پزشکی بالینی

ملاحظات مهم

شالازيون يا کيست ميبومين، يک التهاب گرانولوماتوز پلک است. اين بيماري به دليل ترشح ميبومين ايجاد مي‌شود. بيماري خوش‌خيمي است و اغلب خودبخود بهبود پيدا مي‌کند. شالازيون مي‌تواند در هر گروه سني رخ دهد و در سطح مراقبت‌هاي اوليه شکايت شايعي به شمار مي‌آيد.

بيماران بزرگ شدن آهسته يک توده را با مقداري تغييرپذيري در اندازه روزانه گزارش مي‌کنند.

در مورد بيماري‌هاي پوستي که بيانگر اختلالات عملکرد غده ميبومين است نظير آکنه روزاسه و درماتيت سبورئيک از بيمار بپرسيد.

شالازيون‌هاي بزرگتر ممکن است همراه با نشانه‌هاي بينايي باشند؛ در مورد تاري ديد ناشي از آستيگماتيسم ايجاد شده يا محدوديت دامنه ديد به دنبال پتوز مکانيکي سوال کنيد.

در مورد درد سوال کنيد، چرا که درد، شالازيون را از هوردئولوم (يک آبسه کوچک) مجزا مي‌کند. شالازيون بدون درد است.

از بيمار سوال کنيد که آيا در چشم‌ها احساس وجود شن‌ريزه غيرمعمول، احساس ناراحتي يا خستگي دارند. اين نشانه‌ها به بلفاريت که زمينه‌ساز شالازيون است اشاره مي‌کند. بيماران دچار بلفاريت شديد نيز از چسبندگي چشم‌ها بخصوص هنگام بيدار شدن از خواب شکايت دارند.

هنگام معاينه، نگاه کنيد و حس کنيد:

پوست صورت را از نظر تلانژکتازي در ميان صورت (روزاسه) يا ظاهر «چرب» يا «خشک» غيرمعمول (درماتيت) بررسي کنيد. بيمار معمولا به يک توده آشکار در پلک‌هايش اشاره مي‌کند. توجه کنيد که ظاهر آن صاف باشد. پوست روي توده معمولا طبيعي است اما ممکن است گاهي سفت باشد. پتوز ممکن است کاملا واضح باشد. تورم و قرمزي بيانگر عفونت تازه يا مستقر است. حاشيه پلک‌ها را از نظر پوسته‌ريزي و قرمزي (بلفاريت) مشاهده کنيد. زخم و تغييرات تخريبي لبه پلک، از نشانه‌هاي هشدار هستند که احتمال بدخيمي را مطرح مي‌کنند و ارجاع فوري ضرورت مي‌يابد.

نوک انگشت خود را در طول حاشيه پلک بگذاريد. اين توده، غيرحساس است مي‌تواند سفت (در حالت طول کشيده) يا نرم يا کمي لغزنده (در زمان شروع) باشد. ممکن است بيش از يک توده در آنجا وجود داشته باشد. حساسيت و اريتم علامت عفونت است (هوردئولوم). درمان شامل علاج توده فعلي و پيشگيري از عود مجدد است.

بسياري از شالازيون‌ها نياز به درمان محافظه‌کارانه نظير استفاده از گرما يا ماساژ حداقل 2 بار در روز دارند (شکل1). براي بيمار توضيح دهيد که توده به علت انسداد غدد پلکي که حاوي مواد چربي است ايجاد مي‌شود. گرما اين ماده چربي را حل مي‌کند و ماساژ آن را مي‌پراکند. درمان فوري ممکن است به حل شدن سريع توده منجر شود. براي رفع شکايات بيمار توضيح دهيد که رفع کامل آن زمان‌بر است و ممکن است استفاده از آب گرم براي چندين هفته به طور منظم ضروري باشد. آنتي‌بيوتيک موضعي مفيد نيست و بايد از مصرف آن خودداري کرد. درمان جراحي، شامل برش و تخليه يا تزريق تريامسينولون داخل ضايعه است که بايد به عنوان خط دوم درمان مد نظر قرار گيرد. شالازيون آلوده (هوردئولوم) يا بدون سلوليت، نياز به درمان با آنتي‌بيوتيک خوراکي دارد.

پيشگيري بر درمان بلفاريت و علل آن استوار است. حفظ بهداشت پلک (گرم کردن و تميز کردن؛ شکل1)، را 2 بار در روز به مدت طولاني براي افراد دچار بلفاريت واضح توصيه کنيد. توضيح دهيد که بلفاريت يک بيماري مزمن است و ممکن است دوباره عود کند و مي‌تواند با بهداشت منظم پلک‌ها کنترل شود. بهداشت پلک همچنين احتمال انسداد غدد را کاهش مي‌دهد.

براي بلفاريت شديد يا همراه با روزاسه، يک دوره تتراسيکلين (داکسي‌سيلين 100-50 ميلي‌گرم يک بار در روز يا ليمکسيلين 408 ميلي‌گرمي يک‌بار در روز حداقل به مدت 3 ماه) براي بيمار تجويز کنيد. اريترومايسين درمان خوبي در بچه‌ها و دوران بارداري است. کودکان کوچک با شالازيون‌هاي بزرگ را به دليل آن که در معرض خطر آمبليوپي هستند، به سرعت ارجاع دهيد. در افراد سالمند اگر يک شالازيون با درمان مجدد برطرف نشد، احتمال کارسينوم سلول‌هاي سبوره‌اي را مد نظر داشته باشيد.

منبع: نشریه نوین پزشکی شماره ۴۸۲