پزشکی بالینی

بايد جوياي سابقه خانوادگي شده، حداقل از هر دو طرف خانواده 2 نسل به عقب برگرديد. با خود بيمار شروع کنيد و روي نمودار وي را با پيکان مشخص نماييد. سن و جنس والدين، فرزندان و خواهرها و برادرها را مشخص کنيد (براي خويشاوندان مونث دايره و براي خويشاوندان مذکر مربع بگذاريد). بپرسيد که هر يک از والدين چند خواهر و برادر دارد يا داشته است و اين که آيا خود آنها فرزندي داشته‌‌اند. همچنين از پدربزرگ و مادربزرگ هم بيمار بپرسيد. سن فعلي يا سن هنگام فوت و علت فوت را مشخص نماييد.

بپرسيد که آيا در خانواده موارد ديگري از سرطان وجود داشته است. براي نشان دادن نوع سرطان از علامت‌هاي رنگي يا مشکي استفاده کنيد. سن هنگام تشخيص هر سرطان را مشخص نماييد (اين مساله مهم‌تر از سن هنگام فوت است).

اگر خويشاوندان دچار سرطان نبوده ولي فوت کرده‌اند، سن آنها را در هنگام فوت درج نماييد (خويشاوندان مؤنثي که در جواني در اثر علل ديگر فوت کرده‌اند، ممکن است داراي يک استعداد ارثي بوده باشند در حالي که اين احتمال در کساني که بعد از 70 سالگي فوت کرده‌اند، کمتر است).

از سابقه خانوادگي پدر بيمار جويا شويد زيرا ژن‌هاي مستعد کننده به سرطان ممکن است از هر يک از والدين به ارث برسند.

اگر جزئيات سابقه خانوادگي نامشخص باشد، از بيمار بخواهيد تا نکات بيشتري را با پرسش از خويشاوندان يا از روي گواهي‌هاي مرگ پيدا کند و مجددا همراه با اين اطلاعات نزد شما بيايد. غالبا ماجراهاي مربوط به سرطان در خانواده با بررسي دقيق‌تر تفاوت هايي پيدا مي‌کنند (براي مثال، ممکن است سرطان تخمدان، سرطان سرويکس از آب دربيايد).

ببينيد آيا فرد ديگري در خانواده‌ توصيه‌اي در اين مورد دريافت داشته است. آيا فرد ديگري غربالگري شده يا تحت بررسي‌هاي ژنتيک قرار گرفته است؟

عوامل خطرزاي هورموني را مدنظر قرار دهيد: سن شروع قاعدگي و يائسگي، بارداري‌ها و استفاده از هورمون‌ها براي پيشگيري از بارداري يا جايگزيني هورمون‌ها. استفاده طولاني از داروهاي هورموني جلوگيري از بارداري يا هورمون‌درماني جايگزين، خطر سرطان پستان را افزايش مي‌دهد. پيشگيري از بارداري به روش هورموني مي‌تواند در برابر سرطان تخمدان حفاظت‌کننده باشد.

منشأ نژادي ممکن است مهم باشد. در برخي گروه‌ها (مثل يهوديان اشکنازي) خطر سرطان پستان ارثي بيشتر است.

بايد نگراني‌هاي اصلي بيمار در مورد سرطان را مشخص نماييد. ممکن است گزينه‌هايي که زنان خواهان بررسي هستند، به تجربه آنها از سرطان در خانواده بستگي داشته باشد. براي مثال، زناني که ديده‌اند خويشاوندشان به طور موفقيت‌آميزي درمان نشده و فوت کرده است، به احتمال بيشتري گزينه‌هايي چون ماستکتومي پروفيلاکتيک را مدنظر قرار مي‌دهند.

اگر بيمار شما،‌ همانند اين بيمار، فقط يک خويشاوند درجه اول (مادر،‌ خواهر، دختر) مبتلا به سرطان پستان داشته که پس از 40 سالگي تشخيص داده شده يا دو خويشاوند نزديک (درجه اول يا دوم) داشته که سرطان آنها پس از متوسط سن 60 سالگي تشخيص داده شده باشد، به عنوان يک اصل، مي‌توانيد به وي اطمينان بدهيد.

در اين صورت، توضيح دهيد که خطر دارا بودن ژن سرطان پستان، پايين و احتمالا خطر ابتلاي بيمار به سرطان پستان مشابه هر زن ديگري با سن مشابه در جمعيت عمومي است. به وي بگوييد که غربالگري اضافي لازم نخواهد بود. اطمينان حاصل کنيد که بيمار از برنامه غربالگري سرطان پستان آگاه است. از او بخواهيد که اگر يکي ديگر از خويشاوندانش دچار سرطان پستان يا تخمدان شد، به شما اطلاع دهد.

براي حصول اطمينان از اين که بيمار در همين گروه کم‌خطر قرار دارد، به راهکارهاي محلي نيز مراجعه کنيد.

البته اگر بيمار حايز معيارهاي ارجاع بر اساس راهکارها باشد، وي را به بخش مراقبت‌هاي ثانويه (مرکز بيماري هاي پستان يا مراکز ژنتيک، بر حسب شرايط محلي) ارجاع کنيد تا در آنجا احتمالا ترتيب انجام ماموگرافي داده شود. براي زنان داراي سابقه خانوادگي بسيار قوي (براي مثال 4 خويشاوند نزديک که در آنها سرطان پستان در دهه 4 يا 5 زندگي تشخيص داده شده است) ممکن است گزينه‌هاي آزمون ژنتيک، پيشگيري دارويي و جراحي پروفيلاکتيک در نظر گرفته شود.

منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۴۶۵