پزشکی بالینی

محققان دانشکده پزشکی دانشگاه جیاتوئونگ شانگهای در چین با آزمایش مواد مختلف زیستی به منظور ارزیابی تاثیر آن‌ها در درمان زخم‌ها دریافتند که پوست ماهی یکی از سریعترین و موثرترین التیام‌دهندگان است. محققان از پروتئین فلس‌ ماهی تیلاپیا برای درمان زخم موش‌ها استفاده کردند. 
 دلیل التیام‌بخش بودن پوست ماهی بویژه فلس تیلاپیا، غنی بودن آن‌ها از کلاژن است؛ این پروتئین ساختاری به شکل‌گیری سلول‌های جدید کمک کرده و زخم‌ها را از عوامل بیماری‌زای خارجی محفوظ می‌دارد. اگرچه سایر حیوانات مانند گاوها و خوک‌ها نیز از مقادیر زیاد کلاژن برخوردارند، با خطر عفونت نیز همراه هستند. اما ماهی‌ها با خود ناخالصی‌های آسیب‌رساننده به پستانداران را نداشته و از این رو، انتخاب ایمن‌تری هستند؛ همچنین سیستم ایمنی بدن موش‌های آزمایشگاهی هیچ مشکلی با پذیرش کلاژن ماهی نداشت. 
 محققان برای آزمایش این نظریه، نانوفیبرهای تیلاپیا را با قدرت و انعطاف‌پذیری بالا تولید کردند تا به پوست متحرک، متصل مانده و در دماهای مختلف نیز شکل خود را حفظ کند؛ موش‌هایی که این کلاژن را دریافت کرده بودند، بسیار سریعتر درمان شدند. اگرچه هنوز به آزمایشات و کارآزمایی‌های بیشتری نیاز است، اما محققان امیدوارند در نهایت بتوانند کلاژن ماهی را به محصولات مصرفی پزشکی ارزان‌قیمت بیفزایند.  

دانشمندان از جریان خون ماهی کاد (ماهی روغن) برای ارائه فناوری ذخیره‌سازی خون انسان الهام گرفتند. در جریان خون بدن ماهی خونسردی مانند کاد که در آب‌های قطبی و بدون منجمدشدن زندگی می‌کند، پروتئینی وجود دارد که به عنوان نوعی ضدیخ عمل می‌کند. دانشمندان انگلیسی با تقلید از چگونگی عملکرد این پروتئین، فرآیندی ایجاد کرده‌اند که توسط آن، می‌توان خون انسان را برای ذخیره‌سازی منجمد کرد و سپس آن را به سرعت برای تزریق در دسترس قرار داد.
گرچه در حال حاضر امکان ذخیره‌سازی خون وجود دارد، شیوه کنونی پیش از رخ‌دادن انجماد، به افزودن نوعی حلال آلی نیاز دارد. این حلال همچنین باید بعدها طی فرآیندی چند روزه از خون حذف شود، اما در شرایط اضطراری زمان کافی برای انجام این عمل وجود ندارد.
به عنوان جایگزین برای چنین حلال‌هایی، محققان دانشگاه وارویک در شیوه جدیدشان از الکل پلی‌وینیل استفاده کرده‌اند؛ این پلیمر مصنوعی مانند ضدیخ ماهی کاد عمل می‌کند و از چسب چوب مشتق شده است. همچنین می‌توان به سرعت این ماده را از خون حذف کرد. دانشمندان انگلیسی اکنون در حال تجاری‌سازی روش جدیدشان هستند، که می‌توان از آن برای درمان‌های سلول‌محور و پروژه‌های تحقیقاتی نیز بهره برد. جزئیات این دستاورد علمی در مجله Nature Communication منتشر شد. 

تحقیقات جدید پژوهشگران حاکی ‌از آن است که مصرف مرتب سوشی (نوعی غذای ژاپنی) برای انسان، خطر قابل ‌توجه و افزایش یافته‌ جیوه را به همراه ‌دارد. نتایج این بررسی نشان ‌داده است که ماهی ‌تن ساشیمی بر اساس نمونه‌هایی که از بازارهای امریکا گردآوری شده، حاوی بالاترین میزان متیل مرکوری (جیوه آلی) در سوشی است. آثار تماس با متیل مرکوری در انسان در ‌نتیجه‌ مصرف بیش ‌از ‌حد ماهی‌های حاوی جیوه، ممکن‌ است به صورت نقص‌های رشد عصبی، ضعیف‌تر ‌شدن عملکرد شناختی و افزایش نرخ بیماری‌های قلبی و‌ عروقی بروز کند.
در این بررسی، همچنین آمده‌ است که تراز بالاتر متیل مرکوری ممکن ‌است بر ‌آثار مثبت اسیدهای چرب امگا 3 که سبب کاهش تراز کلسترول، کاهش خطر بعضی انواع سرطان‌ها و میزان بروز بیماری‌های قلبی، فشار خون، حمله قلبی و زایمان پیش ‌از موعد می‌شود، تاثیر مخرب بگذارد. در این بررسی، با بیش‌ از 1200 نفر در‌مورد مصرف سوشی یا سایر فرآورده‌های ماهی مصاحبه شد و میزان جیوه‌ی نمونه‌های سوشی به ‌دست ‌آمده آنالیز شد. طی این بررسی گفته شده است که 92 درصد شرکت‌کنندگان به ‌طور متوسط 5 ماهی و غذای ماهی سوشی در ماه مصرف ‌کرده‌اند و بیش از 10 درصد از شرکت‌کنندگان تمام گروه‌های قومی بیش ‌از حداقل میزان مصرف اعلام شده از سوی مرکز بیماری‌ و سازمان جهانی بهداشت در‌ هفته، متیل مرکوری دریافت کرده‌اند.
به گفته پژوهشگران در این بررسی که تون‌های بزرگ مانند «ماهی تن باله آبی اقیانوس اطلس» یا «تیبرماهیان» که بیشتر برای سوشی مورد استفاده‌ هستند، دارای بالاترین میزان جیوه بوده و تقاضا برای ماهی بهتر جهت تهیه‌ی سوشی سبب شده ‌است این ماهیان بیش ‌از حد صید شوند. محققان می‌گویند: تهیه‌ی سوشی با مارماهی، خرچنگ، سالمون و کلپ (یک جلبک) مقادیر کمتری متیل مرکوری دارد. نتایج این بررسی در Journal of Risk Research به ‌چاپ رسیده است. 

پژوهش محققان دانشگاه وسترن استرالیا نشان می‌دهد: مصرف روغن ماهی طی دوران بارداری می‌تواند تاثیر عوارض جدی شرایطی نظیر دیابت بارداری، پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) و سقط جنین را کاهش داده و همچنین رشد جنین را افزایش دهد. پژوهشگران روغن ماهی را به رژیم غذایی موش‌های باردار اضافه و تاثیر آن را بر جفت و جنین بررسی کردند. محققان متوجه شدند که پس از مصرف روغن ماهی، جفت سطوح بالایی از ترکیبات جدیدی موسوم به "Resolvins" را در خود دارد. علاوه بر این مشخص شد که "Resolvin ها" از اسیدهای چرب امگا 3 تشکیل شده و می‌توانند وضعیت‌های التهابی را کاهش دهند.
التهاب جفت در اختلالات بارداری نظیر دیابت بارداری، مسمومیت حاملگی و سقط جنین اتفاق می‌افتد."مگان جونز" سرپرست این پژوهش می‌گوید از آنجاکه نقش مثبت روغن ماهی در رشد مغز جنین امری شناخته شده است، این پژوهش نشان داده که این روغن می‌تواند عملکرد جفت را نیز بهبود بخشد. وی در ادامه با تاکید بر اهمیت نتایج به دست آمده برای درک بهتر نقش روغن ماهی در دوران بارداری، آزمایش بر نمونه‌های انسانی را لزوم تایید قطعی نتایج عنوان داشته است. این پژوهش در مجله "Lipid Research" منتشر شده است.

تحقیقات نشان داد زنانی که در دوران بارداری ماهی مصرف نمی‌کنند بیشتر در معرض اضطراب قرار دارند. تحقیقات در دانشگاه بریستول نشان داده است بین غذاهای مصرف شده در دوران بارداری و اضطراب ارتباط وجود دارد. این تحقیقات نشان می‌دهد خوردن ماهی در دوران بارداری استرس را کاهش می‌دهد. بیشتر زنان در دوران بارداری استرس و فشار روحی دارند، اما اضطراب زیاد و تشویش و نگرانی برای سلامتی آنان خوب نیست و ممکن است نوزادانشان ناقص یا دچار کمبود وزن باشند. براساس آزمایش‌ها و بررسی‌های صورت گرفته 5 نوع رژیم غذایی مورد استفاده زنان در دوران بارداری وجود دارد: 1) غذاهای سالم و مقوی 2) غذاهای سنتی 3) غذاهای فرآورده شده 4) شیرینی جات 5) سبزیجات. تحقیقات نشان داده است زنانی که فرآورده‌های دریایی مصرف نمی‌کنند 53 درصد احتمال دچار شدن به اضطراب در 32 هفته اول بارداری را دارند. براساس این تحقیقات در هر یک از رژیم های‌غذایی، کمبود ماهی عامل اصلی بوجود آمدن اضطراب و تشویش در زنان باردار است.

برخي شواهد حاکي از آن هستند که مصرف ماهي طي بارداري يا در کودکان بزرگ‌تر باعث کاهش خطر آسم کودکي مي‌شود. با اين حال، زمان مناسب براي شروع ماهي در رژيم غذايي شيرخواران مشخص نيست. با توجه به اين که ماهي مي‌تواند بسيار آلرژن باشد، پاسخ به اين سوال اهميت زيادي دارد. اخيرا اطلاعات حاصل از يک مطالعه مبتني بر جمعيت در هلند مورد تحليل قرار گرفته تا تاثير زمان شروع ماهي بر خطر علايم شبيه آسم در کودکان پيش از سن مدرسه بررسي شود.
اين داده‌ها از يک مطالعه همگروهي آينده‌نگر از بدو تولد روي کودکان ساکن روتردام به دست آمدند. هنگامي که کودکان در سن 14-12 ماهگي قرار داشتند از والدين در مورد زمان شروع ماهي در رژيم غذايي کودکشان و نيز ميزان مصرف ماهي سوال شد. هنگامي که کودکان بين 48-36 ماهگي قرار داشتند، از والدين در مورد بروز علايم شبيه آسم در سال گذشته سوال گرديد.
کودکاني که ماهي براي آن‌ها بين سنين 12-6 ماهگي شروع شده بود، به احتمال کمتري در سن 48 ماهگي ويز داشتند (نسبت شانس 64/0). در مقايسه با اين گروه، خطر ويز در سن 4 سالگي در صورت عدم شروع ماهي تا سن يک سالگي (نسبت شانس 57/1) يا در صورت شروع بين 6-0 ماهگي (نسبت شانس 53/1) به صورت معني‌داري بيشتر بود. ميزان مصرف ماهي در سن 14 ماهگي ارتباطي با خطر ويز يا ساير علايم شبيه آسم نداشت.
شروع ماهي در رژيم غذايي شيرخواران بين 12-6 ماهگي با کاهش خطر ويز در سنين پيش از مدرسه همراه است. به نظر نمي‌رسد که ميزان مصرف ماهي تاثيري بر خطر علايم شبيه آسم در خردسالان داشته باشد. با توجه به اين که در صورت شروع ماهي بين 6-0 ماهگي يا پس از يک سالگي خطر ويز افزايش مي‌يابد، 12-6 ماهگي را مي‌توان يک «مهلت مواجهه» تلقي کرد که در صورت شروع ماهي طي اين دوره، خطر آسم قابل کاهش است. مطالعات قبلي اثرات محافظتي ماهي و اسيدهاي چرب موجود در آن را در برابر ايجاد آسم در کودکان در صورت مصرف طي بارداري نشان داده‌اند. در اين مطالعه هلندي شروع مصرف ماهي بين 12-6 ماهگي (ولي نه ديرتر از آن) با کاهش خطر ويز همراهي داشت. عدم مصرف ماهي تا 12 ماهگي يا شروع آن بين 6-0 ماهگي خطر ويز را افزايش مي‌داد. محدوديت‌هاي اين مطالعه عبارت بودند از: عيني نبودن يادآوري (اتکا به حافظه والدين)، عدم کمي‌سازي ميزان مصرف ماهي، و چالش‌هاي مربوط به شناسايي «علايم شبيه آسم». با اين حال اين مطالعه به تقويت اين ايده کمک مي‌کند که براي مداخلات محافظتي با هدف ايجاد تحمل ايمني، يک «مهلت مواجهه» وجود دارد.

مصرف منظم ماهی‌های روغنی که غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند می‌تواند تا 30 درصد پیشرفت سرطان سینه را کاهش دهد. محققان دانشگاه گوئلف کانادا در یک پژوهش دریافتند: مصرف طولانی مدت امگا 3، نقش موثری را در جلوگیری از ابتلا به سرطان پستان ایفا می‌کند. محققان برای انجام این پژوهش، موش‌های "ترانس ژنیکی" را تحت آزمایش قرار دادند که هم اسیدهای چرب امگا 3 و هم تومورهای تهاجمی پستان را در بدن خود تولید می‌کردند. سپس تیم تحقیقانی این موش‌ها را با سایر موش‌های مهندسی شده ژنتیکی که تومورهای مشابهی داشتند، مورد مقایسه قرار دادند. موش‌هایی که امگا 3 تولید می‌کردند، تنها دو سوم تومورها را گسترش داده بودند و علاوه بر این، سایز تومورها 30 درصد کوچکتر از تومور سایر موش‌های مهندسی شده بود.
"دیوید ام.اِی" سرپرست این پژوهش می‌گوید: "این تفاوت مشاهده شده را تنها می‌توان به حضور امگا 3 ربط داد. این حقیقت که مواد مغذی می‌توانند تاثیر چشمگیری را بر گسترش و رشد تومور بگذارند، بسیار قابل توجه است که ما نیز توانستیم تاثیر آن را بر جلوگیری از سرطان سینه در این پژوهش نشان دهیم."این پژوهش در مجله "Nutritional Biochemistry" منتشر شده است.

مواد شیمیایی موجود در آبشش ماهی می تواند کلید طراحی سطوح مهندسی ساز با قابلیت نابودن کردن باکتری ها و عفونت های بیمارستانی باشد. ماهی‌ها بدلیل زندگی در محیطی شامل گونه‌های مختلف باکتری و قارچ، از سیستم دفاعی قدرتمندی در برابر پاتوژن‌های منتقله از آب برخوردار هستند. پپتیدهای ضدمیکروبی در آبشش ماهیان می‌تواند کلید مقابله با انواع مختلف باکتری و عفونت های بیمارستانی باشد. تیم محققان موسسه پلی تکنیک ورچستر در ماساچوست، یکی از این پپتیدها را با امید تطبیق دادن برای تولید سطوح مهندسی ساز ضد باکتری مورد مطالعه قرار داده‌اند که می تواند انقلابی در مواد مورد استفاده در محیط بیمارستان و آشپزخانه‌ها ایجاد کند.
پروفسور «تری کامسانو» سرپرست تیم تحقیقاتی تأکید می‌کند: در این مطالعه فرایند مکانیک بیوشیمیایی ماهیان برای توقف عفونت‌های باکتریایی و قارچی مورد بررسی قرار گرفته است. زمانی که ماهی با فیلتر آب از طریق آبشش ها، اکسیژن دریافت می کند، پپتیدهای ضدمیکروبی (AMPs) شامل Chrysosphin-1 با به دام انداختن پاتوژن ها و پیش از ورود آنها به جریان خون ماهی، پاتوژن را نابود می کنند.
محققان در این مطالعه AMPs را به سطوح سیلیکون و طلا با دو روش مختلف متصل کرده و توانایی پپتیدها در کشتن پاتوژن باکتریایی اشرشیاکلی را مورد بررسی قرار دادند. در روش اول AMPs بطور مستقیم جذب کریستال های طلا و سیلیکون شدند که باعث ایجاد یک لایه منفرد از مولکول ها با Amps بر روی سطح شد؛ در روش دوم در روش دوم، AMPs‌ به سطح با یک ماده چسب مانند متصل شدند به طوری که پپتیدهای بصورت عمودی رشد پیدا کردند. هر دو پیکربندی AMP در داخل سلول های E. coli کشت داده شدند؛ نتایج بدست آمده نشان می دهد که AMPs‌ در حالت تخت باعث از بین رفتن 34 درصد باکتری ها در محیط کشت شدند و در حالت عمودی نیز تا 82 درصد باکتری ها را نابود کردند. نتایج این تحقیق در مجله ACS Applied Materials & Interfaces منتشر شده است.

متخصصان سرطان در آمريكا دريافته‌اند زناني كه در هفته حداقل 3 نوبت ماهي مصرف مي‌كنند كمتر با خطر شكل‌گيري برخي از انواع پليپ‌هاي روده مواجه مي‌شوند. ‌دكتر هاروي مورف از پزشكان مركز سرطان واندربيلت - انيگرام در آمريكا مي‌گويد: چربي‌هاي امگا -3 موجود در ماهي‌هاي تن، سالمون و ساردين مي‌توانند التهاب موجود در بدن را كاهش دهند و در نتيجه از تشكيل پليپ‌هاي روده كه مي‌توانند منجر به سرطان شوند جلوگيري مي‌كنند. در اين بررسي بيش از 5300 شركت كننده در «مطالعه ملي پليپ روده - راست روده در تنس تحت آزمايش كلونوسكوپي قرار گرفتند.
به گزارش ایسنا، اين شركت كنندگان پرسش نامه‌هايي را درباره برنامه غذايي خود پاسخ دادند. به اين ترتيب ميزان مصرف ماهي و هم چنين نشانگرهاي زيستي مربوط به هورمون مربوط به بروز التهاب در آزمايشات ادرار اين افراد اندازه گيري و بررسي شد. نتايج بررسي‌ها كه در مجله آمريكايي تغذيه باليني ارائه شده تاييد كرد زناني كه در هفته سه نوبت ماهي مصرف مي‌كنند 33 درصد كمتر با خطر احتمالي بروز پليپ روده مواجه هستند و هم چنين ميزان هورمون مرتبط با بروز التهاب موسوم به پروستاگلاندين E2 در آنها كاهش مي‌يابد در حالي كه خوردن ماهي در مردها هيچ يك از اين تاثيرات را ندارد.

پزشكان استراليايي تاكيد كردند شواهد روزافزون و معتبر نشان مي‌دهند مصرف مقادير اندكي از روغن ماهي به صورت روزانه دردهاي مفصلي را در مبتلايان به اوستئوآرتريت تسكين مي‌دهد. اين پزشكان در يك ارزيابي جديد و دو ساله نشان دادند كه روغن ماهي در كاهش درد و التهاب ناشي از عارضه اوستئوآرتريت (التهاب استخواني - مفصلي) مفيد است. به گزارش روزنامه ديلي ميل، گروهي از متخصصان از چندين دانشگاه و بيمارستان مختلف در استراليا و تاسماني با مطالعه روي 200 بيمار با ميانگين سني 60 سال به اين نتايج دست يافته‌اند. به گزارش ايسنا، آنها دريافتند افرادي كه دوز كمتري روغن ماهي مصرف مي‌كنند در مقايسه با بيماراني كه دوز بالاي اين مكمل را مي‌خورند، خيلي كمتر دچار درد زانو مي‌شوند. در اين گزارش تاييد شد كه دوز كمتر اين مكمل تاثير بهتري در كاهش درد زانو دارد.

در ژانويه 2006 مردي 45 ساله به بخش ما مراجعه کرد. وي از بوي بدن شديد و ناخوشايندي که به بوي ماهي شباهت داشته و تاثير عميقي روي زندگيش گذاشته بود، شکايت داشت. وي تصميم گرفته بود تا به خاطر مشکلات زناشويي مربوط به بوي بدنش کمک بخواهد. همسر وي دريافته بود که بو در عرق، ادرار، مايع مني و بزاق وي وجود دارد و با مصرف غذاهاي خاصي بدتر مي‌شود. به وي پيشنهاد شغل جديدي شده بود اما هنگامي که متوجه شد بايد با همکاران جديد خود، در يک اتاق بنشنيد، آن را رد کرد. وي از مقادير اضافه عطر استفاده مي‌کرد تا بوي بدنش را بپوشاند و هميشه سعي مي‌کرد نزديک به پنچره‌هاي باز بنشيند. او اعتماد به نفس پاييني داشت و از حملات افسردگي و اضطراب متعددي رنج مي‌برد. با اين که برادر و پدر وي نيز علايم مشابهي داشتند اما هيچ وقت آن را با اعضاي خانواده درميان نگذاشته بودند. تشخيص ناواضح بود و جست‌و‌جو در گواهي ما را به علت تشخيص احتمالي‌تري‌متيل‌آمينوري هدايت کرد.

ادامه مطلب