پزشکی بالینی

تغذيه خوب و مناسب ممكن است اختلال عملكرد ايمني را اصلاح كند و مكمل هاي غذايي نيز از عفونت سل جلوگيري كند. با اين حال كنترل موثر سل به مصرف منظم و مداوم داروها بستگي دارد. امروزه محققان در حال بررسي نقش بالقوه ويتامين ها و املاح معدني و گياهان دارويي براي مبارزه با اين بيماري هستند. تحقيقات اخير پيشنهاد مي كند كه كمبود رژيم غذايي از لحاظ بعضي مواد مغذي معين، مي تواند باعث عملكرد غير طبيعي سيستم ايمني و در نتيجه پاسخ ايمني ضعيف به باكتري سل و واكسن BCG به ويژه در بين افراد مسن، كودكان، الكلي ها و مبتلايان به ايدز شود.
در مرحله حاد بيماري (وقتي تب بالاست)، رژيم غذايي غني از پروتئين (120- 80 گرم) و انرژي همراه با مايعات كافي تجويز مي شود. با بهبود وضعيت بيمار، رژيم غذايي او به غذايي سبك و بعد معمولي تبديل مي شود. بيشتر بيماران اشتهاي خوبي ندارند. به همين دليل بايد علايق غذايي افراد در نظر گرفته شود و 6 وعده غذايي با حجم كمتر و مايعات بيشتر به طور متناوب مصرف شود.
بايد اين نكته را به خاطر بسپاريم كه رژيم غذايي مسلولين همانند غذاي بقيه افراد سالم و عادي است و فقط بر دريافت مواد غذايي معيني تاكيد بيشتري دارد. غذاهاي اين بيماران بايد حاوي غلات و حبوبات به همراه منابع پروتئيني حيواني باشد. براي بهبود زخم هاي ناشي از بيماري سل، مقادير كافي كلسيم (روزانه يك ليتر شير) بايد در رژيم غذايي بيماران وجود داشته باشد. در صورت بروز خونريزي، علاوه بر غذاهاي غني از آهن، مكمل آهن نيز تجويز مي شود. از آنجايي كه سوخت و ساز ويتامين A، به طور منفي تحت تاثير اين بيماري قرار مي گيرد و توانايي بيماران براي تبديل بتاكاروتن (پيش ساز ويتامين A) به ويتامين A كاهش پيدا مي كند، رژيم غذايي اين افراد بايد حاوي مقادير كافي اين ويتامين از منابع گياهي مانند : هويج، گوجه فرنگي، انبه، سبزيجات برگ سبز و با تاكيد بيشتر از منابع حيواني مثل شير و فراورده هاي آن، تخم مرغ و گوشت باشد.
بيماري سل، يك بيماري عفوني است و شخص مقادير قابل توجهي ويتامين C را در ادرار دفع مي كند كه اين ويتامين در بهبود بيماري نقش دارد. به اين دليل مقادير اضافي ويتامين C از منابع مختلف مانند مركبات، ليمو ترش و در صورت نياز مكمل توصيه مي شود. با توجه به تب مزمن در بيماري سل، بيماران براي جبران آب از دست رفته در عرق و تامين حجم كافي ادرار بايد مايعات كافي، مصرف كنند. شير، سوپ، آب ميوه و آب مي تواند نياز به مايعات را جبران كند. بهتر است بيماران از مصرف غذاهاي پرچرب با ادويه زياد دوري كنند. تحقيقات بر روي حيوانات نشان داده است كه سل در حيواناتي كه رژيم غذايي غني از اسيدهاي چرب امگا-3 مصرف مي كردند شديدتر بوده است.
به نظر مي رسد كه اسيدهاي چرب امگا-3 سيستم ايمني جانوران را مختل مي كند و باعث كاهش توانايي كشتن باكتري هايي مثل مايكوباكتريوم توبركلوزيس مي شود. البته هنوز يافته هاي حيواني قابل تعميم به انسان نيست، اما بهتر است غذاهاي غني از اسيدهاي چرب امگا-3 در رژيم غذايي مسلولين محدود شود.
از گباهان دارویی موثر می توان به سیر و زرشک اشاره کرد. خواص ضد باكتريايي سير كاملا مستند نشده است. تحقيقات نشان داده است كه عصاره سير از رشد گونه هاي مختلف باكتري جلوگيري مي كند. با اين وجود براي كند كردن رشد باكتري سل، غلظت هاي بالاي عصاره سير لازم است كه ممكن است براي انسان سمي باشد. مطالعات اخير به روي حيوانات نشان مي دهد كه روغن سير باعث مهار باكتري سل و كاهش زخم هاي ناشي از آن مي شود. از اين رو تركيب عصاره سير يا روغن آن با داروهاي ضد سل مي تواند در مقابله موثر با بيماري به كار رود. زرشك به طور سنتي در مصر و ايران براي مقابله با عفونت هاي ريوي مثل سل مورد استفاده قرار مي گرفت.

تشخيص بيماران مبتلا به سل همواره معضل بزرگي براي پزشکان به حساب مي‌آمده است، چراکه کشت اين باکتري روندي زمان‌بر است. به‌همين دليل يک روش تشخيصي که نياز به انجام کشت ميکروبي نداشته باشد، مي‌تواند کمک بسيار بزرگي در روند تشخيص اين بيماري باشد. پژوهشگران دانشگاه‌ هاروارد به تازگي روشي به‌عنوان بارکدگذاري مغناطيسي ابداع کرده‌اند که اقدام به شناسايي توالي اسيدهاي نوکلئيک در ژن باسيل سل مي‌کند. اين روش که بر پايه واکنش زنجيره پلي‌مراز طراحي شده است باعث به دام افتادن توالي‌هاي ژني برروي نانو پروب‌هاي مغناطيسي مي‌شود. به اين ترتيب، ژن‌هاي مزبور نشان‌دار مي‌شود و امکان شناسايي آنها با رزونانس مغناطيسي هسته‌اي وجود دارد.
تمام اجزاء مورد نياز براي اين آزمايش بر روي يک کارتريج کوچک و مايع سوار مي‌شوند. کل زمان مورد نياز براي تشخيص باسيل سل با اين روش حدود 5/2 ساعت تخمين‌زده مي‌شود. دقت تشخيصي آن در يک مطالعه باليني برروي بيماران مبتلا به سل به اثبات رسيده است. با توجه به هزينه اندک اين روش تشخيصي و نيز سرعت بالاي آن، پژوهشگران معتقدند در آينده‌اي نه چندان دور اين روش جايگزين روش‌هاي فعلي در تشخيص بيماري سل مي‌شود.

براساس يک کشف شگفت‌انگيز محققان در کالج آلبرت انيشتين دانشگاه Yeshiva، ويتامين سي مي‌تواند باکتري توبرکلوزيس مقاوم به دارو را از بين ببرد و تخريب کند. نتايج اين تحقيق که در نشريه Nature Communications به چاپ رسيده، نشان مي‌دهد که افزودن ويتامين سي به داروهاي موجود ضد TB، طول دوره درمان اين بيماري را کوتاه مي‌کند. به اين ترتيب توجه‌ها به حوزه جديدي از طراحي داروها معطوف شده است. اين کشف زماني به دست آمد که محققان در تلاش بودند بفهمند چگونه باکتري TB به ايزونيازيد مقاوم مي‌شود. در اين ميان ويتامين سي باعث ارتقاي واکنش فنتون مي‌شود؛ واکنشي که باعث واکنش آهن با ديگر ملکول‌ها مي‌شود تا گونه‌هاي واکنشي اکسيژن ساخته شده و باکتري TB تخريب شود. محقق ارشد اين مطالعه مي‌گويد: «ما هنوز مطمئن نيستيم که ويتامين سي همين اثر را در بدن انسان هم داشته باشد، اما حالا يک مبنا و اساس منطقي داريم تا اين موضوع را در کارآزمايي‌هاي باليني دنبال کنيم. ويتامين سي ماده‌اي است ارزان، به‌طور گسترده در دسترس و با کاربردي ايمن. دست‌کم، اين کار به ما نشان داد که مکانيسم جديدي وجود دارد که مي‌تواند عليه سل مبارزه کند و آن را از پا درآورد.»

نتایج مطالعات جدید محققان آمریكایی نشان می دهد كه ویتامین Cمی تواند عامل ایجاد كننده بیماری سل مقاوم در برابر دارو را از بین ببرد. در این مطالعات كه در مقیاس آزمایشگاهی صورت گرفته است، ویتامین Cنقش یك 'عامل كاهنده' را بازی می كند و باعث تولید رادیكال های آزاد نابود كننده عامل بیماری سل می شود . در این آزمایش، ویتامین C حتی توانسته است نوعی عامل ایجاد كننده بیماری سل را كه در برابر آنتی بیوتیك های متعارف مقاوم است، از بین ببرد.
دكتر ویلیام جیكوبز استاد میكروبیولوژی و مصونیت شناسی در دانشكده پزشكی آلبرت آینشتین در دانشگاه یشیوا و سرپرست این گروه تحقیق تاكید می كند كه تاثیر این ویتامین در لوله های آزمایشگاهی نمایان شده است ولی هنوز تاثیر آن در بدن حیوان یا انسان مشخص نیست. بنابر تخمین ها ۶۵۰ هزار نفر در جهان به بیماری سل مقاوم در برابر داروها مبتلا هستند. محققان می گویند شاید بتوان از این ویتامین در كنار داروهای سل استفاده كرد و یا ممكن است در آینده دانشمندان داروهایی با استفاده از ویتامین Cبسازند كه كار آنها تولید شدید رادیكال های آزاد در بدن باشد. این ویتامین وظایف مهم زیادی مانند محافظت از سلول ها و سالم نگه داشتن آنها را در بدن ایفا می كند.

توضیحات در ادامه مطلب

نوعی درخت مسواک دارویی در افریقای جنوبی، آنتی‌بیوتیک جدیدی برای درمان بیماری سل به روشی نوین ارائه می‌دهد. نوعی ترکیب اشتقاق‌شده از درخت مسواک در آفریقای جنوبی هدف دارویی مرض سل را به شیوه‌ای ناشناخته غیرفعال می‌کند. مرض سل بیش از هر بیماری باکتریایی دیگر عامل مرگ در جهان گزارش شده است. بسیاری از داروهای کنونی مقابله‌کننده با این مرض حدود 50 سال قدمت دارند و لزوم وجود جایگزین‌هایی برای آن‌ها احساس می‌شود.
ترکیب شناسایی شده توسط دانشمندان حاضر در این مطالعه diospyrin نام دارد. این ترکیب به مکان جدیدی بر روی آنزیم مشهور DNA gyrase می‌چسبد و آن را غیرفعال می‌کند. آنزیم مزبور برای حیات باکتری‌ها و گیاهان اساسی بوده اما در حیوانات و انسان‌ها وجود ندارد. عنصر DNA gyrase به عنوان یک هدف دارویی موثر و ایمن در مقابل آنتی‌بیوتیک‌ها عمل می‌کند. به گفته پروفسور تونی مکس‌ول از مرکز جان اینز و یکی از اعضای تیم تحقیقاتی، شیوه‌ عملکرد diospyrin به توضیح این نکته که چرا این ترکیب در مقابل مواد مقاوم در مقابل داروی سل موثر است، کمک می‌کند.
در طب سنتی ویژگی‌های ضدباکتریایی درخت افریقایی بررسی شده برای سلامتی دهان و درمان برونشیت، ذات‌الجنب و بیماری‌های مقاربتی به کار می‌رود؛ همچنین از ترکه‌های آن به عنوان مسواک استفاده می‌شود. بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها از منابع طبیعی مانند باکتری‌ خاکی Streptomyces گرفته می‌شوند و آنتی‌بیوتیک‌های استخراج شده از گیاهان کمتر معمول است، با این حال آن‌ها به طور بالقوه‌ای منابع غنی پزشکی نوین هستند.
مطالعه بر روی diospyrin و ترکیبات مرتبط naphthoquinone توسط مکس‌ول و همکارانش به عنوان بخشی از تلاش‌های کنسرسیوم محققان اروپایی موسوم به "داروهای بیشتر برای سل" (MM4TB) انجام می‌شود. این همکاری بین 25 لابراتوار در سراسر اروپا و با هدف توسعه داروهای جدید علیه سل صورت می‌گیرد. جزئیات این مطالعه علمی در Journal of Biological Chemistry انتشار یافت.

اداره نظارت بر دارو و غذای آمریکا پس از 40 سال نخستین داروی جدید را برای مبارزه با بیماری سل تایید کرد. اداره نظارت بر دارو و غذای آمریکا ، مصرف قرص ˈسیرتوروˈ متعلق به شرکت ˈجانسون و جانسونˈ را به همراه داروهای قدیمی تر برای مبارزه با یک گونه سخت درمان بیماری سل که به داروهای دیگر واکنش نشان نمی دهد، تایید کرد. با این وجود این سازمان هشدار داد که این دارو حامل خطرات بالقوه کشنده مشکلات قلبی است که باید با دقت توسط پزشکان تجویز شود.
بیماری سل در آمریکا نادر است اما در هر سال حدود 4/1 میلیون نفر را در سراسر جهان براثر ابتلا به انواع بیماری سل از بین می روند. ˈسیتورو ˈ اولین دارویی است که به طور خاص برای درمان سل مقاوم به چند دارو طراحی شده است. سل مقاوم به چند دارو بیماری است که دست کم با دو آنتی بیوتیک از چهار آنتی بیوتیکی که برای درمان سل تجویز می شوند، درمان نمی شود. داروهایی استانداردی که برای مبارزه با سل استفاده می شوند در فاصله زمانی میان دهه های 1950 و 1960 ابداع شدند. پزشکان می گویند:از آن جایی که سیرتورو خطرات مهمی برای بیمار به همراه دارد پزشکان باید مطمئن شوند که آن را تنها برای بیمارانی استفاده کنند که گزینه های درمانی دیگری ندارند.

با وجود انجام مطالعه‌هاي فراواني در زمينه ابتلا به سل در بيماران مبتلا به HIV، هنوز ناشناخته‌هاي زيادي در مورد درمان اين بيماران وجود دارد. هنوز پزشکان نتوانسته‌اند به درستي تعيين کنند که آيا پاسخ بيماران به درمان مناسب است يا نسبت به درمان مقاومند؟ پژوهشگران ثابت کردند انجام اسکن PET با راديوداروي 18F-FDG مي‌تواند به صورت زودرس تعيين کند که پاسخ بيماران به درمان مناسب است يا خير. تشخيص به موقع بيمار مقاوم به درمان بسيار مهم است زيرا به پزشکان اجازه مي‌دهد قبل از پيشرفت بيماري، درمان خود را تغيير دهند. پژوهشگران نشان دادند که لنف نودهاي درگير افراد مقاوم به درمان، راديودارو را بيشتر جذب مي‌كنند که اين ميزان جذب بالا حتي در تصويربرداري‌هاي تاخيري نيز باقي خواهد ماند.

واکسن‌براي ترک اعتياد به کوکائين: اين واکسن با کاشتن يک هاپتن کوکائين در آدنوويروس سروتايپ 5، ساخته مي‌شود و روي موشها و در مقابل گروه شاهد آزمايش و بررسي شده است. پس از تزريق به موش، در بدن موشها آنتي‌بادي ضد کوکائين به مقدار زياد ساخته مي‌شود و چنانچه به اين موشها کوکائين تزريق شود، خنثي شده و اثر نمي‌کند.
واکسن درمان کننده براي بيماري سل: با توجه به سوشهاي جديد باسيل سل که به تمامي داروهاي ضد سل مقاوم هستند، در اين روش پروتئين‌ 65 (protein 65) باسيل مقاوم به دارو و اينترلوکين 12 را وارد کپسول ويروس هماگلوتينين کننده‌ي ژاپن‌ (HVJ) کرده و سپس آن را به شکل وريدي به موشها تزريق کرده‌اند. نتايج بررسي نشان داده است که اين موشها به اين باکتري مقاوم به داروي سل، نه تنها مقاومت پيدا کرده بلکه آن دسته از موشها که دچار عفونت سلي با اين ميکروبها بوده‌اند، بهبودي بيشتري نسبت به موشهاي شاهد پيدا کرده‌اند. روي ميمونهاي مبتلا (که نزديک‌ترين مورد به مورد انساني سل هستند) نيز اين واکسن امتحان شده و نتايج بسيارخوبي به دست آمده است.
واکسن تنفسي براي سياه زخم: توسط آنتي‌ژن محافظت کننده‌ي recomlimant و پودر کردن آن در خلاء و حرارت زير صفر، واکسني ساخته شده که آن را داخل بيني خرگوش اسپري مي‌کنند و نتايج بررسي‌هاي بعدي نشان داده است که خرگوش‌ها در مقابل سياه زخم، آنتي‌بادي کامل را دارا شده‌اند.
واکسن‌براي بيماري سل: تنها واکسن موجود در حال حاضر BCG است که قدرت ايمني بخشي آن بسيار متغير است. براي پيدايش ايمني کامل بايد سلول واکنش ايمني نشان دهد و نه فقط سلولهاي ايمني بخش، بنابراين تا به حال دو نوع واکسن‌ با همين منظور ساخته شده است. در نوع اول، به جاي BCG، از تمامي ميکوباکتريوم استفاده مي‌شود و در واکسن نوع دوم که در حقيقت يک بوستر (يادآور) است، پس از زدن واکسن BCG و گذشت مدتي، واکسن دومي تزريق مي‌شود تا اثر حفاظتي BCG را افزايش دهد.

پزشكان در يك بررسي آماري گسترده دريافته‌اند كه زنان باردار بيشتر در معرض خطر ابتلا به سل هستند. اين مطالعه بزرگ نشان داد مادران بارداري كه در انتظار تولد فرزند خود هستند و يا مادراني كه حدود 6 ماه از وضع حمل آنها مي‌گذرد، 69 درصد بيشتر در معرض ابتلا به اين بيماري عفوني قرار دارند. كارشناسان علوم پزشكي در آژانس حفاظت سلامت انگليس در همين رابطه توصيه مي‌كنند كه متخصصان زنان و پزشكان عمومي بايد علائم احتمالي سل را در زناني كه دراين شرايط هستند حتما كنترل كنند چون اگر اين بيماري شناسايي و درمان نشود، مي‌تواند كشنده باشد. اين مطالعه كه در مجله آمريكايي طب تنفس و مراقبت باليني منتشر شده حاصل ارزيابي اطلاعات پزشكي ثبت شده از بيش از 190 هزار زن طي يك دوره 12 ساله است. به نوشته روزنامه ديلي ميل، آمارها نشان مي‌دهد: نرخ ابتلا به سل در بين زنان باردار يا زناني كه تازه وضع حمل كرده‌اند در هر 100 هزار نفر 4/15 مورد است در حالي كه در جمعيت عمومي اين رقم به 1/9 مورد در هر 100 هزار نفر مي‌رسد. پزشكان معتقدند بارداري مي‌تواند سيستم ايمني بدن زنان را تضعيف كند و همين امر آنها را در معرض ابتلا به بيماريهاي تنفسي قرار مي‌دهد.

سازمان بهداشت جهاني به تازگي تست آزمايشگاهي جديدي به نام Xpert MTB/RIF را که توسط شرکت سفوييد براي تشخيص سريع مبتلايان به سل توليد شده است، مورد تاييد قرار داد. اين تست آزمايشگاهي قادر است ظرف مدت 100 دقيقه، با دقت بالا، بيماران مبتلا به سل را شناسايي کند. استفاده از روش‌هاي موجود، باعث مي‌شود که تشخيص قطعي سل با تاخير صورت گيرد و به تعويق انداختن درمان براي مشخص شدن تشخيص، باعث انتقال بيماري به ساير افراد مي‌شود. قيمت تخمين‌زده شده براي خريد اين کيت تشخيصي جديد 8/16 دلار تخمين زده شده و قيمت در نظر گرفته‌شده براي دستگاه کامپيوتري مخصوصي که براي تفسير نتايج آن طراحي شده معادل 17 هزار دلار است. شرکت سفوييد اعلام کرده که با توجه به اينکه بيماري سل در بسياري از کشورهاي فقير شيوع دارد و تشخيص سريع آن براي پيشگيري از انتشار بيماري در اين کشورها حايز اهميت است، اين تجهيزات را با تخفيف در اختيار اين کشورها قرار خواهد داد.

بر اساس نتايج حاصل از مطالعه‌اي که در نشريه نيوانگلند به چاپ رسيده، استفاده از روش جديدي که به تازگي توسط پژوهشگران کشف شده است مي‌تواند مبتلايان به سل را با حساسيت بالاتري نسبت به روش‌هاي موجود شناسايي کند. علاوه بر اين،‌آزمايش جديد در تشخيص موارد مقاوم به دارو نيز از کارايي بالاتري نسبت به آزمايش‌هاي در دسترس برخوردار است. در مطالعه انجام شده 1730 بيمار مبتلا به سل توسط اين آزمايش که به نام MTB/RIF معروف است مورد آزمايش قرار گرفتند. 98 درصد از بيماران توسط اين تست به درستي تشخيص داده شدند. همچنين 98 درصد از موارد مقاوم به درمان ريفامپين نيز شناسايي شدند. مزيت اين تست نسبت به روش‌هاي قبلي اين‌است که بسيار ارزان‌قيمت است وعفونت سل را در مدت زمان بسيار کوتاه (ظرف 2 ساعت) شناسايي مي‌کند.

پژوهشگران دانشگاه سنت‌لوئيس ايالات متحده اعلام كردند كه به تازگي مجوز انجام مطالعه‌هاي باليني روي واكسن جديد سل به نام 422 - AERAS را دريافت ‌كرده‌اند. در حال حاضر واكسن‌هاي موجود ايمني كافي را ايجاد نكرده و قادر به پيشگيري از بروز سل ريوي نيستند. مكانيسم عملكرد اين واكسن فرار از اندوزوم است. عامل ايجاد‌كننده سل درون سلول‌ها مخفي مي‌شود و اين مكانيسم اجازه مي‌دهد كه باكتري‌هاي نوتركيب زنده درون واكسن از درون سلول بيرون آمده و در معرض سيستم ايمني قرار گيرند؛ بنابراين واكنش سيستم ايمني باعث ايجاد ايمني موثرتري خواهد شد. در حال حاضر اين واكسن وارد مطالعه‌هاي فاز اول خود شده است.