پزشکی بالینی

محققان دانشکده پزشکی دانشگاه آلبرت انیشتین و دانشگاه کالیفرنیا ترکیب جدیدی از نانوذرات با استفاده از چیتوسان (پلی‌ساکاریدی که از پوسته سخت‌پوستانی مانند خرچنگ و میگو گرفته می‌شود) ساخته‌اند که می‌توان از آن برای درمان بیماری‌های التهابی صورت مانند آکنه (جوش غرور جوانی) استفاده کرد. این نانوذرات نه تنها برای از بین بردن پروپیونی‌باکتریومِ آکنه (باکتری تشدیدکننده آکنه) موثر است، بلکه از آسیب‌رسانی التهاب ناشی از آکنه که منجر به زخم بزرگ و دردناک می‌شود، نیز جلوگیری می‌کند.
آکنه بیماری پوستی بسیار شایعی است که سالانه 40 تا 50 میلیون انسان به آن دچار می‌شوند. اگرچه آکنه بیشتر به عنوان بیماری مزاحم در سنین بلوغ شناخته و تقریبا 75 درصد نوجوانان دچار آن می‌شوند، اما این بیماری می‌تواند در دوران بزرگسالی شروع شود و یا کماکان ادامه داشته باشد و باعث بروز ناراحتی‌های روانی و فیزیکی و همچنین بدشکلی‌های ماندگار شود. تمامی درمان‌های موضعی آکنه شامل بنزوئیل پراکسید، سالیسیلیک اسید، آنتی‌بیوتیک‌های موضعی مانند کلیندامایسین و رتینوئیدها با اثرات جانبی مختلفی مانند سوزش، قرمز شدن، لایه برداشتن و پوسته‌ پوسته شدن و مقاومت باکتریایی همراه بوده و نتیجتا در بیمارهای با رنگ تیره‌تر پوست، باعث تغییر رنگ ناشی از سوزش می‌شوند. این عوارض جانبی اغلب به عنوان عامل اساسی محدودکننده در سازگاری بیمار و راندمان تاثیر درمان شناخته می‌شود.
به منظور بهبود فعال بودن و مهمتر از آن تحمل‌پذیری بعنوان عامل ضد آکنه، بنزوئیل پراکسید در نانوذرات چیتوسان- آلژینات کپسوله شد. برای سنتز این نانوذرات (اندازه کمتر از 50 نانومتر) غیرسمی، زیست‌تخریب‌پذیر و زیست‌سازگار قابل استفاده برای درمان عفونت‌های پوستی، از مشتق پلیمر چیتین- چیتوسان (پوسته زیست ساختار سخت‌پوستان) و آلژینات (عامل ژلی پایدار حرارتی) استفاده شد. خاصیت ضدمیکروبی چیتوسان به خوبی اثبات شده و از آن بعنوان نگاهدارنده در بسته‌بندی غذا برای جلوگیری از فساد غذایی استفاده می‌شود. همچنین از این ماده بعنوان یک جزء در ساخت منسوجات ضدمیکروبی برای لباس‌های کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی استفاده می‌شود. این نانوذرات سنتز شده به خودی خود علاوه بر خاصیت ضدمیکروبی در برابر پروپیونی‌باکتریوم آکنه، در برابر استافیلوکوک اورئوس (Staphylococcus aureus) مقاوم به متیسیلین و اشریشیاکُلی (Escherichia coli) نیز چنین خاصیتی دارند.
نتایج تحقیق حاضر نشان داد نانوذرات چیتوسان- آلژینات نه تنها می‌توانند بعنوان ابزار کنترل‌شده رهایش استفاده شوند، بلکه به صورت ذاتی دارای خاصیت ضدمیکروبی و ضدالتهاب بوده که می‌توانند برای کاربردهای درمانی دیگر مورد استفاده قرار گیرند. این یافته جدید کشف بزرگی به حساب می‌آید که در آن توسعه داروهای جدید با استفاده از نانوذرات چیتوسان- آلژینات می‌تواند به صورت بالقوه برای درمان آکنه و بیماری‌های عفونی و التهاب‌آور دیگر صورت مفید باشد. این محققان، جزئیات نتایج کار تحقیقاتی خود را در مجله‌ی Journal of Investigative Dermatology منتشر کرده‌اند.

محققان اسکاتلندی در تحقیقات خود دریافته‌اند، جلبک‌های دریایی کلید مقابله با مشکلات پوستی از جمله آکنه بوده و اسیدهای چرب تولید شده توسط جلبک‌ها از خواص پاک‌کنندگی پوست برخوردارند. محققان موسسه Aquacalture دانشگاه استرلینگ در تحقیقات خود دریافتند که اسیدهای چرب می‌توانند از رشد پروپیونی باکتریوم آکنه – نوعی باکتری عامل بروز مشکلات متداول پوستی – پیشگیری کنند.
اسیدهای چرب تولید شده توسط برخی گونه‌های جلبک دریایی علاوه بر توقف رشد «پروپیونی باکتریوم آکنه» از خواص تمیزکنندگی پوست برخوردار است. عملکرد این اسیدهای چرب در توقف رشد باکتری‌های پوست، کاملا مشابه درمان‌های متداول آکنه حاوی موادی مانند اسید سالیسیلیک و بنزوئیل پراکسید است. محققان دریافتند که در جلبک‌های دریایی شش اسید چرب مختلف برای مقابله با آکنه وجود دارند که شامل اسید چرب امگا 3 و 6، ایکوز اپنتانوئیک اسید (EPA) و دیومو گاما لینولینک اسید (DGLA)‌ هستند.
اسید چرب EPA توسط گونه‌ای از جلبک دریایی تولید می‌شود و در ماهی آزاد نیز وجود دارد؛ اسید چرب DGLA‌ نیز توسط نوعی جلبک قهوه ای تولید می‌شود. دکتر «اندرو دسبیوس» سرپرست تیم تحقیقاتی تأکید کرد: بسیاری از اسیدهای چرب باعث مهار یا از بین رفتن باکتری‌ها می‌شوند؛ اسیدهای چرب بصورت طبیعی بر روی پوست وجود دارند که از پوست در برابر باکتری های ناخواسته دفاع می‌کنند و افزودن اسید چرب بیشتر، مقاوت دفاعی پوست را افزایش می دهد. محققان امیدوارند با کمک نتایج بدست آمده در این مطالعه، لوسیون پوست حاوی اسیدهای چرب مفید برای درمان آکنه تولید کنند که جایگزین مصرف داروهای شیمیایی با عوارض جانبی شود. نتایج این مطالعه در مجله Marine Drugs منتشر شده است.

با وجود گفته‌هاي بسياري از پزشكان مبني بر اين كه آكنه هيچ ارتباطي با رژيم غذايي ندارد، اما هيچ جوان مبتلا به آكنه‌اي را پيدا نمي‌كنيد كه با خيال راحت بتواند انواع خوردني‌ها را مصرف كند. البته امروزه متخصصان تغذيه و پوست و مو بر اين عقيده‌اند كه ارتباط مستقيمي بين برخي خوردني‌ها و تشديد آكنه وجود دارد. از چه غذاهايي زياد مصرف كنيد؟
1 - ميوه‌هاي حاوي ويتامين C را در برنامه روزانه خود قرار دهيد. ويتامين C علاوه بر شاداب نگه‌ داشتن پوست، در ساخت كلاژن پوست نقشي كليدي ايفا مي‌كند كه در ترميم جاي جوش‌ها بسيار موثر است.
2 - غذاهاي حاوي ويتامينE را فراموش نكنيد. ويتامين E سبب نرمي و شادابي پوست مي‌شود.
3- سير و پياز سرشار از سولفور هستند و باعث كاهش آكنه مي‌شوند.
4- جگر به دليل داشتن مقادير زياد ويتامين A به بهبودي جاي آكنه كمك مي‌كند. لازم به ذكر است در كنار ويتامين C تركيبات ويتامين‌ A در ساخت و ساز كلاژن پوست نقش اساسي ايفا مي‌كنند، از اين رو مصرف جگر كبابي يا آب‌پز، براي از بين رفتن جاي آكنه و جلوگيري از تشديد آن توصيه مي‌شود. همچنين هويج و سيب‌زميني نيز از جمله منابع خوب ويتامين A هستند.
5 -  آب زياد بنوشيد. خشكي پوست، ارتباط بسيار نزديك با ميزان آب مصرفي بدن و آكنه دارد. زمستان‌ها به دليل كاهش ميل فرد به نوشيدن آب، پوست خشك شده، و به دنبال آن آكنه شديدتر مي‌شود.
6 - به‌‌رغم نگرش غلط عامه، عسل در عين حال كه شيرين است، در بهبود آكنه تاثير دارد.
از چه غذاهايي بايد پرهيز كرد؟
1- اولين قدم در پرهيز، حذف غذاهاي چرب و سرخ‌كردني است. تمام غذاهاي خود را آب‌پز يا كبابي ميل كنيد و از سرخ كردن آنها حتي با روغن‌هاي مجاز و سالم جدا بپرهيزيد.
2 - چيپس، پفك و ساير تنقلات كه علاوه بر چرب بودن، حاوي مقادير زياد رنگ‌هاي صنعتي هستند، تشديد آكنه را در پي دارد.
3 - هر نوع ادويه اعم از فلفل، دارچين و ساير ادويه‌ها حتي اگر تند هم نباشند بايد از رژيم غذايي حذف شوند.
4 - مغزها، شيريني‌جات و دانه‌هاي روغني به دليل طبع گرم و همچنين چربي بالا آكنه را تشديد مي‌‌كنند.
5 -‌ سس‌ها و هرگونه لبنيات چرب اعم از خامه و سرشير بايد از رژيم غذايي حذف شوند، زيرا چرب شدن پوست به دنبال مصرف غذاهاي چرب، عامل مهمي براي بروز آكنه است.

سازمان غذا و داروي آمريکا (FDA)، فوم 1/0 درصد تازاروتن (Tazarotene) با نام تجاري فابيور (Fabior) را مورد تاييد قرار داده است. تازاروتن تنها رتينوييد به شکل فوم موضعي است که براي درمان آکنه ولگاريس در بيماران بالاي 12 سال تجويز مي‌شود. شرکت توليدکننده اين محصول معتقد است فوم فابيور گزينه درماني ارزشمندي در مبتلايان به آکنه متوسط تا شديد محسوب مي‌شود. تاييد اين دارو براساس يافته‌‌هاي به دست آمده از دو مطالعه باليني تصادفي دوسوکور چند مرکزي فاز 3 انجام شده است. شايع‌ترين عارضه جانبي گزارش شده به دنبال مصرف تازاروتن عبارت است از تحريک شدن، خشکي و اريتم موضع. آکنه شايع‌ترين مشکل پوستي در آمريکاست و حدود 40 تا 50 ميليون نفر از مردم اين کشور حداقل يک بار در طول عمر خود اين عارضه را تجربه مي‌کنند. هر چند آکنه ممکن است در هر سني ايجاد شود، اما در ميان نوجوانان و جوانان شايع‌تر است. هورمون‌‌ها و ساير موادي که روي غدد چربي‌ساز پوست و فوليکول‌‌هاي مو اثر مي‌گذارند، معمولا در ايجاد آکنه دخيل هستند. البته علت اصلي ايجاد آکنه نامشخص است.