علايم مشخص‌تر گردند. اگر بيمار در ملاقات بعدي حضور نيابد، فرض نکنيد که علايم فروکش کرده‌اند؛ با وي تماس حاصل کنيد تا قضيه روشن شود.
اگر تشخيص سايکوز محتمل باشد، بايد اطمينان حاصل نماييد که وي توسط يک بخش خدمات‌رساني مناسب (مثلا گروه روان‌پزشکي محلي) براي ارزيابي ديده مي‌شود.
کارکردن با خانواده بيمار به عنوان کمکِ درماني مهم است و از نيازهاي سلامت مراقبين بيمار آگاه باشيد.
ممکن است در درازمدت‌تر لازم باشد به آنها در به دست آوردن اطلاعات و ياري عملي و ارايه حمايت عاطفي کمک کنيد.
گاه اعضاي خانواده به خاطر نگراني در مورد دختر يا پسر خود مراجعه مي‌کنند. اگر آنها نتوانند وي را ترغيب کنند که به مطب بيايد و شرايط به اندازه کافي جدي به نظر برسد، بايد در خانه وي را ويزيت کنيد. اگر خانواده احساس مي‌کنند که ممکن است فرزندشان رفتار خصمانه‌اي داشته باشد، ويزيت مشترک همراه با يک پرستار روان‌پزشکي غيربيمارستاني مجرب را مدنظر قرار دهيد.
منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۴۴۵