پزشکی بالینی

یک ضرب‌المثل قدیمی برای ازدواج موفق این است که هیچگاه با عصبانیت به اتاق خواب نروید و اکنون با یافته‌های جدید دانشمندان، در حالت گرسنگی هم نباید وارد این اتاق شد! پژوهش جدید محققان دانشگاه اوهایو نشان داده که کاهش قند خون می‌تواند احتمال بروز عصبانیت و دعوا در میان زوجها را افزایش دهد. کاهش قند خون می‌تواند منجر به احساس اضطراب و کج‌خلقی با علائمی همچون تعرق کف دست، ضربان قلب افزایشی، سرگیجه، گرسنگی شدید و دیگر علائم شود. محققان برای بررسی تاثیر گرسنگی و سطوح پائین قند خون بر احتمال دعواهای زناشویی از 107 زوج در پژوهش خود استفاده کردند. در یک دوره 21 روزه از زوجها خواسته شد تا عصبانیت خود را بر سر عروسکی که نشانگر همسر آنها بود، خالی کنند. آنها در انتهای روز اجازه داشتند تا از صفر تا 51 سوزن را در نمایش عصبانیت خود از همسر واقعی خود در هر نقطه از بدن عروسک فرو کنند. در همین حین، سطح قند خون آنها نیز اندازه‌گیری می‌شد. 
محققان دریافتند که سطوح پائین قند خون بطور نزدیکی با افزایش تعداد سوزنهای وارد شده در بدن عروسکها ارتباط داشت. در پایان این دوره، زوجها مجددا مورد آزمایش قرار گرفته و از آنها خواسته شد در یک بازی ساده دکمه‌ای که زمان واکنش را آزمایش می‌کرد، در برابر هم قرار بگیرند. برندگان اجازه داشتند برد خود را با صدای بلند در گوشی همسر خود فریاد بزنند. در واقعیت، زوجها با یکدیگر بازی نمی‌کردند، بلکه یک برنامه رایانه‌ای به آنها اجازه می‌داد تا در نیمی از موارد برنده شوند. هر زوج در زمان برنده شدن می‌توانست میزان بلندی صدا برای فریاد کشیدن بر سر همسر خود را انتخاب کند. در اینجا نیز میزان پائینتر قند خون در افراد، صداهای بلندتر را که تنبیه شدیدتری برای بازنده فرضی بود به دنبال داشت. دلیل این امر، نیازمند بودن مغز در زمان گرسنگی است. انسانها برای عملکرد مناسب، باید انرژی زیادی را برای این عضو تامین کنند. اگرچه مغز تنها دو درصد از وزن بدن را در اختیار دارد، اما حدود 20 درصد از کالری کلی بدن را می‌سوزاند.

دانشمندان به سرنخ‌های جدیدی درباره علت گرسنه‌شدن افراد پی بردند. بیش از 20 سال است که «برادفورد لوول» از مرکز پزشکی BIDMC واقع در بوستون، در حال مطالعه مدارهای عصبی پیچیده‌ای در مغز است که در ایجاد گرسنگی نقش دارند؛ این محقق و همکارانش نموداری را برای توضیح نواحی این وضعیت انگیزه‌ای شدید خلق کرده‌اند.
آنها دریافتند عصب‌های بیان‌کننده AgRP توسط نارسایی کالری فعال می‌شوند و در آزمایشات انجام‌شده به هنگام فعال‌شدن ایمن عصب‌ها، موش‌ها پس از جستجوی خستگی‌ناپذیر برای غذا، آن را با ولع تمام خوردند. عصب‌های AgRP گروهی از سلول‌های عصبی در ناحیه هیپوتالاموس مغز هستند. آزمایشگاه لوول دریافت، عصب‌های اغواکننده گرسنگی که خود این عصب‌های AgRP را فعال می‌کنند، در هسته‌ اﻃﺮاف ‫ﺑﻄﻨﯽ واقع در هیپوتالاموس مغز قرار گرفته‌اند.
این یافته‌های غیرمنتظره، درک دانشمندان از مولفه‌های تحریک‌کننده اشتها را افزایش می‌دهد. هدف آنها شناسایی چگونگی کنترل گرسنگی توسط مغز بود، زیرا گرسنگی غیرمعمول منجر به اختلالات در خوردن و چاقی مفرط می‌شود. تیم لوول در حال انجام رویکرد گام به گام برای درک این موضوع هستند که چگونه پیغام‌های نشان‌دهنده غذاخوردن یا گرسنه‌بودن وارد مغز می‌شوند. آنها تحقیقاتشان را با استفاده از فناوری‌های بی‌نهایت قدرتمند از جمله نقشه‌برداری مداری انجام می‌دهند که تحلیل عصب به عصب ناحیه اغواکننده گرسنگی در مغز ممکن را می‌سازد. جزئیات این مطالعه در مجله Nature منتشر شد.

تحقیقات جدید محققان دانشگاه پوردوی آمریکا نشان می‌دهد: مصرف روزانه بادام برشته شده منجر به کاهش گرسنگی بدون افزایش وزن می‌شود. این تحقیق در زمینه تاثیر میان ‌وعده بادام بر اشتها و وزن انجام شده است. شرکت‌کنندگان این تحقیق با خوردن سه قاشق غذاخوری بادام برشته‌شده کم نمک میزان ویتامین E و چربی اشباع نشده (چربی خوب) رژیم غذایی خود را افزایش دادند. در حال حاضر مصرف میان وعده عمومیت یافته ‌است و حداقل روزانه یک میان‌ وعده سرو می‌شود. افزایش مقدار میان ‌وعده موجب چاقی و کمبود مواد غذایی مغذی می‌شود و دقت در انتخاب میان‌وعده مناسب برای سلامتی مفید است و خطر افزایش وزن را کاهش می‌دهد.
این تحقیق شامل 137 شرکت‌کننده در معرض خطر دیابت نوع 2 بود که به پنج گروه تقسیم شدند. گروه کنترل هیچگونه آجیلی مصرف نمی‌کردند. گروه صبحانه و ناهار که 5/1 اونس بادام و گروه میان‌ وعده صبح و بعدازظهر ما بین وعده‌های غذایی بادام استفاده می‌کردند. این گروه‌ها رژیم غذایی و فعالیت ورزشی خاصی نداشتند. با وجود اینکه مصرف‌کنندگان بادام، روزانه از طریق بادام 250 کالری اضافه دریافت کرده بودند، بعد از چهار هفته وزن آنان افزایش نیافته بود.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد در مصرف تنقلات باید روشی عاقلانه اتخاذ کرد که این روش به غذاهای مصرفی در میان‌وعده‌ها بستگی دارد. تاثیرات مثبت مصرف روزانه بادام در شرکت‌کنندگان منجر به کنترل گرسنگی، اشتها، میزان ویتامین E و چربی‌های اشباع‌نشده بدون تاثیر بر وزن بدن شد و بادام انتخابی هوشمندانه در کمک به وزن سالم است. نتایج این تحقیق در نشریه اروپایی تغذیه بالینی منتشرشده‌ است.

دانشمندان کالج دانشگاهی لندن از یک ژن مرتبط با چاقی رونمایی کرده‌اند که انسان را با تحریک به گرسنگی بیشتر چاق کرده و می‌تواند راههای بالقوه جدیدی را برای مبارزه با مشکلات فزآینده سلامت جهانی ارائه کند. به گفته دانشمندان، میلیونها انسان از یک رشته سرکش دی‌ان‌ای برخوردارند که جلوی احساس سیری را گرفته و آنها را مجبور به خوردن غذاهای شیرزین و چرب می‌کند. ژن FTO که در نیمی از جمعیت جهان وجود داشته، چندین سال پیش کشف شد اما علیرغم آنکه دانشمندان می‌دانستند که این ژن باعث چاقی انسان می‌شود، شیوه عملکرد آن ناشناخته بود.
آنها اکنون دریافته‌اند که این ژن با تحریک حس گرسنگی کار کرده که می‌تواند به روشهای جدید در مبارزه با بحران چاقی کمک کند. 16 درصد جمعیت دارای دو نسخه از این دی‌ان‌ای سرکش حدود 70 درصد بیشتر از افراد فاقد آن با احتمال چاق شدن روبرو هستند. آنها تا 200 کالری اضافی در روز مصرف کرده و از تقریبا سه کیلوگرم وزن بیشتر از میانگین همتایان خود برخوردارند. همچنین برای افراد دارای این ژن رژیمها همیشه با شکست مواجه می‌شوند. حتی در افرادی که تنها یک ژن ناقص FTO را به ارث می‌برند(49 درصد جمعیت) حدود 30 درصد بیشتر احتمال چاقی وجود دارد.
محققان در پژوهش خود از مردان جوان با و بدون نقص ژنتیکی خواستند تا گرسنگی خود را پیش و پس از خوردن غذا ارزیابی کنند. سپس نمونه‌های خونی این داوطلبان برای بررسی هورمون گرلین که باعث احساس گرسنگی می‌شود، مورد آزمایش قرار گرفت. سطح این هورمون معمولا پیش از خوردن غذا بسیار بالا بوده و پس از آن کاهش می‌یابد. این در حالی بود که سطح این هورمون در افراد دارای ژن گرسنگی حتی پس از خوردن نیز نسبتا بالا باقی می‌ماند. آنها همچنین بیشتر از سایرین احساس گرسنگی می‌کردند.
در آزمایش بعدی به داوطللبان تصاویر غذاهای صرف شده توسط آنها نشان داده شد تا میزان جذابیت آنها را ارزیابی کنند. افراد دارای این ژن حتی پس از خوردن غذا نیز تصاویر کیک، شیرینی، چیپس و برگر را بسیار وسوسه کننده می‌خواندند. در گام بعدی دانشمندان از اسکنرهای ام‌آرآی برای بررسی مغز این داوطلبان استفاده کردند. بر اساس این یافته‌ها که در مجله Clinical Investigation منتشر شده، افراد دارای ژن گرسنگی در زمان تفکر در مورد غذاهای چرب و شیرین فعالیت مغزی بیشتری را نشان می‌دادند.

مصرف انار در کاهش گرسنگی موثر است. محققان دانشگاه ادینبورگ با بررسی 29 فرد داوطلب دریافتند: مصرف منظم عصاره انار می‌تواند احساس گرسنگی را کاهش دهد و در احساس سیری نیز تاثیر بگذارد. محققان در این تحقیق به تعدادی از افراد شرکت کننده عصاره انار دادند و پس از آن، بشقاب حاوی غذا را در اختیار همه شرکت‌کنندگان قرار دادند؛ نتایج نشان داد افرادی که عصاره انار مصرف کرده بودند، به میزان 22 درصد کمتر از سایرین غذا خوردند. محققان با اشاره به یافته‌های این تحقیق می‌گویند: انار به عنوان منبع غنی آنتی اکسیدان برای جلوگیری از بیماری‌ها بسیار مفید است و می‌تواند در کاهش گرسنگی هم موثر باشد.

برپايه پژوهش تازه‌اي که نتايج آن در مجله پزشکي «لنست(The Lancet) » منتشر شده در حال حاضر چاقي مفرط در سطح جهان به نسبت گرسنگي مشکل بزرگتري براي بهداشت و تندرستي و اصلي‌ترين دليل نقض عضو و معلول شدن افراد است. با کنترل بسياري از بيماري‌هاي کشنده طي چند دهه اخير ميزان مرگ و ميز نوزادان و کودکان خردسال به شکل چشمگيري کاهش يافته ولي در دو دهه اخير بر تعداد افرادي که از چاقي مفرط رنج مي‌برند به شدت افزوده شده و اکنون اين پديده به يک مشکل بزرگ براي سلامتي بشر بدل شده است. اين تحقيقات نشان مي‌دهد که تمام کشورهاي جهان به غير از کشورهاي منطقه آفريقاي سياه با مشکل نرخ رشد سريع چاقي مفرط دست و پنجه نرم مي‌کنند و اين مشکل طي دو دهه گذشته در سطح جهان حدود 82 درصد افزايش يافته است.
آنچه که اصطلاحا نوع زندگي غربي ناميده مي‌شود اکنون به اکثر کشورهاي جهان سرايت کرده و پيامدهاي آن تقريبا در همه کشورها مشابه است. برپايه اين پژوهش اکنون پيامدها، هزينه‌ها و مشکلات ناشي از گسترش چاقي مفرط در ميان مردم جهان از مشکل گرسنگي جدي‌تر شده است. براي اولين بار بيماري‌هاي غير واگيردار مثل مرض قند، نارسايي و سکته قلبي علت‌هاي اصلي ابتلا افراد به دوره‌هاي طولاني بيماري و حتي نقض عضو هستند. علي مقداد مي‌گويد: «تمام اين مشکلات به چاقي مفرط مربوط مي‌شوند. يکي ديگر از عوارض آشکار آن گسترش درد در ناحيه کمر و مفاصل است. کاهش چاقي مفرط باعث خواهد شد که از ميزان ابتلا به بيماري‌هاي غير واگيردار و دردهاي طولاني در سطح جهان کاسته شود.» به گفته مارگارت چن، دبير کل سازمان جهاني بهداشت، بيماري‌هاي غير واگيردار اکنون بزرگترين چالش براي بهداشت جهاني است. وي در سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل متحد گفت که گسترش اين بيماري‌ها هم‌چون فاجعه‌اي است که به‌تدريج روي خواهد داد و زماني مي‌رسد که ديگر قابل مهار نخواهد بود. مجمع عمومي سازمان ملل متحد سال گذشته يک جلسه دوروزه را به تصويب يک قطعنامه سياسي اختصاص داد که محور اصلي آن مقابله با گسترش بيماري‌هاي غيرمسري بود. اين دومين بار در طول تاريخ بود که يک موضوع مربوط به سلامتي در جلسات مجمع عمومي سازمان ملل متحد مطرح مي‌شد. بار قبل موضوع آن مقابله با گسترش بيماري ايدز بود. شبکه خبري سي‌ان‌ان مي‌افزايد تغيير جهت دادن سياست‌هاي پزشکي و پيشگيري از شيوع اين نوع بيماري‌ها به جاي صرف هزينه و امکانات براي درمان آن مي‌تواند تا حدود زيادي از هزينه‌هاي بهداشتي کشورهاي جهان بکاهد. تنظيم‌کنندگان گزارش مي‌گويند اميد آنها اين است که سياستمداران و برنامه‌ريزان جوامع به اين آمارهاي هشداردهنده توجه کنند.