پزشکی بالینی

سنگ بناي تشخيص و درمان کامل بيماري سينوس‌ها، گرفتن شرح حال دقيق، معاينه فيزيکي کامل و انجام آندوسکوپي بيني است. پيش از اينکه جراحي را در نظر داشته باشيم، بايد مطمئن شد که حقيقتا بيمار سينوزيت دارد و کاملا تاييد شود.

درمان طبي، کليد اصلي درمان بيشتر بيماران مبتلا به سينوزيت مزمن يا راجعه است که جراحي مي‌تواند در کنار آن، به درمان کامل‌تر کمک کند. همچنين درمان طبي پس از جراحي نيز لازم است.

از آنجا که در طبابت عمومي بسيار ديده مي‌شود بيماراني که مبتلا به سينوزيت هستند ولي به درمان طبي پاسخ نمي‌دهند، علت اصلي آن در درمان‌هاي تجربي و کاربرد بدون هدف و ناآگاهانه آنتي‌بيوتيک‌ها عليه باکتري‌ها، قارچ‌ها، مايکوباکتري‌ها يا ساير ارگانيسم‌هاي درگير جستجو مي‌شود.

براي تشخيص يا درمان رينوسينوزيت مزمن، معاينه کامل سر و گردن، همراه با رينوسکوپي فوقاني بايد انجام شود. اگر معاينات بيشتري لازم باشد، لزوم انجام آندوسکوپي کامل بيني توجيه مي‌شود.

آنچه واقعا نگران‌کننده است، ايجاد خطر جدي در حضور باکتري‌هاي گرم منفي يا استاف اورئوس مقاوم به متي‌سيلين است که با درمان‌هاي تجربي تکراري رخ مي‌دهد. رشد بيش از حد قارچ‌ها نيز از ديگر عوارض جانبي است. به دست آوردن ترشحات طي آندوسکوپي و کشت آنهاست که به کم کردن اين مشکلات و بالا بردن موفقيت بيشتر درمان‌هاي آنتي‌بيوتيکي کمک شاياني مي‌کند. البته به دست آوردن مواد لازم براي کشت آسان نيست و با استفاده از روش‌هاي مناسبي بايد انجام شوند، از جمله روش‌هاي جمع‌آوري درست و محيط‌هاي انتقال مناسب و به موقع رساندن آنها به آزمايشگاه. بنابراين آندوسکوپيست بايد از تمامي اين عوامل مطلع باشد. از طرفي، کشت‌ها بايد از نواحي مناسب گرفته شود، به خصوص از مئاتوس مياني يا مستقيما از سينوس‌ها (در بيماراني که دهانه سينوس‌هايشان باز است).

عوارض

همه خطرات احتمالي و مزاياي آندوسکوپي سينوس بايد با بيمار در ميان گذاشته شود. اين خطرات مي‌تواند شامل موارد زير باشد: خون‌ريزي، جراحت چشم، دوبيني، کوري، نشت مايع مغزي ـ نخاعي، آسيب مستقيم مغز، اپي‌فورا و آسيب مجراي نازولاکريمال.

قلمرو کارکرد آندوسکوپي سينوس روز به روز گسترده‌تر مي‌شود و بيشتر روش‌هايي که پيش از اين با برش‌هاي خارجي انجام مي‌شدند، امروزه با آندوسکوپ به سرانجام و نتيحه دلخواه مي‌رسند. در بعضي مرکز، برداشتن تومورهاي قاعده جمجمه و پاپيلوموها، نيز با اين روش منحصر به فرد انجام مي‌شود.

قرار دادن لوله آندوسکوپ در بيني، مي‌تواند رفلکس gag بيمار را تحريک کند و حالات و احساس ناخوشي براي وي ايجاد کند که اين امر حتما بايد مدنظر پزشک معالج باشد.

در روش آندوسکوپي، نيازي به برش و رسيدن به سينوس مربوطه نيست. هدف باز کردن مجراي اصلي سينوس است، حال آنکه در روش قديمي، مبنا تخليه محتويات داخل سينوس است. چون در روش آندوسکوپيک، نسج آسيب کمتري مي‌بيند، درد و تورم آن کمتر از روش متداول قديمي است. به دليل آنکه مبناي عمل آندوسکوپيک، حفظ عملکرد سينوس است، نتيجه عمل بهتر و احتمال عدد سينوزيست کمتر است.

به دليل آنکه بيشتر سينوس‌ها، در هنگام تولد تشکيل نشده‌اند و پس از آن به تدريج تشکيل شده و بزرگ مي‌شوند و افزايش حجم آنها تا سن بلوغ نيز ادامه پيدا مي‌کند، بهتر است تا پس از بلوغ، عمل جراحي سينوس به تاخير افتد.

جراحي آندوسکوپي به روش بالون سينوپلاستي، پديده‌اي نوين در درمان بيماري‌هاي بيني و سينوس محسوب مي‌شود و کمتر از سه سال است که در دنيا مرسوم گشته است. اين روش جراحي با هدف نگهداري حداکثر بافت‌هاي بيني و سينوس و حداقل دستکاري در سينوس‌ها ابداع شده و مي‌تواند ضايعات منفرد سينوس‌ها، قارچ‌هاي سينوس، سينوزيت مزمن، کيست‌هاي داخل سينوس‌ها و... را با کمترين دستکاري روي نسوج بيني و سينوس، درمان کند. اين روش جراحي، افق تازه‌اي پيش روي بيماران بيني و سينوس گشوده است.

منبع: نشریه سپید شماره ۱۱۷، دکتر شادی کلاهدوزان