پزشکی بالینی

دفيبريلاتور خارجي اتوماتيك

دفـيـبـريـلاسيـون Defibrillation در واقـع تشكيـل شده از دو كلمه De = به معناي بي اثر كردن و خنثي كردن و Fibrillate = به معناي انقباضات نا هماهنگ و نامتعادل و غير متناسب قلبي است و اگر بخواهيم تـعـريفي از دفيبرلاسيون ارائه بدهيم بايد بگوييم دفـيـبـرلاسيون در واقع درماني براي آريتمي‌هاي تهديده كنند حيات در قلب، مثل فيبرلاسيون بطني يــا دهـلـيـزي  AF( ِ )VFو بـي نـبـضـي (Ventricular tachycardic) است. 
دفيبـرلاتـورهـا مـي‌توانند، خارجي (external)، انـتـقـالـي (transvenous) يـا كـاشتنـي (implantable) باشند كه نوع آن بر اساس كاربرد دستگاه تعيين مي‌شود. بعضي از دفيبرلاتورهاي خارجي با نام AED) Automated external defibrillator) شـنـاخته مي‌شوند كه به صورت خودكار تشخيص درمان ريـتـم را مـي‌دهـد بـه ايـن مـعـني كه ناظر و مريض مي‌توانند از آن بدون نياز به آموزش و ياد گيري استفاده كنند.

دفيبريلاتور‌هاي خارجي اتوماتيك (AED)
ايــن دسـتـگــاه‌هــا طـوري طـراحـي شـده انـد كـه مي‌توانند ريتم‌هاي قلبي را به تنهايي آناليز كنند و سپس جايي كه شوك لازم است را مشخص كنند. اين دستگاه براي استفاده افراد غير متخصص كه نياز به آموزش كمي دارند، ساخته شده است. اين دستگاه‌ها معمولا محدوديت‌هايي براي مداخله در تحويل شوك‌هاي با انرژي بالا براي ريتم‌هاي VF و VT دارنـد و بنـابـرايـن يـك پزشك حرفه‌اي بيشتر علاقه به استفاده از دفيبريلاتورهاي دستي يا نـيـمــه خــودكــار را دارد. دسـتـگـاه‌هـاي اتـومـاتيـك همچنين براي تشخيص ريتم، زمان اندكي مي‌برند (بين 10-20 ثانيه) در حالي كه يك پزشك متخصص مي‌تواند كار خود را خيلي سريع‌تر با استفاده از نوع دستي انجام دهد. 
دفيبـريـلاتـورهاي خارجي اتوماتيك عموما به وسيله پرسنل آموزش ديده شده كه مي‌توانند در وقايع حضور داشته باشند، نگهداري مي‌شوند يا گـاها دسترسي عمومي به دستگاه در محل هايي مثـل ادارات دولتـي، مـراكـز فـروش، فـرودگـاه‌هـا، رســتـــوران‌هـــا، هــتــل‌هــا و.... وجــود دارد. مـحــل دسترسي عمومي به AED بايد جايي باشد كه تعداد زيـادي از مـردم وجـود دارند و در واقع جايي كه ريسك حمله ناگهاني قلب بالا باشد. در بسياري از مـحـل‌هـاي، سـرويـس‌هـاي اورژانـسـي (مثل آتش نـشـانـي)  احـتـمالا يك AED حمل مي‌كنند، حتي بعضي از آمبولانس‌ها علاوه بر دستگاه دستي يك نمونه AED نيز با خود جابه جا مي‌كنند. 

ايمني بيمار
اين دستگاه نبايد براي بيماران كمتر از 8 سال و يا بيماراني با وزن كمتر از 25 كيلوگرم مورد استفاده قرار گيرد. 
الــكــتـــرودهــاي ECG و كــابــل‌هــا حــاوي مــواد فـــرومــغــنــاطـيــس اســت. آن‌هــا نـبــايــد در اطــراف ميدان‌هاي مغناطيسي بزرگ ايجاد شده مانند MRI اســتــفـــاده شـــونـــد چـــراكـــه ايـــن مـيــدان‌هــا سـبــب كـشـيـده‌شـدن اجـسـام بـه سـمـت خود و در نتيجه آسـيـب ديـدن يـا حـتـي مرگ بيمار مي‌شوند. پس دستگاه را در موقعيت مناسبي نسبت به بيمار قرار دهيد. همچنين تمامي كابل‌ها و اتصالات بايد از بيمار دور باشند. 

خطر شوك 
در طـول عـمـلـيـات دفـيبريلاسيون، از هر گونه تـمـاس مـسـتـقـيـم بـا بـيـمـار و ديـگـر اجـسـام رسـانـا خودداري كنيد.

سوختگي 
پـدهـا نـبايد با يكديگر تماس پيدا كنند. تماس سـيــم‌هــاي لـيــد بــا الـكـتــرود نـيــز مـي‌تـوانـد سـبـب سوختگي پوست در حين عمليات شود يا اينكه جـريـان را بـه منطقـه‌اي دور از قلـب هدايت كند. موهاي بدن را كه بيش از حد بلند هستند، برداريد چرا كه موي بلند نيز منجر به سوختگي و يا بي‌اثر بودن انتقال انرژي مي‌شود. هرگز از الكل و يد براي آمــاده ســازي پــوســت اسـتـفــاده نـكـنيـد. ايـن مـواد خـشـكـي پـوسـت و در نـهايت عملكرد ضعيف و نـامـنـاسـب دسـتـگـاه را بـه دنبال دارند. چسبندگي ضـعـيـف يـا هـواي زيـر پـدهـا نـيـز سبب سوختگي مي‌شود.

انرژي الكتريكي 
اين دستگاه مي‌تواند انرژي در حدود 360 ژول را تخليه كند. از مدل‌هايي كه برچسب حفاظت بر روي آن‌ها درج نشده است، هرگز استفاده نكنيد. اگر اين انرژي بزرگ تخليه نشده باشد، مي‌تواند سبب صدمه يا مرگ شود. در طول دفيبريلاسيون، اپراتور و ديگر افراد حاضر بايد از بيمار، تخت و تمامي سطوح رسانا فاصله داشته باشند. پدها نيز نـبـايـد نـزديك ژنراتور ضربان ساز داخلي باشند. هميشه آن‌ها را روي مناطق مسطح پوست به كار بريد و از به كار بردن پد بر روي نواحي چين خورده لايه پوست، اجتناب كنيد. 

تفسيرهاي غلط در ECG 
قـراردادن نـامـنـاسـب پـدهـا مـمـكـن است سبب تجزيه و تحليل نادرست و نامناسب مقدار شوك اعمالي شود. 
دسـت زدن و حـركت بيمار در طول آناليز نيز موجب بروز اشتباه يا تاخير در تشخيص مي‌شود. 
پيس ميكرهاي قلبي ممكن است در تحليل ريتم تاثير گذار باشند و سبب كاهش حساسيت دستگاه يا خطاهايي در ريتم‌هاي شوك آشكار شده، شوند.
دستگـاه در مجاورت الكتروكوتر يا تجهيزات حرارتي نبايد به كار برده شود. هر گونه تجهيزاتي كه از خود فركانس رادئويي قوي ساطع مي‌كنند، مي‌توانند سبب تداخل الكتريكي در سيگنال ECG شوند. 

عملكرد نامطلوب دفيبريلاتور
پــدهــا نبـايـد در مجـاورت منبـع گـرمـا بـا درجـه حرارت بيشتر از 35 درجه قرار گيرند. پدها را با الكل يا حلال تميز نكنيد. از پدها، باتري و ديگر لوازم جانبي مخصوص خود دستگاه استفاده كنيد. اسـتـفــاده از قـطـعــات غـيـر مـجـاز سـبـب عـمـلـكـرد نــادرســت و انــدازه گـيــري‌هــاي اشتبـاه مـي‌شـود. دفــيــبـــريـــلاتـــور را مــدام شــارژ و دشــارژ نـكـنـيــد. دسـتورالعمل كارخانه سازنده را براي استفاده از پـدهـا دنـبـال كـنيد. استفاده نادرست ممكن است بـاعـث عـمـلكرد غير صحيح و يا حتي سوختگي شود. پدهاي يك بار مصرف را نيز مجددا به  كار نبريد. آن‌ها را در محلي خشك و خنك نگهداري كنيد. از استريل كردن پدها خودداري كنيد. خطر انــفــجـــار دســتــگـــاه، اگـــر در حـضــور اكـسـيــژن يــا بي‌حس‌كننده‌هاي قابل اشتعال به كار رود، وجود دارد. هرگز دستگاه را در آب يا ديگر مايعات فرو نبريد.
در صـورت بروز مشكل به هيچ وجه اقدام به بـاز‌كردن دستگاه نكنيد. تمام سرويس دهي بايد توسط افراد متخصص صورت گيرد. 

مراقبت از باتري 
اين دستگاه از باتري‌هاي غير قابل شارژ ليتيوم با طـول عـمـر تقريبا 5 سال، استفاده مي‌كند. به كار بـردن ديـگـر بـاتـري‌هـا مي‌تواند به دستگاه صدمه بزند. هميشه ظرفيت باقي مانده از باتري را بعد از هر استفاده بررسي  و در صورت ضعيف بودن، آن را تـعـويـض كـنيد. به دليل امكان تخريب و فاسد شدن مواد باتري، دستگاه را تنها در صورت نياز روشـن كـنيد. ظرفيت باتري با هر بار فعال شدن دسـتـگـاه، كـاهـش مـي‌يـابد. چشمك زدن نشانگر وضـعـيـت بـاتـري، مـشـخـص كـننده ضعيف شدن بــاتـري اسـت. الـبـتـه در چـنـيـن شـرايـطـي دسـتـگـاه همچنان براي بيمار قابل استفاده است. 
اگـر دفيبريلاتور روشن است اما عبارتfailure  Self-Test ظاهر شده است، سريعا تماس دستگاه را با بيمار قطع كنيد. سپس دستگاه را خاموش كرده و باتري را تعويض كنيد. اگر پس از روشن كردن مـجــدد، بــاز هــم ايــن عـبــارت نـمــايــش داده شــد، دفيبريلاتور را به نمايندگي مجاز ارجاع دهيد.
بــراي اطــلاع از آمــادگـي دسـتـگـاه از شـاخـص نمايشگر وضعيت دستگاه كمك بگيريد. هر كدام از عـلامـت‌هـاي زيـر  نشان دهنده مفهوم خاصي هستند:

آماده براي استفاده

باتري ضعيف

عدم استفاده از دستگاه
هميشه يك باتري با شارژ كامل براي استفاده در شرايط ضروري در دسترس خود داشته باشيد. 

قراردادن باتري
1-كابل دفيبريلاتور را از دستگاه جدا كنيد.

2- پايه‌هاي لاستيكي سياه رنگ را جدا كرده، سپس پوشش باتري را به صورت كشويي برداريد.

3-محل پين‌هاي تماس  باتري در گوشه پايين سمـت راست محفظه باتري است.

3 پين اتصال بـاتـري را محكـم بـر روي پيـن‌هـاي تمـاسي فشار دهيد.

4-باتري را درون محفظه قرار داده و درپوش آن را قرار دهيد.

5-پـايـه‌هاي لاستيكي سياه را دوباره به حالت اوليه برگردانيد.

6-دستگاه با كليد on روشن مي‌شود.

7-اطـمـيـنــان حــاصــل كنيـد كـه نشـانگـر حـالـت سيستم، وضعيت مناسبي از شارژ باتري را نمايش مي‌دهد

منبع: نشریه مهندسی پزشکی شماره ۱۳۵، مهندس فرشته ارادی زارع