پزشکی بالینی

نتايج جديدي که از مطالعه Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT) منتشر شده، با تاييد نتايج قبلي، باز تاکيد مي‌کند که دو آنتي‌اکسيدان سلنيوم و ويتامين E براي مردان مضر است و مي‌تواند خطر سرطان پروستات را در آنها بيشتر کند. محققان اين مطالعه پيشنهاد مي‌کنند که مردان بايد هرچه سريع‌تر مصرف اين مکمل‌ها را قطع کنند، چون هيچ مزيت سلامت براي آنها ندارد و تنها ضرر است. مطالعه SELECT در سال 2001 آغاز و قرار براين بود که 12 سال به طول انجامد، اما پس از 7 سال، پس از اينکه افراد شرکت کننده به مدت 5 سال روي درمان با مکمل‌ها بودند، متوقف شد. نتايج حاکي از آن بودند که هيچ اثر محافظتي از سلنيوم ديده نشده واز سوي ديگر پيشنهاد مي‌کند که ويتامين E خطر سرطان پروستات را افزايش مي‌دهد. البته نکته مهم آن است که سطح پايه سلنيوم افراد، به خودي خود و بدون مصرف مکمل‌ها با خطر سرطان پروستات در ارتباط نيست. اما وقتي پاي مکمل‌ها به ميان مي‌آيد، خطر افزايش سرطان پروستات در افراد با سطح پايه بالاتر سلنيوم بيشتر است. گاهي اين ميزان افزايش تا 91 درصد بالاتر مي‌رود. در واقع با مصرف سلنيوم، سطح آن در بدن به ميزان سمي مي‌رسد. ويتامين E هم در افرادي باعث افزايش خطر سرطان پروستات مي‌شود که سطح سلنيوم پايه آنها در ابتدا کم باشد. اين ميزان افزايش گاهي تا 63 درصد مي‌رسد، در حالي‌که براي ابتلا به سرطان با درجه بالا تا 111 درصد نيز ممکن است افزايش داشته باشد. بنابراين در پايان مي‌توان اينگونه نتيجه‌گيري کرد که ميزان خطر مکمل‌ها در افراد به سطح پايه آنها در بدن فرد بازمي‌گردد.اگر فردي تغذيه خوب و مناسب داشته باشد، ديگر نيازي به مصرف مکمل ندارد، زيرا ممکن است سطح آنها را در خون خود به سطح سمي برساند، بنابراين نه تنها منفعتي از آنها نمي‌برد که خطر بروز سرطان هم در آنها بالاتر مي‌رود.

بتاکاروتن، سلنيوم و فوليک‌اسيد که تا 3 بار هم در روز خورده مي‌شوند، با اين دوز احتمالا بدون خطر هستند، اما اگر در دوزهاي بالاتر مصرف شوند، مي‌توانند خطر بروز و پيشرفت سرطان را بيشتر کنند. محققان معتقدند که نتايج حاصله بيان نمي‌کند که اين 3 مکمل سمي هستند، آنها ضروري هستند و ما به آنها نياز داريم، اما نياز ما به آنها در يک حد معين است و نبايد از آن بيشتر شود، درغيراين صورت به جاي کمک به افراد، سرطان‌زا خواهند شد. به نظر مي‌رسد دانش دانشمندان در زمينه بيولوژي مکمل‌ها کمتر از آن چيزي است که تصور مي‌شود. تاثير اين مکمل‌ها تنها به برچسب آنها محدود نمي‌شود و همان‌طور که ديده شده، گاهي بعضي اثرات ناخواسته مانند افزايش بروز سرطان هم ديده مي‌شود. در حال حاضر سازمان اداره کل غذا و داروي آمريکا مکمل‌هاي غذايي را به عنوان غذا مي‌شناسد، اما مطالعه حاضر پيشنهاد مي‌کند که همين مکمل‌ها، خصوصا در دوزهاي بالا با دقت بيشتري تجويز شوند و در صورتي که رژيم‌غذايي فرد حاوي اين مکمل‌ها باشد، بايد تعادلي ميان دارو و غذا ايجاد کرد. پي به ياد داشه باشيم که همچون داروها، مواد تشکيل‌دهنده مکمل‌ها به صورت بيولوژيکي فعال هستند؛ گاهي در جهت بهتر شدن و گاهي براي بدتر شدن وضعيت موجود.

مطالعه هاي اخير نشان داده‌اند، در حالي که دريافت ميزان کافي سلنيوم در رژيم غذايي روزانه، عملکرد دستگاه ايمني بدن را تقويت مي‌كند و خطر مرگ را کاهش مي‌دهد، مصرف بيش از حد نياز اين ماده نيز مضر است. سطوح بيش از حد نياز سلنيوم باعث بروز ديابت قندي نوع 2، ريزش مو و انواع خاصي از سرطان مي‌شود. مارگارت ريمن، استاد تغذيه دانشگاه سوري انگلستان و محقق اين مطالعه معتقد است ارتباط U شکلي ميان ميزان مصرف سلنيوم و سلامت فرد وجود دارد. با افزايش سطح سلنيوم در بدن، منحني سلامت به قوس خود مي‌رسد، اما با بيشتر شدن ميزان مصرف اين ماده، منحني برعکس مي‌شود و حتي اين ماده خاصيت سمي پيدا مي‌کند. سلنيوم ماده معدني‌اي است که در غذاهاي مختلفي يافت مي‌شود. ميزان سلنيوم موجود در غذا به ميزان زيادي به محل جغرافيايي زندگي فرد بستگي دارد. سلنيوم از خاک وارد گياه مي‌شود و حيوانات از اين گياهان استفاده مي‌کنند.