پزشکی بالینی

ژن ایجادکننده بیماری کبد چرب توسط محققان شناسایی و کشف شد. یک تیم تحقیقاتی به رهبری اروین واگنر، رئیس مرکز اسپانیایی بنیاد ملی تحقیقات سرطان، در برنامه سرطان زیست شناسی سلولی، در همکاری با یوهان در لوزان، ژن AP-1 را کشف کرده‌اند که به شدت در ایجاد بیماری کبد چرب موثر است. در این پژوهش محققان با استفاده از مدل موش ژنتیکی خاص، راهکار درمان بیماری کبد چرب و پیشگیری از ابتلا به سرطان کبد را کشف کرده‌اند. در این تحقیق چگونگی عملکرد ژن القاگر AP-1 به عنوان تنظیم کننده کار سلولی در ایجاد مرگ سلول‌ها به علت تومور کبدی در مراحل اولیه سرطان کبد مورد بررسی قرار گرفت.
به گفته این محققان، مکانیسم AP-1 در کنترل بیان SIRT6 با زیر و بم اپی ژنتیک بررسی شد. پس از آن مشاهده شد که پروتئین SIRT6 به عنوان سرکوبگر ژن، در مرگ سلولی موش‌ها نقش دارد. نکته مهم این است که تغییر این پروتئین در موش حتی به صورت گذرا و در مرحله شروع، به طور قابل توجهی موجب ایجاد اختلال در عملکرد سلول‌ها و رشد سرطان کبد در موش می‌شود. ارتباط این یافته‌ها در بیش از 150 نمونه بافت انسان حاوی ژن FRA-1 جمع‌آوری شده در بیماران از آسیا و اروپا مورد آزمایش قرار گرفت. مشاهده شده است که یک ارتباط روشن بین این پروتئین و شروع به سرطان کبد (HCCs) در انسان وجود دارد.
این نتایج ارتباط شروع بیماری کبد چرب و متعاقب آن ابتلا به سرطان کبد با اپی ژنتیک و مرگ سلول را در مدل انسانی روشن کرده است و محققان به بینش‌های جدیدی در بیماران مبتلا به بیماری‌های متابولیک که در آن SIRT6 نقش مهمی دارد، دست یافته‌اند. اروین واگنر، سرپرست این تیم تحقیقاتی می‌گوید: ژن AP-1 موجب کاهش ابتلا به بیماری کبد چرب در موش‌ها می‌شود. به گفته وی، این ژن حاوی پروتئین اصلی تنظیم کننده سوخت و ساز چربی در بدن است که میزان چربی خون را کنترل می‌کند. عدم تعادل بین AP-1 و پروتئین‌های مختلف نشان دهنده یک گام کلیدی در پاتوژنز بیماری کبد چرب است.
تجمع چربی در کبد به علت چاقی و مصرف الکل، بیماری کبد چرب و یا استئاتوز نامیده می‌شود که یکی از بیماری‌های شایع در جوامع غربی است. این بیماری 30 درصد از جمعیت بزرگسال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نکته قابل توجه این است که این بیماری خطر ابتلا به نارسایی کبدی، دیابت و سرطان را افزایش می‌دهد و هیچ درمان دارویی برای این بیماری خطرناک وجود ندارد. نتایج این پژوهش در مجله متابولیسم سلولی منتشر شده است.

مطالعات پیش گامانه نزدیک به 2300 بیمار دیابتی بسیار چاق به وسیله محققین صورت گرفت و آن ها ژن های مرتبط با عملکرد کبد ناسالم را شناسایی کردند. به نظر می رسد این اولین مطالعه ای است که در این مقیاس در مورد ارتباط ژنوم با بیماران چاق دیابتی صورت می گیرد. آنالیزهای گسترده ژنومی که جایگاه های مرتبط با سطوح کلی بیلی روبین، استئاتوزیز، و فیبروز خفیف را در بیماری کبد چرب غیر الکلی شناسایی می کند، به بررسی این مطلب می پردازد که چگونه عوامل ژنومی روی تکوین بیماری کبد چرب غیر الکلی اثر می گذارند. این عوامل ژنتیکی می توانند به ما در شناسایی بیمارانی که بیشتر در خطر ابتلا به اشکال مختلف بیماری کبد چرب هستند، کمک کنند و این  که کدام بیماران احتمال بیشتری وجود دارد که به اشکال حاد تر کبد چرب غیر الکلی مانند steatohepatitis مبتلا شوند.

کبد چرب غیرالکلی به دلیل انباشته شدن چربی اضافی در سلول های کبدی است و به دلیل الکل ایجاد نمی شود و یکی از عمومی ترین دلایل بیماری های کبدی مزمن است.  بیماری steatohepatitis نیز یک التهاب کبدی است و آسیب کبدی در این بیماری نیز به دلیل انباشته شدن چربی در کبد است و به دلیل الکل نمی باشد. نتایج  این مطالعه مدارکی دال بر وجود جایگاه های ژنتیکی جدیدرا نشان داد که ممکن است در مکانیزم های زیستی کبد چرب غیر الکلی و steatohepatitis نقش داشته باشند. هم چنین این مطالعه ژن هایی را مورد مطالعه قرارداد  که به شناسایی  بیمارانی که احتمال  ابتلا به بیماری کبدی در آن ها بالاست،کمک خواهد کرد .

پژوهش تیم بین‌المللی از محققان دانشگاه دوک آمریکا و دانشکده پزشکی دوک در سنگاپور نشان می‌دهد که افزایش مصرف کافئین می‌تواند کبد چرب را در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) کاهش دهد. به طور کلی 70 درصد از بیماران مبتلا به دیابت و چاقی مفرط، دچار (NAFLD) نیز هستند. هنوز درمان موثری برای این بیماری وجو ندارد اما انجام ورزش و رژیم غذایی مثمر ثمر خواهد بود. محققان با بررسی بر بافت سلولی و نمونه‌های موش مشاهده کردند که کافئین، سوخت و ساز چربی‌های ذخیره شده در سلول‌های کبد را تحریک کرده و کبد چرب را در موش‌هایی که رژیم غذایی پرچرب داشتند کاهش می‌دهد.
نتایج به دست آمده نشان می‌دهد مصرف چهار فنجان قهوه یا چای در روز می‌تواند در جلوگیری و محافظت در برابر پیشرفت (NAFLD) موثر واقع شود. به گفته پروفسور "پاول ین" سرپرست این پژوهش این تحقیق از اولین مطالعات دقیقی است که مکانیزم تاثیر کافئین بر چربی درون کبد را نشان می‌دهد که نتایج به دست آمده هم بسیار جالب بوده است.  بنا بر این گزارش، یافته‌های به دست آمده می‌تواند باعث تولید داروهای کافئین مانندی شود که اثرات جانبی مرتبط با مصرف کافئین را نداشته باشد اما تاثیرات درمانی خود را بر کبد بر جای بگذارد. این پژوهش در مجله "Hepatology" منتشر شده است.

تحقيقات تازه نشان مي‌دهد استفاده از داروي اورليستات همراه با برنامه‌هاي کاهش وزن، در مقايسه با برنامه کاهش وزن به تنهايي، به طور قابل‌توجهي بيماري کبد چرب غيرالکلي را کاهش مي‌دهد. هيچ درمان دارويي خاصي براي بيماران با بيماري کبد چرب غير الکي (NAFLD)، توصيه نمي‌شود، و تنها تعداد اندکي از رژيم‌هاي درماني طي کارآزمائي‌هاي باليني مورد بررسي قرار گرفته‌اند. اورليستات يک مهارکننده آنزيم ليپاز روده است که جريان ورود اسيدچرب آزاد به کبد را کاهش مي‌دهد و ‌سبب کاهش‌وزن شده و حساسيت به انسولين را بهبود مي‌بخشد.
محققان در يک کارآزمايي تصادفي دوسوکور عملکرد اورليستات را در 52 بيمار مبتلا به NAFLD (با متوسط سني 47 سال؛ و متوسط شاخص توده بدني ‌kg/m²‌33) که در برنامه کاهش وزن شرکت داشتند، با دارونما مورد مقايسه قرار دادند. تشخيص NAFLD بر اساس انجام بيوپسي پايه کبدي در 40 بيمار و انجام سونوگرافي در ديگران بود. بيماران به طور تصادفي براي دريافت اورليستات (120 ميلي‌گرم سه بار در روز) يا دريافت دارونما به مدت 6 ماه در دو گروه تقسيم شدند. در گروهي که اورليستات دريافت مي‌کردند، قندخون و ميزان انسولين به طور قابل‌توجهي (03/0>P) بالاتر و ميزان فيبروز کبدي در مرحله پيشرفته‌تري بود. بيماران هرماه تحت ارزيابي‌هاي بيومديکال و سونوگرافي قرار مي‌گرفتند و در 22 نفر از آنها در پايان مطالعه تحت بيوپسي مجدد کبدي قرار گرفتند. 44 بيمار مطالعه را کامل کردند (23 نفر آنها در گروه دارونما بودند). پيامدهاي مطالعه شامل تغييرات بيوشيميايي، تصويربرداري، بافت شناختي و تغييرات وزني بود.
شاخص توده بدني و ميزان آنزيم‌هاي کبدي از مقدار اوليه، در هر دو گروه به طور قابل‌توجهي کاهش پيدا کرده بود اما کاهش آنزيم‌هاي کبدي در گروهي که اورليستات دريافت کرده ‌بود در مقايسه با گروهي که دارونما مصرف کرده بودند، تقريبا دوبرابر بود (48% در مقابل 26%). در گروهي که اورليستات مصرف کرده‌بودند، تنها يک مورد عود قابل‌توجه NAFLD براساس تشخيص سونوگرافي ديده شد (05/0>P). در ميان افرادي که تحت بيوپسي مجدد قرار گرفته بودند، وجود درجات متوسطي از استئاتوز که به معني بهبودي قابل‌توجه نسبت به ميزان اوليه بود، هيچ تفاوتي در دو گروه وجود نداشت. اگرچه اين مطالعه کوچک بود، اما مشخص کرد که در مقايسه با کاهش وزن به تنهايي، اورليستات به همراه برنامه‌ کاهش‌وزن، مي‌تواند به طور قابل‌توجهي NAFLD را کاهش دهد. براي اينکه مشخص شود که آيا آيا اورليستات مزاياي بافت‌شناختي ديگري هم دارد يا نه مطالعات بزرگ‌تري لازم است.