امروزه استفاده از استنت‌هاي روده‌اي به عنوان جايگزين روش‌هاي جراحي در کاهش علايم ناشي از انسداد حاصل از بدخيمي‌هاي لوله گوارشي، به ويژه در مري و درخت‌صفراوي، به طور روزافزوني فراگير شده است. اين استنت‌ها، همچنين در تسکين علايم انسداد ديگر قسمت‌هاي لوله گوارشي، مانند معده، ابتداي روده باريک و کولون، نقش مهمي دارند.

موارد کاربرد اين استنت‌ها به مرور زمان، در حال افزايش و تغيير مي‌باشد که از انسدادهاي ناشي از بدخيمي‌ها تا موارد خوش‌خيم همانند تنگي‌هاي به وجود آمده از زخم‌هاي پپتيک را شامل مي‌شود. گاهي بدي عملکرد دريچه پيلور معده پس از بالا کشيدن معده (به دنبال سرطان مري) نيز باعث انسداد مي‌شود. از نشانه‌هاي انسداد مي‌توان به تهوع، استفراغ مداوم، ازوفاژيت، عدم تعادل الکتروليت‌ها، سوءتغذيه و دهيدراتاسيون شديد اشاره کرد که استنت‌ها با ايجاد علايم تسکيني پايا، بدون آنکه عوارض ناشي از جراحي را داشته باشند، به بيمار کمک زيادي مي‌نمايند و حتي کيفيت زندگي بهتري را در مقايسه با ديگر گزينه‌هاي درماني، براي آنان به ارمغان مي‌آورد.



روش انجام

براي گذاشتن اين استنت‌ها، نياز به فلوروسکوپي هست، لذا انجام آن در اتاق‌هاي ويژه‌اي بايد صورت گيرد. بيمار تنها با داروهاي سداتيو استاندارد همانند يک اپيوييد (مپريدين يا فنتالين) و بنزوديازپين (ميدازولام) مي‌تواند اين عمل را به خوبي تحمل کند و نيازي به بي‌هوشي عمومي نيست.

امروزه Entral Wallstent ها که طراحي Open mesh و بدون پوشش دارند، براي درمان انسدادهاي دستگاه گوارش مورد تاييد قرار گرفته‌اند. اين استنت‌ها در اندازه‌هاي مختلف از قطر 20 تا 22 ميلي‌متر در دسترس قرار دارند که روي پايه‌اي به قطر 10 فرنچ (Fr) محکم مي‌شوند و يک سيستم delivery با طولي معادل 160 يا 255 سانتي‌متر نيز به همراه دارند. طول اين سيستم، کار را براي قرار دادن استنت‌ها درون رئودنوم راحت نموده است.

اخيرا استنت‌هاي روده‌اي با نام تجاري WallFleXTM از شرکت Baston Scientific بيشتر استفاده مي‌شوند. اين نوع از «نيتينول» (nitinol) ساخته شده که قطر بدنه آن، 22 ميلي‌متر و flare ابتدايي آن نيز 27 ميلي‌متر مي‌باشد. از اين نوع، طول‌هاي مختلف (6، 9 و 12 سانتي‌متر ) در دسترس قرار دارند.

اين استنت‌ها مي‌توانند از راه کانال فرعي و کمکي يک اندوسکوپ درماني در محل موردنظر قرار گيرد. از سويي يک سيم راهنما (guide wire) نيز براي پايداري قرارگيري استنت در مکان ضايعه مورد نياز است. اگرچه ضروري نيست، اما گرفتن يک عکس راديوگرافي با مواد حاجب در ابتدا براي بررسي آناتومي، طول تنگي و شدت انسداد کمک‌کننده است، به‌خصوص در مواردي که مشخص نيست آيا انسداد واقعي است يا عملکردي. اغلب استنت‌ها با موفقيتي نزديک به 90 درصد در بيماران جايگذاري مي‌شود. موارد شکست مي‌تواند به دلايلي هم‌چون ناتواني در گذراندن سيم راهنما از محل تنگي، پيچيدگي‌هاي آناتومي مانند حلقه‌هاي شديد ايجاد شده درون معده گشاد شده يا مشکلات پس از جراحي باشد.


کارايي

اغلب تجربيات منتشر شده با استنت‌هاي روده‌اي، براساس مطالعات Case series به‌دست آمده‌اند و کارآزمايي‌هاي باليني مقايسه‌اي کمتر انجام شده‌اند. در هر صورت اطلاعات موجود حاکي از موفقيت مشابه در پيامد بيماران ميان انجام جراحي‌هاي تسکيني و گذاشتن استنت است، به طوري که نزديک به 90 درصد بيماران از نظر باليني بهبود مي‌يابند. از سويي موربيديتي، مورتاليتي ناشي از جراحي و هزينه‌ها نيز کمتر خواهند بود. به طور مثال، بيماران ديگر نياز به تغذيه از راه تيوب ژژنوستومي نخواهند داشت.

برخلاف نتيجه‌هاي خوب اوليه، در 15 تا 40 درصد بيماران علايم انسداد صفراوي يا ديگر نشانه‌ها برمي‌گردد که نياز به تعويض استنت را الزامي مي‌سازد. بايد گفت نياز به ميزان مداخله دوباره در جراحي‌هاي گاستروژژنوستومي کمتر است. به علاوه، حتي پس از کارگذاري درست و موفقيت‌آميز استنت نيز بعضي بيماران بهبودي در علايم خود پيدا نمي‌کنند که علل آن مي‌تواند شامل تعيين نادرست مکان انسداد، انتشار وسيع بدخيمي و انسداد عملکردي دريچه خروجي معده به دليل درگيري با تومور نورون (شاخه سلياک) باشد.

در يک مرور نظام‌مند (سيستماتيک) از اطلاعات موجود ميان سال‌هاي 1992 تا 2003 که 136 مطالعه را بررسي کرده، مشخص شد جايگذاري استنت در 97 درصد بيماران موفقيت‌آميز بوده و از اين تعداد نيز 89 درصد، بهبود علايم باليني را نيز تجربه کردند.


عوارض

عوارض جانبي چندي مي‌تواند در حين يا پس از گذاشتن استنت رخ دهد:

1) عوارض حين عمل مانند موارد ناشي از سداتيو کردن بيمار، آسپيراسيون ريوي، بد
جاي‌گيري استنت، پارگي و خون‌ريزي

2) عوارضي که بعد از عمل ديده مي‌شوند، مانند حرکت استنت به جلو، خون‌ريزي، پارگي و تشکيل فيستول.

البته در مطالعات بررسي شده، مرگ و مير ناشي از اين عوارض ديده نشده و بيشترين مورد يافت شده گرفتگي خود استنت در 18 درصد موارد است که علت اصلي آن هم، ارتشاح تومور مي‌باشد. اگر تومور رشد کند و از داخل استنت را بگيرد يا رشد بيش از اندازه‌اي داشته باشد (چه به دليل بدخيمي يا ناشي از موارد خوش‌خيم)، يک استنت ديگر درون استنت اوليه و اصلي قرار داده مي‌شود. البته تاکنون اطلاعاتي از ايمني اين استنت‌هاي روده‌اي در بيماراني که تحت پرتودرماني قرار مي‌گيرند، منتشر نشده است؛ هر چند که مي‌تواند خطرناک باشد.

منبع: نشریه سپید شماره ۱۵۲