پزشکی بالینی

برخي از مبتلايان به سرطان تيروييد در مراحل اوليه بيماري خود ممکن است بدون نياز واقعي تحت درمان با يد راديواکتيو قرار گيرند در حالي که ساير بيماران در مراحل پيشرفته بايد از اين درمان بهره ببرند ولي يد راديواکتيو براي آنها تجويز نمي‌شود. ساليانه در کشور آمريکا براي بيش از 44 هزار نفر تشخيص سرطان تيروييد گذاشته مي‌شود. در صورت تشخيص زودرس اين بدخيمي، شانس درمان بيماران پس از جراحي و برداشت تيروييد زياد است و اغلب اين افراد از بدخيمي جان سالم به‌در خواهند برد. براي از بين بردن هرگونه بافت سرطاني، بيماران اغلب با يد راديواکتيو تحت‌درمان قرار مي‌گيرند اما نتايج تحقيقات جديد نشان داده‌اند که طيف وسيع و بسيار متنوعي از بيماران مبتلا به بدخيمي تيروييد تحت‌درمان با يد راديواکتيو قرار مي‌گيرند.
چنين يافته‌اي به اين معناست که پزشکان هنوز مطمئن نيستند چه مواقعي تجويز يد راديواکتيو ضروري است و در چه مواردي اصلا لازم نيست. نتايج مطالعه مذکور در شماره ماه آگوست نشريه انجمن پزشکان آمريکا به چاپ رسيده است. دستورالعمل‌هاي جديد، تجويز يد راديواکتيو را براي کاهش خطر عود در سرطان‌هاي پيشرفته تيروييد -شامل تومورهاي بزرگ که به‌نظر مي‌رسد به خارج از تيروييد گسترش يافته‌اند- توصيه کرده‌اند. در مواردي که بيماري تا اين حد پيشرفت نکرده است، مطالعات تجويز يد راديواکتيو را تاييد نمي‌کنند.
براي اطلاع از نحوه و زمان تجويز يد راديواکتيو توسط پزشکان، محققان پرونده 190 هزار بيمار با تشخيص بدخيمي تيروييد را که در خلال سال‌هاي 1990 تا 2008 ميلادي در 981 بيمارستان در آمريکا تحت‌درمان قرار گرفته بودند مورد بررسي قرار دادند. طي اين دوره زماني، تجويز يد راديواکتيو از 40درصد بيماران در 1990 به 56 درصد بيماران در 2008 ميلادي رسيد. بيماران با بدخيمي تيروييد مرحله يک در مقايسه با بيماران با سرطان پيشرفته تيروييد مرحله 4، به ميزان کمتري تحت‌درمان با يد راديواکتيو قرار گرفته بودند. جالب آن بود که بيماران در مرحله 2 و 3 بدخيمي به همان اندازه بيماران در مرحله 4 بيماري، تحت درمان با يد راديواکتيو بوده‌اند. نکته ديگر آنکه احتمال دريافت يد راديواکتيو به ميزان زيادي به بيمارستان و پزشک درمانگر بستگي داشت!

پژوهشگران دانشگاه اورگان موفق به کشف اسپکترومتر جديدي شدند که مي‌تواند آلودگي با مواد راديواکتيو را نسبت به وسايل موجود با سرعت و دقت بيشتري اندازه‌گيري کند. در ضمن قيمت اين دستگاه نيز در صورت توليد بسيار ارزان‌تر از نمونه‌هاي موجود خواهد بود. مجوز ساخت اين دستگاه صادر شده و در آينده‌اي نزديک در مقياس انبوه توليد خواهد شد. اين وسيله مي‌تواند ميزان اشعه گاما و بتا را به صورت کمي و با دقت بالا ظرف 15 دقيقه اندازه‌گيري کند. در حال حاضر اين کار توسط وسايل موجود، نياز به حداقل 12 ساعت وقت دارد. اين وسيله طي تلاش 10 ساله اين پژوهشگران ساخته شده است.

حوادث هسته‌اي از رخدادهاي خطرناکي هستند که مي‌توانند عوارض جبران‌ناپذير و حتي گاهي کشنده‌اي را براي مصدومان در پي داشته باشند. نوعي از اين حوادث ورود تصادفي مواد راديواکتيو به بدن است. در اين موارد بايد از داروهايي استفاده کرد که مواد راديواکتيو را هرچه سريع‌تر از بدن خارج مي‌کنند. پيش از اين به اين منظور از داروي تزريقي Zn-DTPA استفاده مي‌شد اما طبق اعلام شرکت نانوتراپيوتيک، دارويي خوراکي به نام Nano-DTPA طراحي شده که به شکل کپسول خوراکي تجويز مي‌شود و در چنين حوادثي مي‌تواند با اثربخشي مشابه با داروي تزريقي به کمک حادثه‌ديدگان بيايد. اين دارو که با حمايت مالي و سفارش موسسه ملي سلامت آمريکا توليد شده، براي کسب مجوزهاي لازم به اداره نظارت بر غذا و داروي ايالات متحده آمريکا فرستاده شده است. شرکت نانوتراپيوتيک همچنين اعلام کرده شايد بتوان از اين داروهاي درمان موارد تجمع بيش از حد آن در بدن نيز استفاده کرد، چرا که قابليت شلاته کردن يون‌هاي آهن را دارد.

پژوهشگران دانشگاه بن آلمان در يک بررسي مروري اعلام کردند انجام اسکن هسته‌اي با راديوداروي سستاميبي که براي انجام اسکن پاراتيروييد به کار مي‌رود، مي‌تواند در تشخيص و افتراق ضايعات خوش‌خيم از بدخيم تيروييد نيز موثر باشد. اين بررسي مروري نشان مي‌دهد عدم جذب ماده راديواکتيو سستاميبي در آن دسته از گره‌هاي سرد تيروييد که شک به بدخيمي آنها وجود دارد، مي‌تواند تا حدود زيادي احتمال بدخيمي را کنار بگذارد.
البته اين پژوهشگران تاکيد کرده‌اند که دقت اين روش تشخيصي 100 درصد نبوده و حساسيت ويژگي آن تنها بالاي 90 درصد است. به هر حال با توجه به غيرتهاجمي بودن اين اسکن و دسترسي آسان به آن در اکثر مراکز پزشکي هسته‌اي، اين روش مي‌تواند در تصميم‌گيري براي گره‌هاي سرد تيروييدي به متخصصان غدد کمک شاياني نمايد.