پزشکی بالینی

محققان بلژیکی به شواهدی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد، یک نوع داروی ضد دیابت از خواص کند کردن روند پیری و افزایش طول عمر برخوردار است. قرص متفورمین (metformin) به عنوان کاهنده قند خون، یکی از داروهای معمول کنترل دیابت نوع 2 محسوب می‌شود. مطالعه صورت گرفته توسط محققان دانشگاه لوون نشان می‌دهد، این دارو باعث افزایش تعداد مولکول‌های سمی اکسیژن منتشر شده در سلول شده و در کمال تعجب این مسئله باعث افزایش استحکام و طول عمر سلول می‌شود. میتوکندری – کارخانه انرژی در سلول‌ها – جریان الکتریکی ضعیفی را برای تأمین انرژی سلول‌های بدن تولید می‌کند و مولکول‌های اکسیژن بسیار واکنش‌پذیر، محصول فرعی این فرآیند هستند. این مولکول‌ها بدلیل توانایی آسیب زدن به پروتئین‌ها و دی‌ان‌ای و اختلال در عملکرد سلول‌های طبیعی مضر هستند، اما دوز کم آنها برای سلول بسیار مفید است؛ سلول‌ها از این ذرات اکسیژن فعال - پیش از هرگونه آسیب - به نفع خود استفاده می‌کنند. 
مطالعه صورت گرفته در خصوص اثرات متفورمین بر روی کرم‌های گرد Caenorhabditis elegans با طول عمر حداکثر 3 هفته، حاکی از کاهش اندازه بسیار محدود و عدم ایجاد چین و چروک در بدن جانور است. به گفته «ووتر د هس» سرپرست تیم تحقیقاتی، متفورمین باعث افزایش اندک در تعداد مولکول‌های مضر اکسیژن شده و این فرآیند منجر به تقویت سلول‌ها و افزایش طول عمر آنها می‌شود. اثربخشی متفورمین بر روی انسان هنوز مورد آزمایش قرار نگرفته است، اما نتایج امیدوارکننده این مطالعه می‌تواند بعنوان پایه‌ای برای تحقیقات آینده مورد استفاده قرار گیرد. نتایج این مطالعه در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم منتشر شده است.

تحقیقات جدید پژوهشگران بریتانیایی حاکی از آن است که چاقی و احتمال بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بالا است و به‌ طور قابل‌ توجهی سبب مرگ زودرس در این بیماران می‌شود، ولی استفاده از «متفورمین» مانع از بروز عواقب ناگوار بیماری می‌شود. استفاده از داروی «متفورمین» در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در بررسی‌های پیشین در جمعیتی کاملاً انتخاب ‌شده انجام شده بود و نتایجی ناسازگار از آنها حاصل شده بود.
در این کارآزمایی غیر‌انتخابی و دارای شاهد که برای نخستین‌ بار، «متفورمین» به داروهای مصرفی روانپزشکی افزوده شده، تعداد 148‌ بیمار سرپایی تیپیک اسکیزوفرنی یا اختلال اسکیزوافکتیو (متوسط 43 سال) به ‌صورت غیرانتخابی به ‌مدت 16‌ هفته «متفورمین» یا دارونما دریافت کردند (که در‌صورت تحمل به هزار‌ میلی‌گرم و دو بار در روز افزایش می‌یافت).
به گفته محققان، تمامی بیماران از یک یا 2 ‌آنتی‌سایکوتیک استفاده می‌کردند و از مشاوره‌ی جیره‌ی‌ غذایی و نرمش نیز استفاده کردند. بیماران دچار دیابت ملیتوس از کارآزمایی حذف شدند. در زمان ورود، متوسط وزن شرکت‌کنندگان 101.9 کیلوگرم‌ (متوسط شاخص توده‌ی‌ بدن 34.6) و تراز میانگین تری‌گلیسرید درحد مرزی بالا بود (mg/dL150.3)، متوسط کلسترل لیپوپروتئین با چگالی پایین و بالا و تراز هموگلوبین A1c در حدود طبیعی ‌بود. 77 درصد بیماران گروه «متفورمین» و 82 درصد بیماران گروه دارونما بررسی را به پایان رساندند. مصرف «متفورمین» با کاهش وزن بیشتر و بهبود تراز گلیسیرید همراه بود. تبعیت از مصرف «متفورمین» عالی بود و در ارتباط با آن رویدادهای ناگوار به وجود نیامد. نتایچ این پژوهش در The American Journal of Psychiatry منتشر شده است. 

تحقيقات جديد نشان داده‌اند، هنوز نمي‌توان مطمئن بود در بيماران مبتلا به نوع 2 ديابت تجويز توام متفورمين و انسولين در درازمدت براي بيماران سودمند باشد. محققان دانمارکي پس از بررسي 23 مطالعه باليني با شرکت بيش از 2200 بيمار بالاي 18 سال به اين نتيجه رسيدند که مصرف متفورمين همراه انسولين تزريقي، باعث کنترل بهتر قندخون، احتمال کمتر افزايش وزن و نياز کمتر به انسولين خواهد شد. اين محققان در مورد وضعيت بيماران دريافت‌کننده توام اين دو دارو از جمله تعداد کل موارد مرگ‌ومير و به‌طور جداگانه مرگ‌ومير ناشي از بيماري‌هاي قلبي-عروقي اظهارنظري نکرده‌اند. چنين مي‌توان برداشت کرد که مطالعات بيشتري براي درک بهتر فوايد و مضرات ترکيب درماني مذکور لازم است. يکي از محققان مرکز تحقيقات باليني کوپنهاگ معتقد است ترکيب انسولين و متفورمين خطر افت شديد قندخون را بالا مي‌برد. به تازگي شروع همزمان متفورمين با انسولين در دستورالعمل‌هاي درماني ديابت نوع توصيه شده است. مقاله اخير در شماره 19 آوريل 2012 ژورنال پزشکي بريتانيا به چاپ رسيده است.

سازمان غذا و داروي آمريکا قرص‌هاي ترکيبي ژنتادواتو (Jentadueto) حاوي ليناگليپتين و متفورمين هيدروکلرايد را مورد تاييد قرار داده است. ژنتادواتو يک گزينه درماني جديد شامل تک قرصي است که 2بار در روز توسط بيماراني که به کنترل قندخون نياز دارند، مصرف مي‌شود. ليناگليپتين قرص‌هاي 5 ميلي‌گرمي با الگوي مصرف يکبار در روز است. ژنتادواتو يک داروي نسخه‌اي است که همراه با رژيم و ورزش براي کنترل هر چه بهتر قند در بالغان مبتلا به ديابت نوع 2 در زماني که درمان با ليناگليپتين و متفورمين براي بيمار مناسب است، تجويز مي‌شود. ژنتادواتو در صورتي که با حداکثر دوز مصرف شود در مقايسه با دارونما کاهش قابل‌توجهي در سطوح A1C مي‌دهد. (1/0+ درصد براي دارونما و 6/1- درصد براي ژنتادواتو). پروتئين A1Cدر مبتلايان به ديابت به عنوان شاخصي براي چگونگي کنترل قندخون طي 2 تا 3 ماه اخير به‌کار مي‌رود. ژنتادواتو تغيير قابل‌توجهي در وزن ايجاد نمي‌کند. مي‌توان اين دارو را به تنهايي يا در ترکيب با سولفونيل اوره به‌کار برد. البته ژنتادواتو براي درمان ديابت نوع يک يا کتواسيدوز ديابتيک (افزايش کتون‌ها در خون يا ادرار) تجويز نمي‌شود.

نتايج فاز دوم يك مطالعه جديد حاكيست مصرف متفورمين در مردان مبتلا به سرطان پروستات بيش از پروستاتكتومي به كاهش پارامترهاي متابوليكي خاص و در نتيجه كاهش سرعت پيشروي اين سرطان كمك مي‌كند. آنتوني جوشوآ متخصص انكولوژي در بيمارستان كانادايي پرنسس مارگارت اطلاعات فوق را در نشست سالانه سال 2012 ميلادي انجمن مطالعات سرطان آمريكا كه در شيكاگو برگزار شده، ارائه كرد. به گزارش ایسنا، متفورمين پرمصرف‌ترين دارو براي بيماري ديابت است. در اين آزمايشات، متخصصان 22 مرد داوطلب را كه تاييد شده بود به سرطان پروستات مبتلا هستند، مورد ارزيابي قرار دادند. اين مردان پيش از انجام آزمايش تشخيص پروستاتكتومي 500 ميلي گرم متفورمين را 3 نوبت در روز مصرف مي‌كردند. متخصصان مي‌گويند مصرف اين دارو به پيش بيني و پيش آگهي بهتر از سرطان پروستات كمك مي‌كند. بعلاوه اين يافته كاربردهاي مفيدي براي مردان ديابتي مبتلا به سرطان پروستات مي‌تواند داشته باشد.

شرکت دارويي پاکسل اعلام کرده که داروي جديدش به نام ايمگليمين که به صورت کمکي در کنار متفورمين براي مبتلايان به ديابت نوع دو به کار مي‌رود، کارآمدي مناسبي از خود نشان داده است.  ايمگليمين که کارآزمايي‌هاي فاز 2 را هم با موفقيت پشت‌سر گذاشته، قرار است در صورت تاييد توسط FDA در بيماراني به کار رود که تک‌درماني با متفورمين در آن‌ها قادر به کنترل مناسب قند خون نبوده است.