پزشکی بالینی

محققان دانشگاه مسی نیوزلند طی یک بررسی نشان دادند داروی آزمایشی «Dinaciclib» می‌تواند تاثیر سودمندی در درمان میلوم متعدد خاصی و لوسمی میلوییدی، دو سرطان شایع خون که معمولا در مغز استخوان‌ها وجود دارند، بر جای بگذارد. داروی "Dinaciclib" توانسته است مکانیزم بقای سلولی موسوم به «پاسخ پروتئین واتابیده (UPR)» را مختل کند؛ بدون «UPR» سلول‌های میلوم متعدد و لوسمی میلوییدی قادر به مبارزه با آسیب‌های ناشی از عوامل ضد سرطانی نبودند. محققان می‌گویند گرچه این دارو توانسته در فاز یک و دو آزمایشات بالینی موفقیت از خود نشان دهد، اما هنوز مکانیزم فعالیت آنتی تومور این دارو به طور کامل مشخص نشده است.
«Dinaciclib» جزئی از ردۀ داروهایی موسوم به «مهارکننده کیناز وابسته به سایکلین (CDK)» است. «CDK» مجموعه‌ای از فعالیت‌ها به نام چرخه سلولی یا تقسیم سلولی را که منجر به تقسیم و نسخه برداری از سلول می‌شود، تنظیم می‌کند. مشاهدات آزمایشگاهی این پژوهش نشان داد که دو نوع «CDK» خاص یعنی «CDK1» و «CDK5»، با کنترل تولید و تجمع پروتئینی اتصالی موسوم به «XPB_1» نقش کلیدی را در تنظیم «UPR» ایفا می‌کنند.
شکل خاصی از «XBP-1» در کنترل بیان ژن‌های مهم در پاسخ‌های استرس سلولی حیاتی است. عوامل استرس‌زای خارجی نظیر عوامل ضد سرطانی می‌توانند باعث تجمع پروتئین‌های کژتابی در شبکه آندوپلاسمی که مسؤول نقل و انتقالات ترکیبات مهم بقای سلولی است، شود.
عوامل استرس زا می‌توانند باعث تجمع «XPB-» در هسته سولی شوند که همین امر باعث ترویج «UPR» و یاری رسانی سلول در مقاومت علیه تاثیر پروتئین‌های کژتاب می‌شود. محققان کشف کردند که «Dinaciclib» با دخالت در فعالیت «UPR» باعث آغاز نوعی از خودکشی سلولی موسوم به «آپوپتوزیس» در سلول‌های لوسمی میلوییدی و میلوم متعدد شود. یافته‌های این پژوهش در مجله «Molecular Cancer Therapeutics» منتشر شده است. 

سازمان غذا و داروي آمريکا (FDA)، به تازگي پوماليدومايد (pomalidomide) با نام تجاري پوماليست (Pomalyst) را براي درمان آن گروه از مبتلايان به مولتيپل ميلوما که بيماري آنها پس از درمان با ساير داروهاي ضدسرطان پيشرفت کرده، مورد تاييد قرار داده است. مولتيپل ميلوما، نوعي بدخيمي خوني است که بيشتر سالمندان را گرفتار مي‌کند. براساس آمارهاي اعلام‌شده از سوي انستيتو ملي سرطان، سالانه حدود 10 هزار نفر از مردم آمريکا به دنبال ابتلا به مولتيپل ميلوما جان خود را از دست مي‌دهند. پوماليست، قرصي است که با تحريک دستگاه ايمني بدن باعث تخريب سلول‌هاي بدخيم مي‌شود و رشد آنها را مهار مي‌کند. اين دارو در بيماراني که پيش‌تر حداقل دو درمان ديگر، يعني لناليدومايد و بورتزوماب را دريافت کرده‌ و به اين درمان‌ها پاسخ نداده‌اند و بيماري آنها پس از گذشت 60 روز از آخرين درمان عود کرده است، تجويز مي‌شود. پوماليست، دومين دارويي است که طي يک سال اخير براي درمان مولتيپل ميلوما از سوي FDA مورد تاييد قرار گرفته است. در جولاي سال 2012 ميلادي، FDA کارفيلزوماب را براي درمان مولتيپل ميلوما تاييد كرده بود. اثربخشي و ايمني پوماليست در يک مطالعه باليني با شرکت 221 بيمار مبتلا به مولتيپل ميلوماي عودکننده يا راجعه مورد بررسي قرار گرفت. طراحي مطالعه براي تعيين تعداد بيماراني بود که بدخيمي آنها پس از درمان با اين دارو نسبتا يا کاملا از بين مي‌رفت.

در مطالعات باليني اخير، داروي استراليايي جديد، نتايج مثبتي بر بيماران مبتلا به ميلوم مولتيپل نشان داده است. اين دارو که MDX-1097 نام دارد، يک آنتي‌بادي به‌دست آمده از مهندسي ژنتيک است که به پروتئين‌هاي هدف موجود بر سطح سلول برخي از انواع سرطان‌هاي خوني متصل مي‌شود. محققان پيش بيني کرده‌اند که اين آنتي‌بادي شمار سلول‌هاي سرطاني در مبتلايان به ميلوم مولتيپل را کاهش دهد و در عين حال وضعيت عمومي بيمار را بهبود بخشد.