پزشکی بالینی

 خوشبختانه اغلب موارد کونژکتيويت، خود محدودشونده هستند و تنها در موارد نادري ممکن است به آسيب ساختماني چشم يا از دست رفتن دائمي بينايي بينجامند.

کونژکتيويت آلرژيکحدود 40 درصد از مردم هر جمعيتي دچار کونژکتيويت آلرژيک مي‌شوند. درمان‌هاي دارويي متعددي براي غلبه بر کونژکتيويت آلرژيک وجود دارد. در موارد خفيف بيماري، ترکيب آنتي‌هيستامين و منقبض کننده عروق به شکل موضعي توصيه مي‌شود. هرچند نسل دوم آنتاگونيست‌هاي گيرنده H1 موضعي، تاثيرگذاري بيشتري دارند. در موارد مقاوم به درمان يا موارد عودکننده، تثبيت?کننده‌هاي ماست‌سل‌ها توصيه مي‌شود. در صورت غيرقابل کنترل بودن علايم با وجود مصرف هيستامين و تثبيت?کننده‌هاي ماست‌سل‌ها، يک کورتيکواستروئيد موضعي با پتانسيل کم را مي‌توان براي مدت يک تا دو هفته تجويز کرد. مصرف کورتيکواستروئيدها خطر ابتلا به کاتاراکت يا گلوکوم را افزايش مي‌دهند. بنابراين بيماراني که تحت درمان با کورتيکواستروئيدها هستند، بايد به دقت تحت‌نظر قرار گيرند.

داروهاي مورد استفاده در درمان کونژکتيويت آلرژيک فصلي عبارتند از: آزلاستين (آنتاگونيست گيرنده H1 و تثبيت‌کننده ماست‌سل‌ها)، کرومولين سديم (تثبيت‌کننده ماست‌سل‌ها)، امداستين ديفومارات (آنتاگونيست گيرنده H1)، اپيناستين (آنتاگونيست گيرنده H1 & H2)، کتورولاک ترومتامين (ضدالتهاب غيراستروئيدي)، کتوتيفن فومارات (آنتاگونيست گيرنده H1 و تثبيت کننده ماست‌سل‌ها)، لووکاباستين (آنتاگونيست گيرنده H1)، لودوکستميد ترومتامين (تثبيت کننده ماست‌سل‌ها)، لوتپردنول اتابونات (کورتيکواستروئيد)، نفازولين/ آنتازولين (دکونژستانت/آنتي‌هيستامين)، نفازولين/ فنيرامين (دکونژستانت/ آنتي‌هيستامين)، ندوکروميل سديم (آنتاگونيست گيرنده H1 و تثبيت کننده ماست‌سل‌ها)، الوپاتادين 1/0 درصد (آنتاگونيست گيرنده H1 و تثبيت کننده ماست‌سل‌ها)، الوپاتادين 2/0 درصد (آنتاگونيست گيرنده H1 و تثبيت?کننده ماست‌سل‌ها)، پميرولاست پتاسيم.آنتي‌هيستامين‌ها: آنتي‌هيستامين‌ها گيرنده H1 را بلوک مي‌کنند. کاربرد سيستميک اين گروه دارويي، فقط در کاهش بخشي از علايم آلرژيک موثر است. محلول چشمي ترکيب آنتي‌هيستامين- دکونژستانت موضعي در مقايسه با آنتي‌هيستامين‌هاي سيستميک مفيدتر است. نسل دوم آنتي‌هيستامين‌هاي خوراکي نظير سيتريزين اثر خواب‌آوري کمتري دارند. آنتي‌هيستامين‌ها در درمان شروع حاد علايم موثرند و ترشح چرکي را کاهش مي‌دهند، در حالي‌که دکونژستانت‌ها باعث کاستن از قرمزي چشم و ادم پلک مي‌شوند.

تثبيت?کننده‌هاي ماست‌سل: اين گروه دارويي از دگرانوله شدن ماست‌سل‌ها جلوگيري مي‌کنند. تثبيت?کننده‌هاي ماست‌سل براي يک واکنش حاد مناسب نيستند، زيرا اثري بر هيستامين‌هاي آزاد شده ندارند. بهتر است اين گروه داروها را به عنوان درمان پيشگيرانه و نيز درمان نگهدارنده علايم خفيف تا متوسط کونژکتيويت تجويز کرد. به علاوه، تثبيت کننده‌هاي ماست‌سل علايم نازال را هم بهبود مي‌بخشند.

کتورولاک ترومتامين: کتورولاک موضعي يک داروي ضدالتهاب غيراستروئيدي است که براي بهبود ترشح چرکي تجويز مي‌شود. بنابراين براي استفاده در فاز حاد کونژکتيويت آلرژيک مناسب است. کتورولاک، عفونت‌هاي چشمي را ماسکه نمي‌کند، فشار داخل چشمي را افزايش نمي‌دهد و باعث کاتاراکت هم نمي‌شود.

کورتيکواستروئيدها: اين داروها فقط در صورت وجود علايم شديد نسخه مي‌شوند، زيرا ممکن است فشار داخل چشمي را افزايش دهند، باعث کاتاراکت شوند يا زمينه‌ساز عفونت قرنيه باشند.کورتيکواستروئيدها را نبايد بيشتر از يکي، دو هفته مصرف کرد و طي اين مدت بيمار بايد زير نظر متخصص چشم باشد. دو محلول کورتيکواستروئيدي چشمي که بيشتر توسط متخصصان چشم نسخه مي‌شوند، عبارتند از فلورومتولون و لوتپردنول. فلورومتولون در درمان کونژکتيويت آلرژيک بسيار موثر است. اين دارو در قرنيه نفوذ مي‌کند اما در اتاقک قدامي غيرفعال است، بنابراين احتمال کمتري براي افزايش فشار داخل چشمي و نيز بروز کاتاراکت وجود دارد. در مورد لوتپردنول هم خطر کمي براي افزايش فشار داخل چشم يا بروز کاتاراکت وجود دارد. تجويز اين دارو در شرايطي که تثبيت‌ کننده‌هاي ماست‌سل ناکافي بوده‌اند، توصيه مي‌شود.

کونژکتيويت ويروسي

کونژکتيويت آدنوويروسي شايع‌ترين نوع است. معمولا خود محدود شونده بوده و در مدت 5 تا 14 روز بهبود مي‌يابد. اين عفونت به شدت مسري است. ممکن است يک يا هر دو چشم را درگير کند و شروع حادي دارد. معمولا بيمار از يک عفونت تنفسي فوقاني همزمان رنج مي‌برد. از آنجا که تشخيص کونژکتيويت آدنوويروسي از کونژکتيويت باکتريال دشوار است، در اغلب موارد آنتي‌بيوتيک‌ تجويز مي‌شود. هيچ محلول ضدويروسي براي درمان آدنوويروس‌ها وجود ندارد. اشک مصنوعي، آنتي‌هيستامين‌هاي موضعي و کمپرس سرد ممکن است در تخفيف علايم موثر باشند. کورتيکواستروئيدهاي موضعي هم کمک کننده‌اند.

کونژکتيويت هرپسي در نوزادان مادران آلوده، يکي، دو هفته پس از تولد رخ مي‌دهد. اين عفونت اغلب نياز به درمان دارويي ندارد و معمولا طي 4 تا 7 روز برطرف مي‌شود، مگرآن که عفونت عارضه‌دار شود. براي پيشگيري از عفونت قرنيه، ضدويروس‌هاي خوراکي يا موضعي تجويز مي‌شوند. محلول تري‌فلوريدين 1 درصد، 5 تا 8 مرتبه در روز يا آسيکلووير خوراکي، 200 تا 400 ميلي‌گرم 5 بار در روز کمک?کننده است. والاسيکلووير 500 ميلي‌گرمي، 2 تا 3 مرتبه در روز يا فامسيکلووير 250 ميلي‌گرمي دوبار در روز نيز اثربخش هستند. پماد ويدارابين 3 درصد، داروي ضدويروس موضعي ديگري است که دردسترس قرار دارند. تجويز ضدويروس‌هاي موضعي براي مدت بيش از دو هفته ممکن است باعث مسموميت شود. استروئيدهاي موضعي هم ممنوع هستند.

کونژکتيويت هرپس زوستر در بيماران مبتلا به آبله?مرغان يا افراد در تماس با مبتلايان به اين بيماري ايجاد مي‌شود. بيماري معمولا خود محدودشونده است و علايم ظرف مدت چند روز برطرف مي‌شوند.گاه آنتي‌بيوتيک‌هاي موضعي براي پيشگيري از عفونت باکتريال ثانويه تجويز مي‌شوند.

کونژکتيويت باکتريال

درمان کونژکتيويت غيرگونوکوکي شامل يک آنتي‌بيوتيک وسيع‌الطيف موضعي براي مدت 5 تا 7 روز است. درمورد کونژکتيويت گونوکوکي، ارجاع سريع بيمار به متخصص چشم ضروري است. از آنجا که اين بيماري سيستميک است، آنتي‌بيوتيک‌هاي موضعي و سيستميک تجويز مي‌شوند.

منبع: نشریه سپید شماره ۲۵۰