پزشکی بالینی

نشانه‌هاي کليدي عفونت‌هاي قارچي ناخن: تغييرات اصلي در انيکومايکوز عبارتند از ضخيم‌شدگي ناخن، تغيير رنگ آن و انيکوليز (جدا شدن صفحه ناخن از بستر ناخن). انيکوليز باعث شکنندگي ناخن نيز مي‌شود.

علل و شيوع: در عفونت قارچي ناخن، درماتوفيت‌ها به صفحه ناخن تهاجم مي‌کنند. شيوع عفونت با افزايش سن افزايش مي‌يابد. در چند مطالعه شيوع 20-15 در بيماران 40 سال به بالا گزارش شده است. شيوع در جمعيت عمومي 5-3 است.

بيماران نيازمند توجه بيشتر: برخي بيماران (مبتلايان به ديابت يا گردش خون محيطي نامناسب) در معرض خطر عفونت‌هاي باکتريايي ثانويه هستند. ارزيابي آثار و علايم عفونت قارچي ناخن در اين بيماران حايز اهميت است.

ساير مشکلات پوستي: از آنجا که عفونت‌هاي قارچي ناخن بخشي از گروه بزرگ‌تري از عفونت‌هاي درماتومايکوز به شمار مي‌روند، بايد از ديگر مشکلات پوستي سوال کنيد. وجود درماتومايکوز در هر جاي ديگر پاها تشخيص عفونت قارچي ناخن را محتمل‌تر مي‌سازد. البته پسورياز و ليکن پلان ممکن است مشکلاتي در ناخن نيز ايجاد کنند که شبيه عفونت قارچي باشند.

درمان‌هاي قبلي: بيماران ممکن است قبلا داروهاي موضعي بدون نياز به نسخه را امتحان کرده باشند. درمان‌هاي سيستميک خوراکي روزبه‌روز بيشتر براي مردم تبليغ مي‌شوند.

آيا واقعا عفونت قارچي وجود دارد؟ ناخن‌هاي قهوه‌اي مايل به زرد و شکننده هميشه ناشي از عفونت‌هاي قارچي نيستند. تنها در کشت ضايعه 50-20 بيماراني که در آنها شک باليني به عفونت قارچي ناخن وجود دارد، يک درماتوفيت يافت مي‌شود. علل ديگر عبارتند از تروماي مستقيم به ناخن (پوشيدن کفش‌هاي بسيار تنگ، ضربه به ناخن)، گردش خون محيطي نامناسب، پسوريازيس، ليکن پلان، ديابت يا مراقبت نامناسب از پا.

تاثير بر کيفيت زندگي: عفونت‌هاي قارچي ناخن مي‌توانند تاثيري منفي بر زندگي عاطفي، اجتماعي و کاري بيمار بگذارند. گاهي بيماران از درد يا ناراحتي حين راه رفتن شکايت مي‌کنند. آنها ممکن است احساس تميز نبودن يا شرمساري کنند يا نگران انتقال عفونت به خانواده و ديگر افراد داراي تماس با خود باشند.

انجام آزمون براي درماتوفيت‌ها در طبابت روزمره به آساني انجام مي‌شود. البته تشخيص باليني عفونت قارچي ناخن دشوار است، چون درماتوفيت‌ها تنها در نيمي از بيماران وجود دارند. لازم است قطعات کوچک ناخن به مدت يک ساعت در محلول هيدروکسيد پتاسيم 20 خيسانده شوند و سپس تحت معاينه مستقيم با ميکروسکوپ قرار گيرند (ميزان منفي کاذب 40-30). روايي (Validity) اين آزمون به مهارت آزمون‌گر بستگي دارد. ارسال ناخن و دبري‌هاي زير ناخن براي انجام کشت قارچ‌شناسي حساسيت را افزايش مي‌دهد ولي ممکن است چند هفته طول بکشد.

به بيمار بگوييد که هر چند عفونت‌هاي قارچي ناخن، گاهي زندگي عاطفي يا اجتماعي بيمار را مختل مي‌کنند، اما نياز قطعي به درمان وجود ندارد.

گزينه‌هاي درماني ممکن و نيز عوارض جانبي، ميزان موفقيت درمان و ميزان عود (که 22 پس از 3 سال است) را با وي مطرح کنيد.

درمان‌هاي ضدقارچ موضعي: ماده موثره ضدقارچ در اين انواع يک ايميدازول، تربينافين يا يک پلي‌ان است. اين داروها اندکي بهتر از دارونما هستند ولي غالبا به خاطر عدم امکان نفوذ دارو به کل صفحه ناخن، درمان شکست مي‌خورد.

داروهاي ضدقارچ سيستميک: ايتراکونازول و تربينافين درمان‌هاي سيستميک موثري هستند. درمان مداوم به مدت 4-3 ماه در 80-50 بيماران موفقيت‌آميز است. البته ممکن است عوارض جانبي مثل سردرد، خارش، از بين رفتن حس چشايي، علايم گوارشي، راش، خستگي و اختلال کارکرد کبد رخ دهد. عوارض جانبي خطرناک، مثل نارسايي کبد، نادر هستند.

درمان‌هاي زيبايي: سوهان زدن ناخن و جلا دادن (پوليش) ناخن مي‌توانند به کاهش عوارض زيبايي مربوط به جداشدگي صفحه ناخن از بستر و ضخيم‌شدن ناحيه زير ناخن کمک کنند. ارجاع به يک کايروپوديست (chiropodist) نيز ممکن است در تسکين اين عوارض مفيد باشد.

درمان قارچ پا از ايجاد عفونت‌هاي قارچي ناخن پيشگيري مي‌کند. از آنجا که برخي اماکن عمومي مثل حمام‌هاي عمومي، رختکن‌ها و ورزشگاه‌ها مي‌توانند حاوي ارگانيسم‌هاي عفوني باشند، ممکن است بيماران از پوشيدن صندل يا دمپايي در اين مکان‌ها سود ببرند.

منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۴۶۲