پزشکی بالینی

بررسی‌های محققان کره یی نشان می دهد دو اسید چرب غیر اشباع امگا 3 (اسید ایکوز اپنتا انوئیک (EPA) و اسید دوکوزا هگزا‌انوئیک (DHA)) دارای خواص ضد التهابی و آنتی‌ترومبوتیک (ضد لخته) هستند که سبب پیشگیری از بیماری قلب و عروق (CVD) می‌شود. در کارآزمایی‌های با بر چسب باز، اسیدهای چرب امگا 3 در پیشگیری ثانوی از CVD دارای منافع چشمگیر بوده‌اند ولی نتایج کارآزمایی‌های شاهددار دراین زمینه متناقض بوده است.
پژوهشگران در کره جنوبی تعداد هزار و هفت کارآزمایی یافته‌اند که از 1976 تا 2012 انجام شده و شامل اسیدهای چرب امگا 3 و پیشگیری از CVD بوده است. این پژوهشگران برای انجام متا آنالیز، تعداد 14 کارآزمایی غیر انتخابی و شاهددار را برگزیده‌اند که شامل 20 هزار بیمار (سن متوسط حدود 63 که 79 درصد آنان مرد بودند) دچار CVD شناخته شده بوده است.
بر اساس این پژوهش، دوز اثر EPA یا DHA روزانه از 4 تا 8.4 گرم متغیر بود و به عنوان دارونما از چند روغن مثل روغن زیتون، آفتابگردان و ذرت استفاده شده بود. در متوسط پیگیری دو ساله دراین‌ گروه‌ها از نظر احتمال بروز رویدادهای CVD، میزان مرگ ومیر به هرعلت، مرگ ناگهانی قلبی، انفارکتوس مهلک یا غیرمهلک میوکارد، آنژین، نارسایی احتقانی قلب یا استروک اختلافی دیده نمی‌شد.

نتايج يك مطالعه كه به تازگي انجام شده است، نشان مي دهد كه با مصرف غذاهاي سرشار از امگا ۳ مي توان از شبكيه چشم محافظت و از نابينايي در دوران سالخوردگي پيشگيري كرد. مصرف غذاهاي حاوي امگا ۳ ميزان سيالي بودن ديواره سلول هاي شبكيه چشم را افزايش مي دهد كه با افزايش ميزان سيالي بودن اين سلول ها مي توان با بيماري هاي چشمي مقابله كرد. محققان با انجام اين مطالعه متوجه شدند كه كارآيي سلول هاي شبكيه بر اساس ميزان سيالي بودن غشاي سلولي تنظيم مي شود. كاهش ميزان سيالي بودن غشا بر انتشار و چرخش پروتئين ها تاثير مي گذارد و مولكول هاي ديگر نيز در انتشار از غشا، دچار مشكل مي شوند.
به گفته محققان، در اين بين امگا ۳ موجود در روغن ماهي، به سيالي شدن هرچه بيشتر غشاي سلول هاي شبيكه كمك مي كند و بر اساس نتايج اين مطالعه مي توان با مصرف روغن ماهي از بيماري هاي چشمي و نابينايي در دوران سالخوردگي جلوگيري كرد. آنها خاطرنشان كردند: روغن امگا ۳ و همچنين روغن گياهي به افزايش قدرت بينايي كمك مي كند و خطر رتينوپاتي (اختلالاتي كه موجب آسيب به شبكيه چشم مي شود) و نابينايي را كاهش مي دهد. روغن گردو، مغز گردو، روغن كلزا و ماهي هاي چرب (ماهي آزاد، ساردين، ماهي كولي، شاه ماهي، ماهي ماركو از جمله مواد غذايي هستند كه بيشترين ميزان امگا ۳ را در خود دارند.. نتايج اين مطالعه در نشريه Physiology and Pharmacology چاپ كانادا منتشر شده است. برای مشاهده متن کامل مقاله اینجا را کلیک نمایید.  

نتايج نشان داد كساني كه ميزان امگا ۳ در خونشان در بالاترين حد است ۷۱ درصد بيش از ديگران در معرض خطر ابتلا به نوع كشنده سرطان پروستات قرار دارند كه به سرعت پيشرفت مي‌كند و به سختي درمان مي شود. محققان مركز تحقيقات سرطان فرد هاچينسون در آمريكا مي‌گويند مصرف كپسول‌هاي امگا ۳ نه تنها خطر سرطان پروستات را كم نمي‌كند بلكه احتمال موارد كشنده اين بيماري را هفتاد درصد افزايش مي‌دهد. اين پژوهشگران معتقدند هيچ مدرك قطعي وجود ندارد كه ثابت كند مكمل‌هاي غذايي براي سلامت سودمند هستند.
اسيد چرب امگا ۳ نوعي اسيد چرب اشباع نشده است كه در بدن ساخته نمي شود اما براي سوخت و ساز ضروري است. ماهي‌هاي روغني شامل ماهي آزاد، اِسقُمري اطلس (نوعي ماهي تن)، قزل‌آلا و شاه ماهي از منابع سرشار امگا ۳ هستند و مصرف هفتگي اين ماهي‌ها توصيه شده است. امگا ۳ بعنوان ماده‌اي شناخته شده كه خواص ضد التهابي دارد و براي پيشگيري از سكته‌هاي قلبي و مغزي، التهاب مفصل (آرتروز)، سرطان‌ها و افزايش تواناييهاي ذهني و پيشگيري از آلزايمر استفاده شده است.
با اين حال سودمندي مصرف امگا ۳ موضوعي بحث برانگيز بوده و برخي پژوهشگران و پزشكان معتقدند دلايل كافي براي اين نتيجه‌گيري وجود ندارد.
پژوهشگران مركز هاچينسون در اين تحقيق خون ۸۳۴ مرد مبتلا به سرطان پروستات را با خون ۱۳۹۳ مرد سالم مقايسه كردند. در باره سودمندي امگا ۳ براي قلب و مغز اخيرا ترديدهاي زيادي ابراز شده است. بعلاوه، در اين افراد خطر ابتلا به نوع خفيف‌تر سرطان پروستات ۴۳ درصد بيشتر است. اين مقدار امگا ۳ در خون با خوردن هفته‌اي بيش از دو وعده ماهي آزاد ايجاد مي شود. دكتر آلن كريستال محقق ارشد اين پژوهش با اشاره به نتيجه تحقيق ديگري كه ۱۲ سال پيش انجام شده مي‌گويد ما يك بار ديگر نشان داديم كه مكمل‌هاي غذايي ممكن است مضر باشند. هر چه تحقيقات بيشتري انجام مي دهيم - و من در بيشتر دوران كارم در اين تحقيقات شركت كرده ام - متوجه مي شويم كه دزهاي بالاي مكمل‌هاي غذايي در پيشگيري از بيماري ها سودي ندارند و ممكن است حتي اين خطر را افزايش دهند.
هنوز روشن نيست اين چربي چگونه باعث رشد تومور مي‌شود اما برخي حدس مي‌ زنند شايد امگا ۳ سيستم ايمني را ضعيف مي‌كند يا اينكه به دي‌ان‌اي (DNA) آسيب مي‌زند. سالانه ۷۰۰ ميليون پوند در انگليس صرف خريد مكمل‌هاي غذايي مي‌شود. روغن ماهي يك پنجم مكمل‌هاي غذايي را كه سالانه در انگليس مصرف مي شوند تشكيل مي‌دهد. فعالان محيط زيست مي‌گويند بازار كپسول‌هاي امگا ۳ باعث افزايش شكار كوسه‌هايي شده كه در آب‌هاي عميق زندگي مي‌كنند. بجز ماهي‌هاي روغني، امگا ۳ در گردو، تخم كدو، توفو (پنير شير سويا) و سبزي هايي كه برگ‌هاي سبز تيره دارند يافت مي‌شود. انجمن قلب انگليس مصرف هفتگي ماهي‌هاي روغني را توصيه كرده و به كساني ناراحتي قلبي دارند توصيه كرده هفته‌اي دو يا سه بار از اين ماهي‌ها بخورند.
سرطان پروستات يكي از شايعترين سرطان‌هاي مردان است و احتمال آن با افزايش سن بيشتر مي شود. در انگليس اين سرطان شايع‌ترين سرطان در مردان است اما در ايران، هشتمين سرطان شايع در مردان است.  اخيرا در تحقيق ديگري كه درباره سودمندي سلنيوم و ويتامين اي (E) در پيشگيري از سرطان پوستات انجام شد مشخص شد كه سلنيوم تاثيري در پيشگيري ندارد و ويتامين E اين خطر را بيشتر هم مي كند.
تاثير امگا ۳ در پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي هم در چندين تحقيق كه اخيرا انجام شده زير سوال رفته است. بررسي ۲۰ تحقيقي كه روي هفتاد هزار نفر انجام شده است نشان داده كه امگا ۳ خطر بيماري‌هاي قلبي را كاهش نمي‌دهد. با اين حال برخي از متخصصان نتيجه تحقيق مركز سرطان هاچينسون را قطعي فرض نكرده‌اند و معتقدند به تحقيقات بيشتري نياز است. دكتر ايان فريم از مركز تحقيقات سرطان انگليس مي گويد مطالعات وسيع‌تر و پيچيده‌تري لازم است تا بتوانيم خطرات امگا ۳ در رژيم غذايي را با منافع آن بسنجيم. سارا ويليامز مسئول اطلاع رساني مركز تحقيقات سرطان انگليس مي ‌گويد:  شواهد اين كه امگا ۳ بر سرطان پروستات تاثير مي‌گذارد متناقض هستند و متاسفانه اين تحقيق هم موضوع را حل نكرده است.

مصرف امگا 3 در جلوگیری از سرطان پوست موثر است. محققان در دانشگاه منچستر اظهار کردند: این مطالعه اثر روغن ماهی بر روی ایمنی پوست را مورد بررسی قرار می‌دهد و آن را بر روی 79 فرد سالم انجام دادند و به نتایجی دست یافتند. در این تحقیق، محققان دریافتند مصرف دوز منظم از روغن ماهی می‌تواند در افزایش ایمنی پوست موثر باشد. این مطالعه برای اولین بار بر روی انسان انجام شده است و پیش از این بر روی موش انجام شده بود. آنها در ادامه افزودند: امگا 3، علاوه بر داشتن مزایای سلامتی برای قلب و سایر اندام‌های بدن می‌تواند بر روی پوست هم موثر باشد. محققان عنوان کردند: مصرف امگا 3 نمی‌تواند جایگزین ضد آفتاب شود اما می‌تواند در افزایش ایمنی پوست موثر باشد. این مطالعه در مجله Clinical Nutrition به چاپ رسیده است.

مصرف منظم ماهی‌های روغنی که غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند می‌تواند تا 30 درصد پیشرفت سرطان سینه را کاهش دهد. محققان دانشگاه گوئلف کانادا در یک پژوهش دریافتند: مصرف طولانی مدت امگا 3، نقش موثری را در جلوگیری از ابتلا به سرطان پستان ایفا می‌کند. محققان برای انجام این پژوهش، موش‌های "ترانس ژنیکی" را تحت آزمایش قرار دادند که هم اسیدهای چرب امگا 3 و هم تومورهای تهاجمی پستان را در بدن خود تولید می‌کردند. سپس تیم تحقیقانی این موش‌ها را با سایر موش‌های مهندسی شده ژنتیکی که تومورهای مشابهی داشتند، مورد مقایسه قرار دادند. موش‌هایی که امگا 3 تولید می‌کردند، تنها دو سوم تومورها را گسترش داده بودند و علاوه بر این، سایز تومورها 30 درصد کوچکتر از تومور سایر موش‌های مهندسی شده بود.
"دیوید ام.اِی" سرپرست این پژوهش می‌گوید: "این تفاوت مشاهده شده را تنها می‌توان به حضور امگا 3 ربط داد. این حقیقت که مواد مغذی می‌توانند تاثیر چشمگیری را بر گسترش و رشد تومور بگذارند، بسیار قابل توجه است که ما نیز توانستیم تاثیر آن را بر جلوگیری از سرطان سینه در این پژوهش نشان دهیم."این پژوهش در مجله "Nutritional Biochemistry" منتشر شده است.

فصل، فصل بهار است و فصل آبريزش از بيني و خارش چشم. اما محققان 5 غذا را معرفي مي‌كنند كه مي‌توانند علايم تحريكي را كاهش دهند. در واقع داشتن رژيم غذايي سالم يكي از راه‌هاي اوليه براي مقابله با آلرژي فصلي است كه متاسفانه درمان قطعي ندارد. با اين حال بد نيست مبتلايان قبل از متوسل شدن به دارو، رژيم غذايي سالمي را در پيش بگيرند تا از علايم خود بكاهند. به گزارش سپید، مطالعه‌ها نشان مي‌دهند رژيمي غني از آنتي‌اكسيدان‌ها و امگا3 مي‌تواند علايم آلرژي فصلي را كاهش دهد. يك مطالعه در سال 2007 نيز حاكي از آن بود كه كودكاني كه رژيم مديترانه‌اي داشتند (رژيم غذايي غني از ميوه‌هاي تازه و سبزي‌ها، ماهي، روغن زيتون و آجيل) احتمال ابتلا به آلرژي و علايم آسم را كمتر نشان مي‌دادند. در اين ميان آجيل يكي از انتخاب‌هاي خوب و مناسب است كه به عنوان يك ميان‌وعده سالم، غني از منيزيم و ويتامين E است. منيزيم در مقابل ويزينگ (كه در آسم ديده مي‌شود) محافظت ايجاد مي‌كند و ويتامين E سيستم ايمني را تقويت و به‌طور همزمان بدن را در برابر راديكال‌هاي‌ آزاد حفظ مي‌كند.

محققان دانشگاه آتن یونان طی پژوهشی دریافتند که استفاده منظم از اسیدهای چرب امگا 3 در کاهش آسیب‌های قلبی ناشی از کشیدن سیگار موثر است.  محققان طی آزمایشی درمان خوراکی چهار هفته‌ای که شامل مصرف روزانه دو گرم اسید چرب امگا 3 بود را برای تعدادی از افراد سیگاری در نظر گرفتند تا طی این مدت، تغییرات ویژگی دیواره رگ‌های آنان را مورد بررسی قرار دهند. یافته‌های به دست آمده از این آزمایش کوتاه مدت حاکی از آن بود که مصرف اسید چرب امگا 3 باعث بهبود سختی شریان‌ها و اختلال الاستیک (Elastic) عروق ناشی از سیگار کشیدن شد. به گفته دکتر «گراسيموس»، نتایج این تحقیق حاکی از آن است که مصرف اسید چرب امگا 3 مانع از برجای ماندن اثرات مضر سیگار بر عملکرد شریانی می‌شود. بر اساس اين تحقيق، شناسایی هر نوع بیماری قلبی و عروقی را می‌توان از طریق بررسی عملکرد شریانی تشخیص داد، پس می‌توان نتیجه گرفت که مصرف اسید چرب امگا 3 نقش محافظتی را در سلامت قلب افراد سیگاری بر عهده دارد. البته محققان اظهار كرده‌اند که در درجه اول، تنها گزینه برای مصون ماندن از مضرات سیگار و تنباکو در افراد سیگاری، ترک کامل سیگار است.

روغن ماهي، حاوي «ايكوزاپنتانوئيك اسيد» (EPA) و «دوكوزاهگزانوئيك اسيد» (DHA) (اشکال فعال امگا 3) است كه هر دو آنها اسيدهاي چرب امگا 3 مي‌باشند. EPA و DHA در توليد بافت عصبي، هورمون‌ها و غشاهاي سلولي کاربرد و اهميت ويژه‌اي دارند. اين اسيدهاي چرب داراي اثرات ضد التهابي، پائين ‌آورنده فشارخون، پائين آورنده كلسترول و تري‌گليسيريد بالا، پيش‌گيري از تشكيل پلاك آترواسكلروتيك در رگ‌هاي خوني و بهبود دهنده مشكلات پوستي مانند اگزما و پسوريازيس مي‌باشند...

PDF متن کامل مقاله            HTML متن کامل مقاله