پزشکی بالینی

استاتين‌ها از تکثير سلولي جلوگيري کرده و اثر ضدالتهابي و سرکوب کننده ايمني دارند، بنابراين مي‌توان از اين گروه داروها در بهبود برخي از بيماري‌هاي خاص سود برد.

به دليل خاصيت ضدايمني و جلوگيري از تکثير سلولي، محققان فوايد باليني متعددي را براي استاتين‌ها در بيماران سرطاني قايل شده‌اند. به عبارتي ساده‌تر، استاتين‌ها خطر بروز سرطان را کاهش مي‌دهند، البته اين اثر هنوز مورد تاييد جوامع علمي ‌قرار نگرفته است.

در يک مطالعه باليني گذشته‌نگر که در کشور آمريکا انجام شد، محققان ميزان خطر ابتلا به سرطان را در مصرف‌کنندگان استاتين‌ها با افرادي که از اين داروها مصرف نکرده‌اند، مقايسه نمودند. در دريافت‌کنندگان استاتين، ميزان بروز سرطان‌هاي ريه و کولون به ميزان قابل‌توجهي کاهش داشت. متاآناليزهاي قبلي نيز خطر وقوع انواع گوناگون سرطان را ارزيابي کرده بودند و هم‌اکنون نيز بودجه زيادي به مطالعه در اين زمينه اختصاص داده شده است. بيشترين اطلاعات جمع‌آوري شده در مورد رابطه مصرف استاتين‌ها و سرطان‌هاي پستان، ريه و کولون بوده است.

اگرچه تعداد قابل‌توجهي مطالعه چند مرکزي نشان داده‌اند که کاربرد استاتين‌ها ارتباطي با کاهش خطر بروز سرطان پستان ندارد، افرادي که فلووستاتين مصرف مي‌کنند، به ميزان کمتري به سرطان پستان مبتلا مي‌شوند. يک مطالعه گسترده در کشور آمريکا مطرح کرده است که کاربرد استاتين‌ها براي مدت بيش از شش ماه، به کاهش 55 درصدي ميزان شيوع سرطان ريه منتهي مي‌شود.

به هر حال، با وجود آنکه هم اکنون بيش از بيست مطالعه باليني براي ارزيابي اثرگذاري استاتين‌ها در کاهش خطر ابتلا به سرطان انجام شده، هنوز هم اثربخشي اين گروه دارويي در پيشگيري از سرطان به اثبات نرسيده است.

بررسي‌هاي انجام شده در مورد اثر استاتين‌ها بر بيماري‌هاي عفوني، بيشتر روي بيماري‌هايي مانند سپسيس، پنوموني و آنفلوآنزا متمرکز بوده است. يک مطالعه گسترده به تازگي فوايد استفاده از استاتين‌ها را در مبتلايان به سپسيس نشان داده است. يک کارآزمايي باليني چند مرکزي در ژاپن نيز کاهش قابل‌توجه خطر مرگ ناشي از آنفلوآنزا و پنوموني را در مصرف‌کنندگان دوز متوسط استاتين نشان داده است.

استاتين‌ها و آلزايمر

مطالعات متعددي در مورد نقش استاتين‌ها در پيشگيري و درمان آلزايمر انجام شده‌اند. در کنار کاهش کلسترول به دنبال مصرف استاتين‌ها در مبتلايان به آلزايمر، کاربرد آتورواستاتين در اين بيماران پس از گذشت شش ماه از مصرف، با بهبود علايم بيماري و قابليت‌هاي حافظه همراه بوده و اين اثر دارو تا يک سال پس از آن نيز ثابت مانده است. مطالعات گذشته‌نگر ديگري نيز نشان داده‌اند که استاتين‌ها در برابر بيماري آلزايمر اثر حفاظتي دارند.

از آنجا که استاتين‌ها اثرات ضدالتهابي دارند، کاربرد آنها در مبتلايان به بيماري‌هاي انسدادي مزمن ريه و ساير بيماري‌هاي ريوي مرتبط با تخريب التهابي مورد بررسي قرار گرفته است. در يک مطالعه باليني قديمي، اثر استاتين‌ها بر عملکرد ريه در سيگاري‌ها مطالعه شد و نتايج، حاکي از آن بود که مصرف اين گروه داروها نياز به ويزيت‌هاي اورژانس تنفسي را در مقايسه با ساير گروه‌هاي دارويي کاهش مي‌دهد. مطالعه ديگري نشان داده که استاتين‌ها اثر حفاظتي بر عملکرد ريه در سالمندان (صرفنظر از سابقه مصرف سيگار در آنان) دارند. همچنين در سيگاري‌هايي که پس از مدت زمان طولاني، اقدام به قطع سيگار خود کرده‌اند يا آنان که به تازگي شروع به مصرف سيگار کرده بودند و حالا اين عادت را ترک کرده‌اند و براي آنها استاتين تجويز شده، در مقايسه با آن بيماراني که استاتين دريافت نمي‌کنند، افت FVC و FEV1 حداقل به ميزان 50 درصد کاهش مي‌يابد.

يک مطالعه جديد در ژاپن نشان داده که استاتين‌ها، پيشرفت بيماري‌هاي مزمن انسدادي ريه را کند مي‌کنند و نيز فوايد قابل‌توجهي در کاهش مرگ و مير ناشي از آنها دارد.

امروزه نقش استاتين‌ها در پيشگيري از نفروپاتي ناشي از مواد حاجب بررسي شده، زيرا استاتين‌ها بر چرخه اکسيدنيتريک و عملکرد راديکال‌هاي آزاد تخريب‌گر اثرگذار هستند. سه مطالعه از مجموع اين بررسي‌ها در مورد سودمندي استاتين‌ها در کاهش خطر نفروپاتي ناشي از مواد حاجب در بيماراني بوده که تحت مداخلات تشخيصي عروق کرونري از راه پوست قرار گرفته‌اند. در گروه دريافت‌کننده استاتين‌ها، کاهش قابل توجهي در سطح سرمي‌کراتينين پس از اقدام تشخيصي با کمک ماده حاجب، طول مدت اقامت در بيمارستان و موارد بروز نارسايي حاد کليوي در مقايسه با بيماراني که استاتين دريافت نمي‌کردند، مشاهده شد.

به دليل اثرات مثبت استاتين‌ها روي انسولين، استرس اکسيداتيو و فاکتورهاي التهابي، به نظر مي‌رسد استاتين‌ها در مبتلايان به نشانگان تخمدان پلي‌کيستيک مفيد باشد. يک مطالعه نشان داده که در اين مبتلايان که سيمواستاتين را همراه با قرص‌هاي پيشگيري از بارداري خوراکي مصرف کرده‌اند، در مقايسه با بيماراني که قرص‌هاي پيشگيري از بارداري خوراکي را به تنهايي دريافت کرده‌اند، کاهش قابل توجهي در سطح تستوسترون، هورمون لوتئينيزه کننده و نيز کاهش در نسبت LH به FSH مشاهده شد. بنا بر اين مطالعات چنين استنتاج مي‌شود که استاتين‌ها مي‌توانند در درمان سندرم تخمدان پلي‌کيستيک نقش کمکي داشته باشند.

منبع: نشریه سپید شماره ۱۳۲