پزشکی بالینی

در برخی بیماران بدون بیماری سلیاک، در عکس العمل نسبت به گلوتن، نشانه‌هایی ایجاد می‌شود که عدم تحمل به گلوتن نامیده می‌شود. بر اساس مدارک به دست آمده اولیه، مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر با ارجحیت اسهال (IBS-D) ممکن است به جیره ی فاقد گلوتن عکس العمل نشان دهند. پژوهشگران بر این باورند این‌عکس العمل بویژه در افرادی که دارای مارکر آنتی ژن لکوسیت انسانی ( HLA) همراه بیماری سلیاک هستند( HLA-DQ2 و HLA-DQ8) مشاهده می‌شود ولی مکانیزم آن شناخته نشده است.
پژوهشگران برای تحقیق بیشتر در این زمینه به 45 بیمار دچار( IBS-D) به مدت 4 هفته جیره حاوی گلوتن دادند، نیمی از بیماران هر گروه HLA-DQ2 یا HLA-DQ8 مثبت و نیم دیگراز نظر این مارکر منفی بودند. پژوهشگران به این نتیجه رسیدند: کثرت دفع در بیمارانی که از جیره ی فاقد گلوتن استفاده می کردند، در مقایسه با گروه استفاده کننده از جیره غذایی دارای گلوتن کاهش یافت. آنها می گویند: این نتیجه در بیماران HLA-DQ2/8 مثبت بسیار بیشتر از بیماران HLA-DQ2/8 منفی بود.بنابراین استفاده از جیره غذایی حاوی گلوتن، سبب افزایش تراوایی روده کوچک می‌شد که در گروه مارکر مثبت بسیار بیشتر از گروه مارکر منفی بود. از نظر تراوایی کولون، زمان ترانزیت یا بافت شناسی در گروه ها اختلافی دیده نشد. نتایج این پژوهش در مجله Gastroentrology در May 2013 منتشر شده است.

سندرم روده تحريک‌پذير (IBS) به اين صورت تعريف مي‌شود: احساس ناراحتي در شکم يا دل درد همراه با تغيير عادت روده‌اي و بدون حضور هر گونه بيماري عضوي که به مدت حداقل 3 روز در ماه طي 3 ماه گذشته تجربه شده باشد. شيوع IBS در آمريکاي شمالي حدود 10%-5% است و حداکثر شيوع در محدوده سني 39-20 سال ديده مي‌شود.
دل درد، رايج‌ترين علامت اين سندرم است و اغلب از سوي بيمار به شکل احساس کرامپ توصيف مي‌گردد. فقدان درد شکم اساساً تشخيص IBS را رد مي‌کند. ساير علايم شايع IBS عبارتند از: اسهال، يبوست يا تناوب بين اسهال و يبوست. هدف از درمان، تسکين علايم و بهبود کيفيت زندگي است. به نظر مي‌رسد با ورزش کردن، مصرف آنتي‌بيوتيک‌ها، داروهاي ضد اسپاسم، روغن نعنا و مواد زيست‌يار (پروبيوتيک) مي‌توان به بهبود علايم کمک کرد. استفاده از ملين‌ها و داروهاي ضد اسهال بدون نسخه مي‌توانند فواصل دفع را بهبود بخشند اما تاثيري روي درد شکم ندارند. در مقايسه با درمان‌‌هاي معمول، درمان با داروهاي ضد افسردگي و نيز درمان‌هاي روانشناختي هم در بهبود علايم اثربخش هستند. لوبي‌پروستون براي درمان «IBS با غلبه يبوست» موثر است. آلوسترون (مصرف آن با محدوديت‌هايي در ايالات متحده همراه است) و تگاسرود (در ايالات متحده تنها براي موارد اورژانس در دسترس است) براي درمان بيماراني که علايم شديد دارند و به درمان‌هاي معمول پاسخ نداده‌اند، تاييد شده‌اند.

PDF متن کامل مقاله                HTML متن کامل مقاله

نشانگان روده تحريك‌پذير، يک اختلال شايع عملکردي دستگاه گوارش است که در سنين 30 تا 50 سالگي بيشترين شيوع را دارد. متاسفانه تشخيص قطعي نشانگان روده تحريك‌پذير دشوار است و درمان تاييدشده‌اي براي آن وجود ندارد، بنابراين استراتژي‌هاي درماني با هدف کنترل علايم بيماري و بهبود کيفيت زندگي بيمار تعيين مي‌شوند. گزينه‌هاي غيردارويي نظير رژيم‌هاي غذايي خاص، ورزش، تکنيک‌هاي آرام‌سازي و طب‌سوزني مورد استفاده بسياري از اين بيماران هستند. درمان‌هاي دارويي نيز براي نشانگان روده تحريك‌پذير مطرح هستند؛ داروهاي ضداسهال، ملين‌ها، پروبيوتيک‌ها، آنتي‌کولينرژيک‌ها، ضدافسردگي‌ها، آنتي‌بيوتيک‌ها و دارويي با نام ليناکلوتايد که اخيرا از سوي FDAتاييد شده است. نشانگان روده تحريك‌پذير به 2 الگوي يبوست غالب و اسهال غالب طبقه‌بندي مي‌شود. برخي بيماران نيز دوره‌هاي متناوب اسهال و يبوست را تجربه مي‌کنند. نشانگان روده تحريك‌پذير با طيف گسترده‌اي از علايم همراه است. شکايت کلي بيماران، کرامپ و درد شکمي است. اتساع شکم، نفخ و تغيير عادات اجابت مزاج از علايم ديگر اين بيماري هستند. از آنجا که علت بروز نشانگان روده تحريك‌پذير نامشخص است، درمان قطعي براي آن مورد تاييد قرار نگرفته، بنابراين گزينه‌هاي درماني در درجه اول طبق علايم خاص هر بيمار انتخاب مي‌شوند.

ادامه مطلب

سازمان غذا و داروي آمريکا اخيرا تدوگلوتايد (teduglutide) با نام تجاري گاتکس(Gattex) را براي درمان بزرگسالان مبتلا به نشانگان روده کوتاه که نيازمند تغذيه متداول داخل وريدي هستند مورد تاييد قرار داده است. نشانگان روده کوتاه بيماري‌اي است که متعاقب برداشتن کل يا بخشي از روده کوچک يا بزرگ عارض مي‌شود. از دست رفتن بخش قابل‌توجهي از روده باعث سوء جذب مايعات و موادغذايي مورد نياز بدن مي‌شود. در نتيجه، اين بيماران اغلب براي بقا به تغذيه وريدي نياز دارند. گاتکس به شکل تزريق يک‌بار در روز باعث بهبود جذب مايعات و موادمغذي از روده مي‌شود و حجم و دفعات نياز بيمار به تغذيه وريدي را کاهش مي‌دهد. اين سومين داروي مورد تاييد FDA براي درمان بزرگسالان مبتلا به نشانگان روده کوتاه است. قبل از اين سوماتروپين(زوربتيو)و گلوتامين(نوترستور) در سال‌هاي 2003 و 2004 ميلادي مورد تاييد FDA قرار گرفته بودند. ايمني و اثربخشي گاتکس در 2 مطالعه باليني مورد بررسي قرار گرفت. بيماران به طور تصادفي تحت‌درمان با گاتکس يا دارونما قرار گرفتند. مطالعه براي مشخص کردن تعداد بيماراني بود که پس از 20 هفته (در مطالعه اول) و پس از 24 هفته(در مطالعه دوم) درمان با گاتکس حداقل 20 درصد کاهش در تغذيه وريدي مورد نيازشان گزارش شده است. 46درصد (در مطالعه اول) و 63 درصد (در مطالعه دوم) از بيماران تحت‌درمان با گاتکس پاسخ دهي درماني داشتند.

در معیار ROME III برای سندرم روده تحریک پذیر، می بایست ناراحتي يا درد راجعه شکم در حداقل 3 روز از ماه در 3 ماه گذشته که با حداقل 2 مورد از اين 3 معيار همراه باشد:
بهبود با دفع، شروع همراه با تغيير در دفعات اجابت مزاج، شروع همراه با تغيير در قوام (ظاهر) مدفوع.
اين معيارها بايد در 3 ماه گذشته پر شده باشند و پيش از گذاشتن تشخيص حداقل 6 ماه از شروع علايم گذشته باشد. منظر از احساس ناراحتي، احساسی است که به صورت درد توصيف نشده باشد. در تحقيقات پاتوفيزيولوژي و کارآزمايي‌هاي باليني، فراواني درد يا ناراحتي به ميزان حداقل 2 روز در هفته طي مدت ارزيابي غربالگري، براي احراز معيارها لازم دانسته مي‌شود.

نشانگان روده تحريک‌پذير (IBS)، عارضه بسيار شايعي است که وضعيت جسمي، رواني، اجتماعي و اقتصادي زندگي مبتلايان را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد. بر اساس تخمين‌هاي سازمان بهداشت جهاني، 7 تا 10 درصد از مردم جهان به اين بيماري مبتلايند. ابتلا به نشانگان روده تحريک‌پذير (IBS) در دهه‌هاي سوم و چهارم زندگي به حداکثر مي‌رسد. زنان 1/5 برابر مردان به IBS مبتلا مي‌شوند، اما به نظر مي‌رسد نژاد ارتباطي با ابتلا به اين بيماري ندارد.
IBS، بيماري مزمني است که در بيشتر موارد درمان علامتي دارد. به عبارتي ديگر، هر رژيم درماني علايم خاصي از اين بيماري را هدف قرار مي‌دهد، ولي در نهايت  درمان کامل و هميشگي بيماري ممکن نيست. بنابراين انتظار از درمان‌هاي موجود براي IBS، بهبود علايم و ارتقاي کيفيت زندگي بيماران است.