استفاده از نانوحفره‌ها برای تشخیص زودهنگام بیماری‌ها

پژوهشگران با عبوردادن پروتئین‌ها از نانوحفره‌ها موفق به کسب اطلاعاتی در مورد ساختار آن‌ها شده‌اند. با توجه به اینکه عبور پروتئین‌های متفاوت اثرات مختلفی از خود بر جای می‌گذارد، می‌توان از این روش در تشخیص سریع بیماری‌ها نیز استفاده کرد. پژوهشگران دانشگاه پنسیلوانیا گام‌های بلندی به سوی دستیابی به روشی برای تشخیص ترتیب پایه‌های DNA وقتی که از یک حفره نانومقیاس عبور می‌کنند، برداشته‌اند. علاوه بر این، در این مطالعه آن‌ها متوجه شده‌اند که می‌توان این روش را برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ساختار پروتئین‌ها نیز استفاده کرد. روش‌هایی که در حال حاضر برای این امر وجود دارند، نیازمند کار بسیار زیاد و استفاده از تعداد بسیار زیادی پروتئین می‌باشند. هم‌چنین باید تغییراتی بر روی پروتئین اعمال شود که کارایی این مدل‌ها را برای درک رفتار پروتئین‌ها در حالت طبیعی و واقعی آن‌ها محدود می‌سازد.
روش جابه‌جایی (Translocation) که توسط محققان دانشگاه پنیسیلوانیا معرفی شده‌است، امکان مطالعه بر روی پروتئین‌های منفرد را بدون اصلاح آن‌ها فراهم می‌کند. در این روش با بررسی نمونه‌های منفرد، امکان تشخیص بیماری‌ها و پژوهش‌ بر روی آن‌ها فراهم می‌شود.
این روش از تحقیقات درندیک بر روی تشخیص ترتیب ژن‌ها به کمک نانوحفره‌ها نشأت می‌گیرد که هدف آن تشخیص پایه‌ها (آدنین، تیامین، گوانین، سیتوزین – مترجم) در رشته‌ای از DNA، از طریق بررسی اندازه روزنه‌ای است که آن‌ها هنگام عبور از حفره نانومقیاس می‌پوشانند. اثرات متفاوت بر جای مانده از این عبور به مقادیر متفاوتی از مایعات یونی اجازه عبور می‌دهد. تغییرات جریان یون‌ها توسط ادوات الکترونیکی اطراف حفره اندازه‌گیری می‌شود و می‌توان فراز و فرودهای این سیگنال را با هر کدام از پایه‌ها مرتبط دانست.
درندیک و همکارانش با انجام آزمایش‌هایی، اثرات این روش بر روی سایر مولکول‌های زیستی و ساختارهای نانومقیاس را بررسی کردند. با همکاری گروه ساون، آن‌ها بر روی مولکول‌هایی که نیاز به دقت بیشتری داشت نیز آزمایش‌هایی را صورت دادند. ساون در این ارتباط می‌گوید:« پروتئین‌های بسیاری وجود دارند که ما دوست داریم آن‌ها را نیز مطالعه کنیم؛ پروتئین‌های که بسیار کوچکتر از رشته‌های DNA هستند و کارکردن روی آن‌ها بسیار دشوار است. ما علاقه‌مند هستیم اطلاعات زیادی در مورد ساختار یک پروتئین داشته‌ باشیم مانند اینکه آیا به صورت مونومر وجود دارد یا با یک پروتئین دیگر ترکیب شده و به صورت دیمر است یا اجتماعی از تعداد زیادی از پروتئین‌هاست و به صورت الیگومر وجود دارد.»
محققان نسبت‌های مختلفی از مونومر و دیمر را در یک سیال یونی ریختند و از حفره‌ها عبور دادند. نایدزویکی در این ارتباط می‌گوید:« مونومرها و دیمرها تعداد متفاوتی از یون‌ها را مسدود می‌کنند. بنابراین وقتی از حفره عبور می‌کنند، جریان‌های متفاوتی مشاهده می‌شود.» ساون می‌گوید: «بسیاری از محققان مارپیچ‌های طولانی از پپتیدها (گروهی از آمینواسیدها – مترجم) و پروتئین‌ها را در بیماری‌هایی نظیر آلزایمر و پارکینسون مشاهده کرده‌اند اما مدارک بسیاری موجود است، دال بر اینکه این مارپیچ‌ها به بعد از بیماری مربوط می‌شوند و عامل اصلی که باعث بیماری می‌شود، مجموعه‌ای از پروتئین‌های کوچکتر هستند. اما تشخیص ماهیت و اندازه این مجموعه‌ها در شرایط فعلی بسیار دشوار است.»

ادامه نوشته

..::::  ژن‌درمانی با نانوحفره‌های زیستی  ::::..

پژوهشگران بلژیکی موفق به ساخت نانوحفره‌ای شدند که با قرار گرفتن در غشای سلولی، به صورت انتخابی برخی ترکیبات را وارد سلول می‌کند. اطراف سلول زنده یک لایه محافظ وجود دارد که فضای داخل سلول را از گزند عوامل خارجی مصون می‌دارد. پژوهشگران مدت‌هاست که به دنبال ترفندهایی هستند تا بتوانند برخی مولکول‌ها را به درون سلول زنده بفرستند. جیوانی ماگلیا، استاد رشته بیوشیمی دانشگاه کی‌یو لون بلژیک و همکارانش موفق به طراحی و ساخت نانوحفره‌ای شدند که می‌تواند با قرار گرفتن در غشای لیپیدی بعنوان یک دروازه برای حمل و نقل مولکول‌های دلخواه عمل کند. در سطح این نانوحفره رشته‌های دی‌ان‌ای قرار داده شده که تنها به برخی از مولکول‌های دارویی اجازه ورود به سلول می‌دهد.
تمام سلول‌های زنده حاوی یک غشای لیپیدی هستند که محتویات سلول‌ها را از محیط بیرون جدا می‌کند. کنترل ورود و خروج مواد از میان غشای سلولی توسط پروتئین‌های غشاء انجام می‌شود. حفره‌هایی در این غشاء وجود دارد که یون و مواد غذایی از میان آن وارد سلول می‌شود. از سوی دیگر پروتئین‌های غشاء می‌توانند بعنوان سلاح مورد استفاده قرار گیرند، به طوری که در صورت نیاز، این پروتئین‌ها می‌توانند روی دیواره سلول هدف نانوحفره‌هایی را ایجاد کنند. یون‌ها و مولکول‌ها از این نانوحفره به بیرون تراوش کرده و سلول از بین می‌رود.
پژوهشگران در تلاش هستند تا از نانوحفره‌های سنتز شده توسط آنها برای وارد کردن دی‌ان‌ای و پروتئین به درون سلول استفاده کنند. در صورت وارد شدن دی‌ان‌ای، می‌توان سلول را وادار کرد تا تغییر کاربری دهد. 
ماگلیا می‌گوید: ما می‌توانیم نانوحفره‌های زیستی را به شکل دلخواه طراحی کنیم، مشکل اصلی این است که بتوان عبور مولکول‌ها و یون‌ها را از میان این نانوحفره‌ها با دقت کنترل کرد. ما دوست نداریم که همه ترکیبات بتوانند از میان این نانوحفره عبور کنند، به همین دلیل به دنبال محدود کردن نقل و انتقال ترکیبات از میان نانوحفره هستیم. 
این گروه موفق به طراحی و ساخت نانوحفره‌ای شدند که دروازه آن مجهز به رشته‌های دی‌ان‌ای است. این دی‌ان‌ای‌ها به صورت انتخابی مولکول‌های مورد نظر را وارد سلول می‌کنند. در واقع محققان سیستمی ساختند که می‌تواند ترکیبات دلخواه آنها را وارد سلول کند. از این نانوحفره می‌توان برای ژن درمانی استفاده کرد به طوری که مواد ژنتیکی از طریق این نانوحفره وارد سلول شده و رفتار سلول را تغییر دهد.

ادامه نوشته

..::::  محققان در پی روش‌های نوین آزمایش خون  ::::..

دانشمندان به تازگی تحقیقاتی درباره استفاده از محفظه‌های زیست‌مولکولی موسوم به نانوحفره را برای تشخیص بیماری‌ها از طریق آزمایش خون آغاز کرده‌اند. اگر یافته‌های این گروه پژوهشی به اثبات برسد می‌تواند کمک بزرگی برای پزشکان در راه تشخیص بیماری‌ها با استفاده از آزمایش خون باشد.
در این پروژه محققان از نانوحفره‌هایی استفاده می‌کنند که ابعاد آنها در حد روزنه‌های غشاء سلولی است. این نانوحفره‌ها قادرند تا مولکول‌های مختلف از جمله dna را به‌ دام بیندازند. این روزنه‌ها به صورت دروازه‌هایی عمل می‌کنند که می‌توانند برخی از کانال‌های یونی را طرد کنند و برخی از آنها را بپذیرند. کانال‌های یونی به‌قدری کوچک هستند که تنها یک مولکول قادر است به‌درون آنها وارد شود.
پیش از این محققان نانوحفره را به یک غشائی مصنوعی وارد می‌کردند که میان دو الکترود قرار گرفته بود. با این چیدمان آنها می‌توانستند مولکول‌ها را از میان نانوحفره عبور دهند و برای مدت بسیار کوتاهی (چند میلی ثانیه) آن را درون نانوحفره نگه دارند و خواص فیزیکی آن را مطالعه کنند.
زمانی که یک مولکول وارد نانوحفره می‌شود تغییرات جریان الکتریکی عبوری از سیستم را به دنبال دارد که می‌توان با کنترل این تغییر جریان جرم مولکولی و بار الکتریکی این ماده را با دقت بالا اندازه‌گیری کرد. با چنین ابزاری می‌توان تفاوت میان مولکول‌های مختلف را با دقت بالا تشخیص داد. در این پژوهش محققان نانوذرات طلا را به نانوحفره‌ها متصل کردند تا از این طریق کنترل دمای آنها تفاوت میان مولکول‌های مختلف را تشخیص دهند. اتصال نانوذرات به نانوحفره از طریق رشته‌های دی‌ان‌ای انجام می‌شود. نانوذرات به سرعت نور را جذب کرده و آن را به گرما تبدیل می‌کنند. این گرما به نانوحفره منتقل می‌شود و تغییر دمای آن می‌تواند نرخ واکنش انجام شده در نانوحفره‌ها را اندازه گیری کند؛ چیزی که پیش از این امکان‌پذیر نبوده است. پژوهشگران موسسه فناوری و استاندارد امریکا با همکاری همتایان خود در دانشگاه ویرجینیا کومون‌ولث و کالج ویتون مقاله‌ خود را در این زمینه تحت عنوان "temperature sculpting in yoctoliter volumes" به چاپ رسانده‌اند.

ادامه نوشته

..::::  شناسایی پروتئین‌ها با حسگری جدید  ::::..

محققان دانشگاه صنعتی مونیخ حسگر جدیدی مبتنی بر حفره‌های نانومقیاس از جنس نیمه‌هادی تولید کرده‌اند. پژوهشگران آلمانی در این دانشگاه، طی چند سال گذشته پتانسیل‌های موجود در حفره‌های نانومقیاس را نشان داده‌اند. اخیرا این گروه تحقیقاتی در یک کار مشترک با دانشگاه «گوث» فرانکفورت، با استفاده از نانوحفره‌ها موفق به ساخت حسگری انتخابگر با حساسیت بالا در حد یک مولکول شدند. با این حسگر احتمالا بتوان به آنالیز پروتئین‌ها در یک سلول پرداخت. آخرین یافته‌های آنها در این پروژه در قالب مقاله‌ای تحت عنوان Stochastic sensing of proteins with receptor-modified solid-state nanopores در نشریه «Nature Nanotechnology» به چاپ رسیده است.
هدف اصلی محققان، تولید ادوات تشخیصی در مقیاس مولکولی است. البته در این پروژه هنوز به این نقطه نرسیده‌اند، اما حسگری که ساخته شده، قادر است تک مولکول‌هایی از پروتئین هدف را شناسایی کند، بدون این که به افزودن مواد شیمیایی نظیر برچسب نیاز باشد. از این سیستم می‌توان برای تسریع مطالعات ژنومیک و پروتئومیک استفاده کرد. برای ساخت این حسگر از زیرلایه نیترید سیلیکون به ضخامت 50 نانومتر استفاده می‌شود، بنابراین این غشاء یک تراشه نیمه‌هادی است. برای ایجاد حفره نانومقیاس می‌توان از روش‌های رایج نظیر لیتوگرافی پرتو الکترونی یا اچ یونی فعال استفاده کرد، با این روش‌ها حفره‌ای به ابعاد 20 تا 50 نانومتر به ‌دست می‌آید. از رسوب بخار برای ایجاد پوشش طلا و تیتانیوم روی این حفره استفاده می‌شود.
پس از این مراحل، نانوحفره‌ای مخروطی نوک تیز تشکیل می‌شود که قطر مخروط در حدود 25 نانومتر است. روی سطح داخلی این حفره گیرنده‌های زیست شیمی قرار دارد، این گیرنده‌ها برای اتصال به پروتئین خاصی طراحی شده‌اند. در این آزمایشات، این تراشه در یک مخزن حاوی محلول الکترولیت قرار داده شده است که در یک سوی نانوحفره پروتئین مورد نظر وجود دارد. بین دو سوی نانوحفره جریان الکتریکی برقرار است. پروتئین‌ها در حین عبور از حفره به گیرنده متصل می‌شوند که این کار موجب تغییر مقدار بار الکتریکی در دو سوی حفره می‌شود. با بررسی مقدار تغییر بار الکتریکی می‌توان پروتئین هدف را شناسایی کرد. پژوهشگران موفق شدند با این روش پروتئین‌های دارای هیستیدین را شناسایی کنند، همچنین تفاوت میان انواع مختلفی از آنتی بادی lgG را مشخص کردند. محققان معتقدند که این روش قابل استفاده برای بسیاری از پروتئین‌ها است. نتایج این تحقیق در نشریه «Nature Nanotechnology» به چاپ رسیده است.

ادامه نوشته